به گزارش اقتصادآنلاین؛ اردیبهشت سال ٩٧ دونالد ترامپ، رییس جمهور پیشین آمریکا با عمل به وعده انتخاباتی خود به طور رسمی از توافقنامه برجام خارج شد. فرانسه، آلمان و انگلیس برای تسهیل تجارت غیردلاری و مصون ماندن ایران در برابر تحریم‌های آمریکا، اینستکس را در بهمن ۱۳۹۷ ایجاد کردند. شرکت مالی اینستکس، وظیفه تسویه حساب بین شرکت‌های ایرانی و اروپایی که قصد صادرات و واردات به یکی از دو مقصد را دارند، به عهده داشت.
نخستین محموله تجاری معامله اینستکس در مارس 2020 با موفقیت به ارزش 500 هزار یورو به انجام رسید و تجهیزات پزشکی و دارو به ایران صادر شد. هایکو ماس وزیر خارجه آلمان، 2 اردیبهشت 99 در یک کنفرانس خبری از تدارک معامله‌ای دیگر از طریق ساز و کار مالی اینستکس با ایران خبر داد. قرار بوده که این سازوکار در گام نخست تجارت کالاهای اساسی را تحت پوشش قرار دهد اما به‌تدریج دامنه آن گسترش یابد که هرگز عملی نشد. این در حالی است که اروپایی‌ها با راه‌اندازی اینستکس خواستار پایبندی کامل ایران به تعهدات برجامی بودند.
عبدالناصر همتی در مرداد سال گذشته بیان کرد تکرار مداوم جملاتی نظیر دنبال ساز وکار مالی بودن از سوی اروپایی‌ها، گزاره‌ای تکراری و نخ نما شده است. مجید تخت‌روانچی نیز آذر امسال ضمن انتقاد از اینستکس تاکید کرد که این سامانه پس از ۲ سال باید کارایی خود را به اثبات برساند. اما وزارت امور خارجه آلمان ایران را مسئول عملکرد ناموفق اینستکس دانست و ادعا کرد که طرفین ایرانی تاکنون با هیچ کدام از معاملات بعدی موافقت نکرده‌است.
بانک مرکزی ایران با انتشار اطلاعیه‌ای نسبت به ادعای قائم مقام وزارت امور خارجه آلمان در رابطه با عدم موفقیت کانال اینستکس واکنش نشان داد. بانک مرکزی ضمن رد این ادعا اعلام کرد اینستکس برای نجات برجام طراحی شد اما کار نکرد چون کشورهای اروپایی شجاعت کافی را نداشتند. محمد جواد ظریف در توییتی در خصوص اینستکس بیان کرد که هیچ اقدامی برای حفظ برجام، تصریح کرد "به خاطر ایران است که برجام زنده است، نه سه کشور اروپایی"
فرار رو به جلوی اروپایی‌ها در حالی که ایران طی دو سال گذشته یکی از سخت‌ترین دوره‌های اقتصادی را گذرانده‌است جای تأمل دارد
