با وجود عدم ورود دولت به اختلاف نظرها میان مرکز آمار و بانک مرکزی این اختلاف‌ها بالا گرفت. هنوز مشخص نیست کدام یک از این دو سازمان مرجعیت رسمی دارند. از طرفی بانک مرکزی به واسطه پیشینه طولانی که در تولید آمارهای اقتصادی دارد، مرجعی قدرتمند به حساب می‌آید. همچنین تمام آمارهایی که صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و دیگر سازمان‌ها و اتحادیه‌های بین‌المللی مورد استناد قرار می‌دهند، آمارهای بانک مرکزی است. از طرف دیگر بر اساس قانون برنامه‌های توسعه ای در سال‌های اخیر مرکز آمار مرجع رسمی تولید و ارائه آمارهای کل کشور است. حال اصلی ترین سوالی که مطرح می‌شود آن است که کدام یک مرجع رسمی هستند؟ دعوای بین سیف و پارسا به کجا ختم می‌شود؟
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، رئیس کل اسبق بانک مرکزی می‌گوید که دولت از ابتدا باید به این موضوع ورود می‌کرد و اجازه نمی‌داد بحث‌ها بالا بگیرد. طهماسب مظاهری خاطرنشان می‌کند:«وارد نشدن دولت به این موضوع باعث شده تا دوگانگی عمیقی میان دو سازمان بزرگ آماری کشور به وجود آید.»
بحث بر سر ارائه آمارها بالا گرفته است؛ به طوری که یک روز رئیس مرکز آمار مصاحبه می‌کند که بانک مرکزی نباید آمارها را ارائه دهد، چند روز بعد رئیس بانک مرکزی می‌گوید ما به تولید آمار ادامه می‌دهیم. به نظر شما مشکل کجاست؟
موضوع آمارگیری دو جنبه تکنیکی و فنی و مدیریتی دارد. درباره جنبه مدیریتی دولت باید تصمیم بگیرد که آمارها را کدام یک از دستگاه‌ها تولید کند و مسئول آن کیست؟ متاسفانه دولت با ورود نکردن به این موضوع اختلافات میان مرکز آمار و بانک مرکزی را حل نکرده است. وارد نشدن دولت به این موضوع باعث شده دوگانگی عمیقی میان دو سازمان بزرگ آماری کشور به وجود آید. از نظر فنی و تکنیکی آمارها به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند. آمارهای ثبتی که با انجام یک فعالیت اقتصادی تولید می‌شوند. به عنوان مثال، آمارهای مربوط به کالاهای گمرکی. یعنی آمار کالاهایی که در گمرک ضبط شده و اظهار نامه رد و بدل می‌شود، در گمرک چاپ شده و نرخ صادرات کشور را تشکیل می‌دهد. به عنوان مثالی دیگر، آمارهای مربوط به تسهیلات بانکی آمارهای فنی تکنیکی محسوب می‌شود. آمارهای ثبتی آمارهایی است که در حین فعالیت اقتصادی مانند پروانه‌های صادره شهرداری برای ساختمان‌سازی تولید شده و در دستگاه مربوط نگهداری می‌شود. مسئول تولید آمار و ارائه آن، بخشی از یک دستگاه است. مثلا مسئول ثبت و ارائه آمارهای مربوط به صادرات و واردات گمرک است. مسئول ارائه آمار زاد و ولد سازمان ثبت احوال است. بنابراین آمارهای ثبتی به عهده دستگاهی است که آنها را در اختیار دارد. ارائه هر یک از شاخص‌های آماری بر عهده یک دستگاه مشخص است و این‌طور نیست که بگوییم مرکز آمار مسئول ارائه تمام آمارهای کشور است.
تهیه آمارهای مربوط به شاخص‌های تورم و رشد اقتصادی و آمارهای کلان به عهده کدام دستگاه‌هاست؟
بعضی آمارها حاصل جمع آمارهای ثبتی است و از این آمارهای رسمی استفاده می‌کند و شاخص‌های کلان را منتشر می‌کند. به عنوان مثال، تورم و رشد اقتصادی که با چند آمار مختلف سر و کار دارند. مسئول رسیدگی و بررسی آمارهای خرد و جمعبندی و ارائه آمارهای کلی و کلان مرکز آمار و بانک مرکزی است. برای مثال آمار تولید ناخالص ملی از مجموع آمارهای ثبتی صادرات، واردات، هزینه‌ها و بودجه‌های دولت و... به دست می‌آید. آمار مربوط به تورم هم به همین شکل است و در ارائه آمارهای تورم نمونه گیری‌هایی صورت می‌گیرد که با فرمول علمی و روش‌های مختلف جمع‌آوری اطلاعات آماری تورم را اعلام می‌کنند. درباره این آمارهای مربوط به شاخص‌های کلان که روند کلی اقتصاد کشور را تعیین می‌کند، فقط یک دستگاه باید متولی آن باشد. در بیش از ۶۰ سال پیش ما مرکزی به نام مرکز آمار نداشتیم. بنابراین بانک مرکزی متولی ارائه و انتشار آمارهای کلان اعلام شد. در چند سال گذشته مرکز آمار هم به آمارگیرنده‌ها اضافه شد. به طور کلی اینکه مسئولیت ارائه آمارهای کلان و ساماندهی آنها را به یک سازمان دهند، یک تصمیم مدیریتی است.
همانطور که می‌دانید بانک مرکزی اصرار به ارائه برخی آمارها مانند تورم، رشد اقتصادی و... دارد. ابتدا سوال اینجاست که چرا بانک مرکزی به تولید چنین آماری اصرار دارد و سپس کدام مرکز آمارهای درست تری منتشر می‌کند؟
هر کدام از تصمیمات محاسن و معایبی دارد. درباره آمارهای بانک مرکزی باید گفت که این مرکز پیشینه ای ۱۰۰ ساله دارد و تشکیلات، تجربه، نیروی انسانی و ساز و کار لازم را داراست و می‌تواند آمارها را به همان دقتی که در سال‌های گذشته داشته است، ارائه دهد. از آن طرف مرکز آمار متناسب با ساز و کار جهانی است. مرکز، آماری باید تولید کند که ذینفع نباشد و مستقل تلقی شود. بانک مرکزی به نوعی ذینفع آمارهای کلان به حساب می‌آید. به عنوان مثال، اگر بانک مرکزی آمار تورم را کم یا زیاد اعلام کند، عملکرد خود را نشان داده است. هر دو مرکز به خوبی آمارها را تهیه می‌کنند و نمی‌توانیم بگوییم به اشتباه آمار ارائه می‌شود.
به نظر شما برای خاتمه دادن به اختلافات چند ساله مراکز آماری ایران چه باید کرد؟ شما چه راهکاری پیشنهاد می‌دهید؟
به طور کلی، در سال‌های گذشته بانک مرکزی به دلیل آنکه سازمان و مرکزی برای تولید و ارائه آمار وجود نداشته مسئولیت تولید آمار را بر عهده گرفته است. حال که مرکز آمار وجود دارد، بانک مرکزی هم به انجام وظایف و فعالیت‌های خود بپردازد. به عنوان مثال، بانک مرکزی به وظایف مربوط به نظارت بانکها بپردازد و اعتبارات را کنترل کند. معتقدم آمارها باید به مرکز آمار سپرده شود و بانک مرکزی دیگر این فعالیت را انجام ندهد؛ به این دلیل که بانک مرکزی به اندازه کافی فعالیت‌های نکرده و نیمه کاره دارد که حتی وقت ارائه آمار و تولید آنها را ندارد. بنابراین هیچ اشکالی ندارد و شان بانک مرکزی هم از بین نمی‌رود، بلکه اگر به وظایف خود رسیدگی کند، برای اقتصاد و کشورمان و نظام‌های با اهمیتی مانند بانکداری بهتر است. بنابراین بدترین تصمیمی که می‌توان اتخاذ کرد این است که تصمیم نگیریم. دولت هنوز تصمیم نگرفته و عنان امور را رها کرده و باعث شده اختلافات میان بانک مرکزی و مرکز آمار بالا بگیرد. بی تصمیمی و حل نکردن مساله و عدم مدیریت این موضوع بدترین کاری است که می‌توان انجام داد و دولت تاکنون این کار را انجام داده است. البته اگر قرار است ارائه آمار به مرکز آمار سپرده شود برای صرفه جویی در هزینه‌ها و برای بهره برداری از تجربه، دانش و تخصص افراد مشغول در بانک مرکزی باید با حفظ حقوق این افراد و به نوعی ساختار سازمانی بخش آماری بانک مرکزی به مرکز آمار منتقل شود. به عبارت دیگر نیروهای انسانی که در بانک مرکزی مشغول به کار هستند با حفظ حقوق قانونی به مرکز آمار فرستاده شوند. چنین تصمیم مهمی را هم باید دولت در دستور کار خود قرار دهد.
