عصر چهارشنبه بود که فدرال رزرو (بانک مرکزی امریکا) در نشست خود روزهای پایانی سال ۲۰۱۶ میلادی تصمیم به افزایش نرخ بهره امریکا از حدود 0.5 به 0.75درصد گرفت و اعلام کرد که درسال آینده احتمالا طی سه مرحله و هر بار 0.25درصد نرخ بهره افزایش یافته و تا انتهای سال ۲۰۱۷ به حدود 1.5درصد خواهید رسید.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، بعد از اعلام نتیجه نشست فدرال رزرو این خبر بی‌تردید به عنوان یکی از مهم‌ترین اتفاقات حوزه مالی و پولی در سراسر جهان منتشر و به دنبال آن واکنش کارشناسان، مسوولان و همچنین بازارهای عمده مالی و اقتصادی دنیا را به همراه داشت، به‌طوری که در بازار ارزی معاملات دلار تا حدی افزایش یافت که در مقایسه با ۱۰سال گذشته به بالاترین سطح از ارزش خود قرار گرفت. از سوی دیگر بازارهای نفت طلا و بورس نیز به این اتفاق واکنش نشان داده و البته در مقابل افزایش ارزش دلار، عقب‌نشینی کردند.
این در حالی است که از ماه‌های گذشته و طی هفته‌های اخیر با توجه به زمان اعلامی برای برگزاری نشست فدرال رزرو گمانه‌زنی‌های بسیاری از سوی کارشناسان مطرح شد به گونه‌یی که از قبل پیش‌بینی‌ها بر این قرار گرفت که بازارهای مالی، نرخ‌های برابری ارز و همچنین قیمت کالاها و فلزات اساسی نسبت به هر گونه تغییر در نرخ بهره واکنش نشان خواهد داد که همین اتفاق نیز ثبت شد.
چرا تغییر نرخ بهره امریکا برای بازارهای جهانی مهم است؟
اما اینکه چرا تا این اندازه تغییر نرخ بهره امریکا و نحوه تصمیم‌گیری فدرال رزرو برای بازارهای جهانی مورد توجه بوده و آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد موضوعی است که کارشناسان درباره آن بر وسعت و اهمیت اقتصاد امریکا برای بازارهای عمده تاکید دارند.
آیت تجلی کارشناس امور بانکی دلیل این تاثیر‌گذاری را اهمیت و گستردگی اقتصاد امریکا دانسته و معتقد است که در نهایت هر تغییری در وضعیت آن می‌تواند تمام مراودات اقتصادی دنیا را تحت تاثیر قرار دهد. وی می‌گوید که اقتصاد امریکا باز است و تغییرات نرخ بهره موجب انتقال سرمایه میان این کشور و سایر کشورها خواهد شد و تراز سرمایه طرف مقابل را متاثر می‌کند.
تجلی، البته به جایگاه دلار در مبادلات اقتصادی دنیا اشاره داشته و عنوان می‌کند که دلار امریکا رایج‌ترین ارزها در سطح دنیاست در نتیجه بهره متعلق به آن بسیاری از کشورها را متاثر می‌کند. این کارشناس امور بانکی، همچنین به چرایی تغییر نرخ بهره هم اشاره داشت و این‌گونه توضیح داد که بالا رفتن نرخ دلار باعث جذب سرمایه بیشتر به سمت بازارهای آمر یکا و به تبع آن خروج سرمایه از سایر کشورهاست در عین حال که این افزایش موجب تقویت قمیت دلار در مقابل سایر ارزها خواهد شد که در مجموع باعث تغییر تراز تجاری میان امریکا و شرکای تجاری آن است.
با این حال برخی کارشناسان معتقدند که پایین نگهداشتن نرخ بهره امریکا در سال‌های گذشته که در حد صفر بود و اینکه چرا باید اکنون افزایش یابد موضوعی است که به تصمیمات فدرال رزرو در مورد نرخ بهره برمی‌گردد که در واقعیت می‌تواند اثر مهمی در زندگی هر شخص داشته باشد.
این در حالی است که وقتی فدرال رزرو نرخ بهره را پایین نگه می‌دارد یعنی جریان نقد بیشتری در اقتصاد وجود داشته و احتمالا می‌تواند فعالیت اقتصادی و شغل بیشتری را ایجاد کند، اما وقتی برای مدتی نرخ بهره پایین نگه داشته می‌شود ممکن است به ایجاد تورم بالا بینجامد و سایر شاخص‌های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد که در این حالت فدرال رزرو تغییر جهت داده و برای افزایش نرخ بهره اقدام خواهد کرد.
تردید، احتیاط و اظهارات تکان‌دهنده خانم «یلن»
اما ماجرای تغییر نرخ بهره امریکا محدود به چند جلسه اخیر فدرال رزرو نیست و از ماه‌ها قبل این بحث مطرح بود، سیاستی که هر بار واکنش مقامات بانک مرکزی امریکا به ویژه خانم «یلن» به عنوان رییس کل این بانک موجب ایجاد تکانه‌هایی در بازارهای مالی خاصه ارز می‌شد. در دوره‌های اخیر احتمالات مطرح شده درباره تغییرات نرخ بهره کلیدی فدرال رزرو، بارها ارزش دلار را در مقابل سایر ارزها دستخوش تغییر کرد. موضوعی که رییس کل فدرال رزرو اغلب محتاطانه درباره آن اظهارنظر کرده و به صراحت از برنامه بانک مرکزی امریکا برای هر تغییری در آن به ویژه افزایش نرخ سخن نگفته بود که اعمال احتیاط یلن درباره احتمال افزایش نرخ بهره، حتی ریزش ارزش دلار در مقابل برخی اسعار را به همراه داشت.
اما در مقابل مواضع گاهی مثبت فدرال رزرو برای افزایش نرخ بهره کلیدی در امریکا، با واکنش مثبت برای ارزش دلار نیز همراه بود و زمانی که رییس کل فدرال رزرو از احتمال افزایش نرخ بهره در ماه‌های پیش رو سخن می‌گفت، ارزش دلار تقویت و سایر بازار‌ها نیز به تبع این تغییر واکنش نشان می‌داد به ویژه بازار طلا در روندی معکوس کاهشی می‌شد. با این حال وعده خانم یلن بر این بود که اگر مطابق انتظار، شاخص‌های اقتصادی و اشتغال بهبود یابد، فدرال رزرو در ماه‌های آینده پایانی سال ۲۰۱۶ اقدام به افزایش نرخ بهره کلیدی می‌کند که البته این اتفاق در هفته اخیر افتاد.
یلن و ماندگاری در فدرال رزرو
فدرال رزور در حالی تصمیم به تغییر نرخ بهره گرفته که برخی آن را ناشی از شرایط سیاسی موجود و انتخاب ترامپ و اهمیت این موضوع برای وی دانسته‌اند هر چند که در طرف دیگر این موضوع هم مورد توجه است که فدرال رزرو از مدت‌ها پیش برای تغییر نرخ بهره هدف‌گذاری کرده بود و اتفاق اخیر را نمی‌توان به نتایج انتخابات امریکا پیوند داد. با این حال در این بین باید به برخی اختلاف‌نظرها و سیاست‌های متفاوت بین رییس کل فدرال رزرو و رییس‌جمهور جدید امریکا به ویژه در مورد تغییر نرخ بهره و به دنبال آن طرح برخی شایعات مبنی بر احتمال کنار گذاشتن یلن از ریاست بانک مرکزی این کشور اشاره داشت. اینکه آیا ترامپ با روی کار آمدن خود می‌تواند یلن را برکنار کند یا خیر؟ این در حالی است که بررسی روند فعالیت فدرال رزرو و انتخاب ریاست کل آن در مجموع نشانی از آن ندارد که ترامپ از قدرت مستقیم برای برکناری رییس کل فدرال رزرو برخوردار باشد.
بر اساس قانون مصوب کنگره امریکا در سال ۱۹۱۳، مجموعه فدرال رزرو تشکیل و بر اساس همین قانون، ایالات متحد به ۱۲ منطقه بانکی تقسیم می‌شود و کلیه فعالیت‌های بانکی مناطق توسط هیات‌مدیره تعیین شده کنترل و هماهنگ خواهد شد. کمیته بازار باز فدرال رزرو که تعیین‌کننده سیاست‌های پولی آن به شمار می‌رود ۱۲ عضو دارد. از این تعداد 7نفر عضو هیات عامل فدرال رزرو برای یک دوره ۱۴ساله توسط رییس‌جمهور به مجلس سنا معرفی می‌شود. هر زمان که دوره چهارساله رییس فدرال تمام شد با پیشنهاد رییس‌جمهور و در نهایت تایید مجلس سنا نفر بعدی معرفی می‌شود، بر این اساس «جانت یلن» از اول فوریه ۲۰۱۴ به عنوان نخستین رییس کل زن فدرال رزرو طی ۱۰۰ سال گذشته جانشین «بن برنانکی» شد.
اما بر کناری رییس کل فدرال رزرو عمدتا در صورت بروز مشکلی خاص مانند فساد و عدم توان ادامه فعالیت در ریاست انجام می‌شود که این هم مستقیم از سوی رییس‌جمهور نیست و وی حق برکناری رییس کل فدرال رزرو را ندارد، بلکه در سیستم خاص این بانک انجام می‌شود.
