اقتصادآنلاین – پرستو بهرامی‌راد؛ به گزارش واشنگتن پست، بنابر اعلام یکی از مقامات ارشد آمریکا، بایدن قصد پذیرش حذف نام سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی را ندارد. حتی اگر عدم پذیرش این شرط موجب به هم خوردن توافق شود. او گفت: «مسیولیت رسیدن یا نرسیدن به توافق هسته‌ای بر عهده ایران است. رییس جمهوری به اصول اصلی پایبند است و ایرانی‌ها نظرات ما را می‌دانند.»
اظهارات این مقام، صحبت‌های اوایل هفته جاری آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه را تقویت می‌کند. بلینکن در مصاحبه با ان بی سی نیوز در پاسخ به این سوال که آیا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک سازمان تروریستی است یا خیر، پاسخ داد: «بله» و ادامه داد: من به دورنمای دستیابی به توافق [هسته‌ای] خیلی خوشبین نیستم.»
درخواست ایران برای حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» یا FTO مانع اصلی احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است. کشورهای اروپایی از آمریکا خواسته‌اند که فرمول مصالحه‌ای برای نجات توافقی بیابد، که مفاد اصلی آن در وین طی سال گذشته مورد مذاکره قرار گرفته باشد.
دولت بایدن از جریان مذاکره با ایران کنار نمی‌رود، اما می‌توان با کمک متحدان اروپایی به فرمول قابل قبولی رسید که خواسته بایدن مبنی بر پاداش ندادن به این سازمان را برآورده می‌سازد. اما ظاهرا بایدن نمی‌تواند و نباید در این راستا اقدام مثبتی انجام دهد. مساله تا حدودی نمادین است و سپاه باید خود مسیری برای خروج از این فهرست پیدا کند.
گفته می‌شود رییس‌جمهوری آمریکا به مساله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فارغ از مذاکرات هسته‌ای نگاه می‌کند، اما ایران اصرار دارد که با مذاکرات مرتبط است. بایدن و دیگر مقامات آمریکایی قاطع هستند و معتقدند فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از طریق شبکه‌های نیابتی مستقیماً بر امنیت کارکنان آمریکایی و شرکای آن در منطقه تأثیر می‌گذارد.
آخرین نمونه از فعالیت‌های مورد حمایت ایران، حمله توپخانه‌ای اوایل پنجشنبه به پایگاهی در شرق سوریه موسوم به روستای سبز و محل استقرار نیروهای آمریکایی بود. این حملات توپخانه‌ای موجب زخمی شدن چهار نظامی آمریکایی شد که به گفته پنتاگون برای زخم‌های جزیی و آسیب‌های احتمالی ضربه مغزی تحت درمان هستند. پنتاگون اعلام نکرده است که آیا حملات تلافی جویانه‌ای انجام خواهد داد یا خیر؟
ژنرال مارک ای میلی، رییس ستاد مشترک ارتش، در کمیته نیروهای مسلح سنا، بر ارزیابی سپاه (به مثابه گروه تروریستی) تاکید کرد. میلی گفت: «به عقیده شخصی من، نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک سازمان تروریستی است و من از حذف آنها از فهرست حمایت نمی‌کنم.»
حامیان حذف سپاه از فهرست استدلال می‌کنند که حتی در صورت حذف آن از فهرست گروه های تروریستی، تحریم‌های دیگر علیه این گروه همچنان باقی خواهند ماند، و «تروریستی» دانستن چنین سازمان بزرگی که بسیاری از بخش‌های دولت و اقتصاد ایران را دربرمی‌گیرد، منطقی نیست.
اروپایی‌ها پیشنهاد مصالحه‌ای مطرح کرده‌اند که بر اساس آن ایران متعهد می‌شود تنش‌های منطقه‌ای را کاهش دهد و حمله به آمریکایی‌ها را متوقف کند.
اما مساله سپاه نمی‌تواند صرفا یک ابزار چانه‌زنی باشد. اگر ایران در مورد مهار خشونت و تهدید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سرتاسر منطقه جدی است، پس باید این مهم را نه به عنوان یک توافق جانبی برای توافق هسته‌ای بلکه آشکارا و قاطعانه بگوید.
موضوع گروه تروریستی دانستن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دقت مورد توجه اسراییل و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات است. آنها این موضوع را آزمونی برای اعتبار و تعهد دولت بایدن در خاورمیانه می‌دانند. علیرغم استدلال برخی از مقامات ارشد ارتش آمریکا مبنی بر غیرضروری و زیان بخش بودن این اقدام، وزارت خارجه ترامپ در سال ۲۰۱۹ به طور رسمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی معرفی کرد.
پس از ورود نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی، جمهوری خواهان و دموکرات‌های کنگره همگی موافق بودند که نباید بدون تغییرات معنادار در رفتار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نام آن از این فهرست حذف شود. حذف نام سپاه از این فهرست و تحریم‌های مرتبط با آن، رابطه با سعودی‌ها و اماراتی‌هایِ گله مند از غیرقابل اعتماد بودن آمریکا را تیره‌تر خواهد کرد.
سوال عمیق‌تر این است که آیا بن‌بست نامگذاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان تروریستی، تلاش موفقیت‌آمیز برای اعمال مجدد مفاد توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران از مسیر خود خارج می‌کند؟
مقامات دولتی اذعان دارند که پیش نویس توافق از توافق ایده آل فاصله زیادی دارد؛ برخی از مفاد آن به زودی منقضی می‌شوند و ایران را به شکل خطرناکی در آستانه داشتن ذخایر اورانیوم غنی‌شده کافی برای سلاح هسته‌ای قرار می‌دهد.
اما دولت استدلال می‌کند که ایران تنها به دلیل تصمیم دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ برای خروج از توافق و رفع محدودیت‌ها توانست برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را تا سطح ۶۰ درصد و نزدیک به درجه ساخت تسلیحات برساند. تصمیم دونالد ترامپ رییس جمهور سابق آمریکا از سوی بسیاری از تحلیلگران امنیت ملی، از جمله برخی از مقامات امنیتی برجسته اسراییل، یک اشتباه پرهزینه تلقی می‌شود.
دولت اسراییل توافق احیا شده در وین را یک توافق بد می‌داند، زیرا برخی از مفاد آن به سرعت منقضی می‌شوند و می‌تواند مسیری برای ایران فراهم کند تا در نهایت به توانایی تسلیحات هسته‌ای دست پیدا کند. اما مقامات ارشد اسراییلی بر خطر عدم توافق هم واقفند که می‌تواند به ایرانی‌ها این امکان را دهد تا حتی سریع‌تر به سمت توانایی ساخت بمب حرکت کنند.
برخی تحلیلگران نگرانند که اگر ایران یه واسطه یک توافق جدید محدود نشود، غنی‌سازی را تا سطح ۹۰ درصد افزایش خواهد داد. مقامات معتقدند که پس از لغو توافق از سوی ترامپ تهران به این اقدام فکر کرده بوده است، اما پس از آنکه کشورهای اروپایی به صورت خصوصی به ایران هشدار دادند که چنین اقدامی موجب تحریم‌های جدید خواهد شد، از این اقدام عقب نشینی کرد.
در اصل مساله سپاه، نقش بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه، از طریق شبکه نیروهای نیابتی است که سپاه بر آن نظارت می‌کند. جنگ یمن یک نمونه آن است. که دولت دلگرم به آتش بسی است که آخر هفته گذشته در آنجا اعلام شده است که موجب آتش بس ۶۰ روزه بین نیروهای دولتی تحت حمایت عربستان و شورشیان حوثی (نیروهای انصارالله) مورد حمایت ایران خواهد شد.
عربستان سعودی با اعلام آتش بس یکجانبه در ماه مبارک رمضان، دیپلماسی یمن را تسهیل کرد و مقامات آمریکایی، شاهزاده خالد بن سلمان، معاون وزیر دفاع عربستان را به عنوان مسیول تنش زدایی در یمن انتخاب کردند. ایران با آتش بس مخالفت نکرده است. اما حملات موشکی حوثی‌های تحت حمایت ایران همچنان تهدیدی برای عربستان سعودی و امارات است.
جنگ اوکراین به دلایلی سرخط خبرها بوده است. اما اگر موضوع سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منجر به شکست مذاکرات هسته‌ای و تشدید تنش‌های خاورمیانه شود، ممکن است تنش‌های آمریکا با ایران افزایش یابد. به تعبیر لیون تروتسکی، انقلابی شوروی: ممکن است شما به خاورمیانه علاقه نداشته باشید، اما خاورمیانه به شما علاقه دارد.
