به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، البته که کره‌ای‌ها احتمالا با شکست ترامپ احساس ناامیدی می‌کنند. هر چه نباشد، برای کره شمالی، امریکا یعنی دونالد ترامپ. او با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی مثل رهبر یک کشور عادی رفتار کرد و سه بار با او دیدار داشت. این دستاورد چیزی نبود که حتی پدر یا پدربزرگ کیم به آن دست یافته باشند. شاید کیم امید دارد ادعاهای بی‌اساس ترامپ در خصوص تقلب در انتخابات، راست باشد.
علت این سکوت هر چه که باشد، احتمالا پیونگ‌یانگ پیش از اعلام نتیجه انتخابات امریکا در داخل و برداشتن قدم بعدی صبر می‌کند تا ببیند چه اتفاقی می‌افتد. اما وقتی همه چیز قطعی شد، کره شمالی از نظر ماهیت و زمان‌بندی اقدام تحریک‌آمیز بعدی، گزینه‌های زیادی در اختیار خواهد داشت. دولت بایدن نه تنها باید خود را برای پاسخ به این اقدامات آماده کند، بلکه باید ببیند چگونه می‌خواهد پس از پایان ریاست‌جمهوری ترامپ به شکاف‌های موجود در اتحاد امریکا و کره جنوبی و تاثیر آن بر مساله هسته‌ای بپردازد.
اقدام تحریک‌آمیز بعدی کره شمالی
کره شمالی برای اقدام تحریک‌آمیز بعدی خود، هم از نظر نظامی و هم ژئوپلیتیکی ابزارهای لازم را در اختیار دارد. سوال اینجاست که این اقدام به چه صورت و در چه زمانی اتفاق می‌افتد. پس از آنکه پیونگ‌یانگ از ریاست‌جمهوری بایدن اطمینان یابد، دو سناریو در خصوص زمان‌بندی این اقدام مطرح می‌شود. از یک سو، کره شمالی می‌تواند در صورتی که تحت فشار قرار گیرد، با آزمایش موشک بالستیک قاره‌پیما و تجهیزات هسته‌ای پیش از ورود بایدن به کاخ سفید، «خط قرمز» ترامپ را زیر پا بگذارد و مطمئن باشد که ترامپ در هفته‌های آخر ریاست‌جمهوری خود اقدام تلافی‌جویانه‌ای را ترتیب نخواهد داد. پرتاب یک موشک بالستیک قاره‌پیما (از هر کلاسی که باشد) باعث می‌شود پیونگ‌یانگ علاوه بر تحقق هدف ژئوپلیتیکی دستیابی به یک اهرم فشار در مذاکرات آینده، بتواند دولت بایدن را نیز مورد آزمایش قرار دهد.
از سوی دیگر، کره شمالی به شدت مشغول «نبرد طاقت‌فرسای 80 روزه» است، کارزار بهره‌وری ملی که در ماه اکتبر آغاز شد و در آن همه مردم کره شمالی باید تا برگزاری کنگره حزب کارگران در ماه ژانویه 2021، برای دستیابی به اهداف ملی و اقتصادی اضافه‌کاری کنند. هدف دیگر این «نبردها» تقویت اتحاد ملی با محوریت خاندان کیم است. رسانه‌های دولتی کره شمالی می‌گویند این بار در این نبردها اولویت با بازسازی پس از تندباد، کارزار مقابله با ویروس کرونا، کشاورزی، استخراج از معادن زغال‌سنگ و تحقیقات علمی بدون کمک خارجی از ترس ابتلا به ویروس کروناست. این بدان معناست که پیونگ‌یانگ ممکن است تا زمان برگزاری کنگره حزب خود در ماه ژانویه و تقویت همبستگی میان حکومت و مردم منتظر بماند. اگر این طور باشد، از ژانویه تا مارس همچنان ممکن است شاهد اقدام تحریک‌آمیز کره شمالی باشیم. در این بازه زمانی، هنوز بایدن دولت خود را پس از تحلیف تکمیل نکرده و امریکا و کره جنوبی مانورهای نظامی بهاره خود را آغاز نکرده‌اند.
در گذشته پیونگ‌یانگ در همین بازه زمانی کوتاه پس از تغییر دولت در امریکا، موشک‌ها و تجهیزات هسته‌ای خود را آزمایش کرده است. البته این امکان وجود دارد که حکومت کره شمالی مدتی صبر کند و ببیند نگرش دولت بایدن در قبال این کشور چه خواهد بود. اما بعید است، به ویژه پس از آنکه بایدن شخص کیم را «اراذل و اوباش» خواند (البته پیش از آن، پیونگ یانگ بایدن را «سگ هار» و «احمقی با ضریب هوشی پایین» خوانده بود). همین مساله کافی است تا تنش میان دو طرف بالا بگیرد.
در مورد اقدام تحریک‌آمیز بعدی کره شمالی، سناریوهای مختلفی وجود دارد. از یک طرف، آزمایش موشک بالستیک قاره‌پیما به پیونگ‌یانگ توانایی فوق‌العاده‌ای می‌دهد تا «موشک قاره‌پیمای هیولا» خود را وارد مرحله عملیاتی کند؛ موشکی که در رژه ماه اکتبر رونمایی شد و می‌تواند چندین کلاهک هسته‌ای را به‌طور همزمان حمل کند. با اینکه این موشک قدم بزرگی در راه رسیدن کره شمالی به اهداف خود محسوب می‌شود، اما بهت و حیرت از رونمایی آن باعث شد کسی به اهمیت دیگر سلاح‌های خطرناک این کشور که می‌تواند آغازگر یک جنگ باشد، توجهی نکند. شاید در حال حاضر اولویت کره شمالی کامل کردن موشک‌های بالستیک متحرک و سوخت جامد کوچک‌تر و دیگر تسلیحاتی باشد که در جنگ واقعی در شبه‌جزیره کره و در حملات تلافی‌جویانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از این نظر ممکن است پیونگ‌یانگ تصمیم بگیرد به آزمایش این موشک‌های کوتاه‌بردتر از جمله یک موشک بالستیک قابل نصب روی زیردریایی ادامه دهد؛ تلاش کند ماهواره به فضا بفرستد؛ یا زیردریایی مجهز به موشک بالستیک هسته‌ای یا حتی یک زیردریایی هسته‌ای به آب بیندازد. اهمیت این شناورها از آن جهت است که نشان می‌دهند پیونگ‌یانگ دیر یا زود موفق می‌شود از نقاط نامعلومی در دریا موشک شلیک کند و بدون اینکه شناسایی شود، مسافت‌های طولانی را بپیماید و حتی به خاک امریکا نزدیک شود. انتخاب سلاح کره شمالی به نحوه درک آن از نگرش دولت بایدن در قبال خود نیز بستگی دارد. اینکه رژیم کره تا چه حد عصبانی شود یا عزت نفس کیم تا چه حد آسیب ببیند، می‌تواند ابعاد اقدام تحریک‌آمیز بعدی را تعیین کند.
آینده مذاکرات دیپلماتیک
شخصیت و استیل بایدن و کیم برای هر دو بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود. برخلاف ترامپ، بایدن تجربه و دانش زیادی در خصوص مساله هسته‌ای کره شمالی دارد، بنابراین به راحتی فریب حقه‌ها و نقشه‌های پیونگ‌یانگ را نمی‌خورد. بایدن گفته است رویکردش در قبال همکاری با کره شمالی مبتنی بر دیپلماسی اصولی است و تنها در صورتی با کیم دیدار می‌کند که او با کاهش ظرفیت هسته‌ای کشورش موافقت کند. به عبارت دیگر، دیگر دوران بذل و بخشش ترامپ به پایان رسیده است؛ کیم باید برای دیدار با بایدن تلاش کند، امتیازات منطقی بدهد و در مورد تعریف خلع سلاح اتمی و نحوه پایان مذاکرات با امریکا به توافق برسد. اما کیم ترجیح می‌دهد راسا با رییس‌جمهور امریکا دیدار کند و به مذاکره‌کنندگان کشورش قدرتی نمی‌دهد. این مساله می‌تواند برای بایدن چالش بزرگی باشد، چراکه او در خصوص توافق‌های بین‌المللی و برگزاری دیدارها، رویکرد متعارف پایین به بالا را ترجیح می‌دهد.
در کوتاه‌مدت، در صورت استمرار آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای کره شمالی و طرح پیش‌شرط برای گفت‌وگوهای دیپلماتیک، آغاز دیپلماسی کار دشواری خواهد بود. کره شمالی اخیرا خواستار پایان «سیاست خصمانه» امریکا در قبال خود شد و با این کار هزینه آغاز گفت‌وگوها را بالا برد، چراکه پایان سیاست خصمانه نیازمند برداشتن تحریم‌ها، پایان مانورهای نظامی مشترک امریکا و کره جنوبی و خودداری امریکایی‌ها از به کار بردن عبارات توهین‌آمیز است. در واکنش به اقدامات تحریک‌آمیز کره شمالی، ممکن است واشنگتن مانورهای نظامی مشترک خود را به سطح عادی بازگرداند و نیروهای راهبردی خود را به شبه‌جزیره کره اعزام کند تا قدرت بازدارندگی خود را به رخ پیونگ‌یانگ کشیده و به متحدان آسیایی خود اطمینان خاطر بدهد.
چین، روسیه، کره‌جنوبی، ژاپن، اتحادیه اروپا و دیگر کشورهای ذی‌نفع باید پیونگ‌یانگ را از آزمایش سلاح منع کنند و تا وقتی بایدن تیم خود را تکمیل کرده و تصویر واضح‌تری از سیاست خود ارایه دهد، اوضاع را به دقت زیر نظر بگیرند. همچنین دو طرف باید بدون پیش‌شرط و با فرستادگانی که اختیار لازم برای مذاکره را داشته باشند، وارد گفت‌وگو شوند.
با این حال، ممکن است ویروس کرونا علت اصلی عدم تمایل پیونگ‌یانگ به مذاکره مستقیم باشد، به ویژه اینکه آمار وحشتناک ابتلا در امریکا، آسیایی‌ها را ترسانده و کره شمالی نیز با توجه به نظام سلامت شکننده‌ای که دارد، رویکرد بسیار محافظه‌کارانه‌ای را در قبال این ویروس اتخاذ کرده است. در حال حاضر به نظر می‌رسد ویروس کرونا مهم‌ترین تهدید علیه بقای کره شمالی محسوب می‌شود. این یعنی دیپلماسی هسته‌ای ممکن است یک سال دیگر نیز عقب بیفتد.
چالش‌هایی که اتحاد واشنگتن و سئول را تهدید می‌کند
در کره جنوبی، بسیاری خوشحالند که دولت بعدی امریکا در حوزه سیاست خارجی نسبت به ترامپ قابل پیش‌بینی‌تر، باثبات‌تر و متعارف‌تر عمل خواهد کرد. اما این نگرانی نیز وجود دارد که دولت بایدن رویکرد «صبر استراتژیک» دولت باراک اوباما را دنبال کند. در این صورت کره‌جنوبی مجبور می‌شود همچنان چالش همسایه شمالی خود را تحمل کند. جنوبی‌ها چندین دهه است که می‌خواهند رییس‌جمهور امریکا توجه ویژه‌ای به مساله مرگ و زندگی کره، یعنی بحران کره شمالی داشته باشد و آن را در اولویت قرار دهد. بسیاری از جنوبی‌ها در طیف‌های سیاسی مختلف این کشور خواستار تداوم دیدارها میان سران امریکا و کره شمالی هستند. سئول رویکرد غیرمتعارف ترامپ و تمرکزش بر دیدار میان سران را به دلیل سیستم بالا به پایین کره شمالی می‌پسندید؛ اما از سوی دیگر، به دلیل نبود یک استراتژی واقعی و تضعیف امنیت کره جنوبی با اتخاذ تصمیمات یک‌جانبه (توقف مانورهای نظامی مشترک بدون مشورت با سئول)، باج‌گیری از کره جنوبی با وادار کردن این کشور به پرداخت هزینه هنگفت حضور نظامیان امریکایی و تهدید به کاهش حضور نظامی خود در شبه‌جزیره چندان طرفدار رویکرد ترامپ در قبال کره شمالی نبود. دولت مون جائه در کره جنوبی با ارسال چند هیات دولتی، عملا مذاکره با تیم انتقالی بایدن را آغاز کرده است. سئول هنوز نتوانسته دیداری را با بایدن داشته باشد، اما تلاش می‌کند دولت او را قانع کند مساله هسته‌ای پیونگ‌یانگ را در اولویت قرار دهد. مهم‌ترین کاری که سئول باید انجام دهد، این است که تا پیش از پایان دولت مون در سال 2022، صلح در شبه‌جزیره کره را به سرانجام برساند. دولت مون خواستار انعطاف‌پذیری بیشتر در سیاست بایدن در قبال کره شمالی خواهد بود. اگر سئول خواستار لغو تحریم‌های کره شمالی و امضای اعلامیه پایان جنگ بدون خلع سلاح اتمی این کشور شود، کار برای واشنگتن بسیار سخت می‌شود. اگر بایدن بخواهد مثلا با عادی‌سازی مانورهای نظامی مشترک، قدرت بازدارندگی در منطقه را تثبیت کند و در عین حال روی مساله حقوق بشر به اندازه خلع سلاح اتمی تمرکز کند، کار برای دولت مون بسیار دشوار خواهد شد. سئول و واشنگتن باید از روز اول در هماهنگی کامل و صادقانه با یکدیگر جلو بروند تا جلوی هر گونه غافلگیری و وقفه‌ای گرفته شود.
