اقتصادآنلاین - علی کریمی؛ بیستمین مرحله از حراجهای هفتگی اوراق بدهی دولتی در بیست‌ودوم مهر برگزار شد. طبق اعلام بانک مرکزی، در این هفته 6 هزار و 710 میلیارد تومان اوراق بدهی دولتی عرضه شد که تمام اوراق عرضه شده مربوط به اوراق فروش نرفته در مراحل گذشته بود. جدول زیر اطلاعات اوراق عرضه‌شده در این مرحله را نشان میدهد:
بر اساس اعلام بانک مرکزی، ارزش کل اوراق فروش‌رفته در مرحله هفدهم برابر 330 میلیارد تومان بوده‌است؛ به بیان دیگر کم‌تر از 5 درصد از کل اوراق عرضه‌شده در این مرحله به فروش رسید. پس از آنکه در هفته گذشته از یکسو عدم ثبت سفارش خرید از سوی بانک‌ها و از سوی دیگر اختلال در سامانه فرابورس، فروش اوراق بدهی دولتی را به صفر رساند، کم‌ترین میزان فروش هفتگی اوراق بدهی دولتی در مرحله بیستم به ثبت رسید. نمودار زیر درصد فروش اوراق بدهی نسبت به میزان اوراق عرضه شده را به تفکیک مراحل نشان میدهد:
همانگونه که مشخص است مراحل نوزدهم و بیستم رکورد کم‌ترین درصد فروش اوراق بدهی را به جا گذاشتند. در این هفته 58 درصد از کل اوراق فروش رفته به ارزش 190 میلیارد تومان توسط نهادهای مالی (بازار پول) خریداری شد. در نقطه مقابل 140 میلیارد تومان از اوراق منتشر شده نیز توسط سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی خریداری شد که حاکی از فروش 42 درصدی اوراق در بازار سرمایه است. نمودار زیر میزان اوراق بدهی دولتی عرضه‌شده و فروش‌رفته در بیستمین حراج هفتگی اوراق بدهی دولتی را نشان میدهد:
بر اساس دستورالعمل حراجهای هفتگی اوراق بدهی، کلیه متقاضیان شرکت در حراج، سفارش‌های خود را در هر نماد به طور جداگانه ارسال می‌کنند. بانک مرکزی سفارشات دریافت شده را برای تصمیم‌گیری به وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال و وزارتخانه مزبور، نسبت به تعیین سفارش‌های برنده از طریق مشخص کردن حداقل قیمت پذیرفته شده در سازوکار حراج اقدام می‌کند. در نهایت، عرضه اوراق به تمامی برندگان به قیمت یکسان انجام می‌شود. همچنین وزارت امور اقتصادی و دارایی الزامی به پذیرش کلیه پیشنهادات دریافت شده یا فروش کلیه اوراق عرضه شده در حراج ندارد.
این هفته تنها یک بانک در حراج اوراق بدهی دولتی شرکت کرد که ارزش سفارشات خرید آن‌ها برابر با 190 میلیارد تومان بود. این میزان سفارش خرید کم‌تر از 3 درصد ارزش کل اوراق منتشر شده‌بود. این شاخص (ارزش سفارشات خرید به ارزش کل اوراق عرضه شده) را می‌توان معیاری از میزان تمایل بانک‌ها برای خرید اوراق بدهی دانست. نمودار زیر نسبت ارزش سفارشات خرید ثبت شده از سوی نهادهای مالی به ارزش کل اوراق عرضه شده را به تفکیک مراحل حراجهای هفتگی نشان میدهد:
این هفته تنها یک بانک در حراج اوراق بدهی دولتی شرکت کرد که ارزش سفارشات خرید آن‌ها برابر با 190 میلیارد تومان بود. این میزان سفارش خرید کم‌تر از 3 درصد ارزش کل اوراق منتشر شده‌بود. این شاخص (ارزش سفارشات خرید به ارزش کل اوراق عرضه شده) را می‌توان معیاری از میزان تمایل بانک‌ها برای خرید اوراق بدهی دانست. نمودار زیر نسبت ارزش سفارشات خرید ثبت شده از سوی نهادهای مالی به ارزش کل اوراق عرضه شده را به تفکیک مراحل حراجهای هفتگی نشان میدهد:
به طور کلی طی بیست مرحله حراج صورت گرفته، 78 هزار میلیارد تومان اوراق بدهی دولت در قالب 23 اوراق با سررسیدهای مختلف از سوی خزانه‌داری عرضه شده‌است که 67 هزار و 491 میلیارد تومان آن در حراجهای هفتگی به فروش رسیده‌است. همچنین 2 هزار میلیارد تومان از اوراق بدهی در هفته پانزدهم نیز در مرحله پذیره‌نویسی به فروش رسید. بنابراین تا پاپان این مرحله در مجموع 69 هزار و 491 میلیارد تومان اوراق بدهی دولتی به فروش رسیده‌است. نمودار زیر میزان عرضه اوراق بدهی دولتی و همچنین میزان فروش موافقت شده (برنده) در حراج را به تفکیک مراحل انجام شده نشان میدهد:
همانگونه که می‌توان از نمودار فوق مشاهده نمود، طی چهار هفته اخیرکم‌ترین میزان فروش اوراق بدهی به ثبت رسیده‌است. ادامه این روند قطعاً موجب می‌شود دولت برای پوشش کسری بودجه به راهکارهایی همچون استقراض از سیستم بانکی و یا برداشت از صندوق توسعه ملی روی بیاورد که نتیجه‌ای جز افزایش نقدینگی و تشدید تورم به همراه نخواهد داشت. کارشناسان این روند به شدت نزولی فروش اوراق بدهی را نتیجه عوامل متعددی می‌دانند که اصلی‌ترین آن مربوط به پایین بودن نرخ بهره در نظرگرفته شده برای این اوراق با توجه به شرایط تورمی و نااطمینانی کشور است. به عنوان مثال بالاترین نرخ سود مؤثر اوراق بدهی فروش رفته در مرحله بیستم برابر با 21 درصد بود. این در حالی است که بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار، نرخ تورم سالانه در مهرماه به 26 درصد رسیده‌است و انتظار می‌رود در صورت ادامه روند موجود در ماه‌های آتی نیز افزایش یابد. بنابراین نرخ بهره 21 درصد برای اوراق نمی‌تواند برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد و نتیجه آن را می‌توان در افت محسوس فروش اوراق بدهی در یک ماه اخیر مشاهده کرد. نمودار زیر نرخ بهره مؤثر اوراق فروش رفته طی مراحل برگزار شده را نشان میدهد:
همانگونه که مشخص است هرچند نرخ بهره مؤثر اوراق بدهی فروش رفته از 15 درصد در مراحل اولیه به 21 درصد در مرحله بیستم افزایش یافته‌است اما افزایش نااطمینانی و همچنین انتظارات تورمی ناشی از افزایش قیمت در بازارهای دارایی‌ها همچون نرخ ارز و مسکن موجب شده‌است که فروش اوراق بدهی به شدت کاهش یابد.
کارشناسان کسری بودجه امسال را 200 تا 250 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی می‌کنند. اگر فرض کنیم که کسری بودجه محقق شده امسال220 هزار میلیارد تومان باشد و 75 درصد از کسری بودجه از طریق انتشار اوراق بدهی دولت پوشش داده شود، دولت باید امسال در حدود 165 هزار میلیارد تومان اوراق بدهی به فروش برساند. تا هفته بیستم حراجهای هفتگی، دولت موفق به فروش 69 هزار و 491 میلیارد تومان از این اوراق شده‌است. به بیان دیگر در حدود 41.92 درصد از میزان مورد نظر پوشش داده‌شده‌است. نمودار زیر روند دستیابی به میزان فروش هدف اوراق بدهی دولتی را در هر مرحله نشان میدهد:
همانگونه که مشخص است طی چهار هفته اخیر روند فروش اوراق بدهی به‌شدت کاهش یافته‌است. اگر فرض کنیم که تا پایان سال 20 مرحله دیگر از حراجهای هفتگی برگزار شود، به طور میانگین باید در هر مرحله در حدود 5 هزار میلیارد تومان اوراق بفروش برسد. تا پایان مرحله بیستم این میزان در حدود 3 هزار و 475 میلیارد تومان بوده‌است. همانگونه که مشخص است با گذشت زمان و ادامه روند نزولی فروش هفتگی اوراق بدهی، پوشش کسری از طریق اوراق بدهی هر هفته سخت‌تر می‌شود و در خلاء سیاست‌گذاری مناسب اقتصادی نمی‌توان آینده روشنی را برای اقتصاد کشور متصور بود. نمودار زیر ارزش اوراق فروش رفته تا مرحله بیستم و همچنین ارزش اوراق باقی‌مانده مورد نیاز برای پوشش 75 درصد کسری بودجه امسال را نشان میدهد:
با اعلام بانک مرکزی، بیست‌ویکمین مرحله از حراجهای هفتگی اوراق بدهی دولتی، هفته آینده با عرضه 6 هزار و 350 میلیارد تومان در قالب سه نماد ادامه می‌یابد که تمامی این اوراق مربوط به اوراق فروش نرفته مراحل گذشته‌است. جدول زیر مشخصات اوراق بدهی دولتی که در مرحله بیست‌ویکم عرضه خواهد شد را نشان میدهد:
