درباره موضوع کمبود انسولین است که در هفته‌های اخیر به یکی از اخبار پر تکرار در فضای رسانه‌ای کشور تبدیل شد، در حال حاضر چه میزان انسولین وارد کشور می‌شود و دلیل اصلی کمبودی که در این حوزه رخ داده چیست؟
در ابتدا باید بگویم خوشبختانه کشور ما سال‌های طولانی است که در تولید انسولین خودکفا شده است. به نحوی که یکی از شرکت‌های دولتی داروی انسولین را با ظرفیت دو برابر نیاز کشور تولید می‌کند و ما نه تنها در تامین نیاز کشور به انسولین کمبودی نداریم بلکه در این حوزه با مازاد تولید مواجه هستیم. سال‌های طولانی به دلیل این‌که تولید انسولین ما با مشکل بازار فروش مواجه بود در مقوله عدم فروش با مشکل مواجه می‌شدیم. اتفاقی که در هفته‌های اخیر برای انسولین رخ داد این بود که ما طی چند سال گذشته یک مدل انسولین را که از جهت ملزومات تزریق انسولین مدل مطلوب‌تر و مدرن‌تری به شمار می‌رود و به آن انسولین قلمی می‌گویند به کشور وارد می‌کردیم. واقعیت امر هم این بود که شاید وارد‌کنندگان این دارو، بیشتر از این‌که دنبال حل مشکل بیماران دیابتی باشند دنبال بازار بزرگ آن بودند. چون انسولین قلمی خیلی هم گران است. در حالی که هیچ تفاوت کیفی با انسولین ویال ندارد. البته ممکن است فرمولاسیون انسولین به گونه‌ای باشد که بعضی از انواع آن زودتر و بعضی‌ها دیرتر روی بیمار اثر کند که طبیعتا این موضوعات ربطی به مدل ملزومات انسولین که قلمی باشد یا با سرنگ از ویال تخلیه شود، ندارد. اما خب قاعدتا بیمار راحت‌تر است که با انسولین قلمی کار کند. در واقع انسولین قلمی در صنعت داروسازی یک کالای لاکچری محسوب می‌شود. بنابراین اصل این موضوع که کشور با کمبود انسولین مواجه است عبارت درستی نیست. ما قطع یقین هیچ مشکلی در این باره نداریم و مردم مطمئن باشند که دولت و سازمان غذا و دارو و کسانی که در این حوزه مسوولیت دارند به هیچ عنوان اجازه نمی‌دهند امنیت و سلامت بیماران دچار اخلال شود. اما منافع برخی از تجار و شرکت‌های چند‌ملیتی و برخی از وارد‌کنندگان که ارتباطاتی نیز دارند باعث شده فرهنگ مصرف انسولین در کشور تغییر کند. ما نباید با مردم رودربایستی داشته باشیم و بخواهیم حقایق را با بیان حرف‌های اشتباه جابه‌جا کنیم واقعیت امر این است که ایران به واسطه تحریم‌های سنگینی که دشمنان اعمال کردند امکان صادرات نفت و نقل و انتقال پول و ارز را ندارد و با محدودیت‌های زیادی مواجه است. ما در شرایطی نیستیم که برای کالاهای لاکچری در همه حوزه‌های کشور از خودرو تا لوازم خانگی و... هزینه‌های اضافی به کشور تحمیل کنیم.
در واقع شما معتقدید بدون واردات انسولین قلمی نیز، نیاز بیماران به این دارو کاملا در داخل کشور قابل تامین است.
قطعا همین طور است. مطمئنا اگر قرار باشد ما برای تامین انسولین مورد نیاز کشور به واسطه سلیقه بیمار یا پزشک، نظام دارویی کشور را مجبور کنیم که با واردات انسولین قلمی هزینه‌های هنگفتی را به کشور متحمل کند. در این صورت به واسطه کمبود ارز ممکن است مجبور شویم برای داروی دیگری بیمار دیگری را تحت فشار قرار دهیم. این هیاهویی که درباره انسولین رخ داد دو هدف را دنبال می‌کرد که دشمنان کشور از جمله رسانه‌های معاند از این ماجرا سوء‌استفاده کردند اول این‌که مقوله قاچاق دارو را پررنگ کردند و مدعی شدند دارو به دلیل این‌که از دلار ترجیحی استفاده می‌کند قاچاق می‌شود بنابراین نباید برای واردات دارو ارز ترجیحی تخصیص داد در حالی که ممکن است تغییر ارز ترجیحی به نرخ آزاد منجر به افزایش قیمت شدید دارو شده و زیان زیادی به مصرف‌کننده بزند.
خب برخی می‌گویند این مابه‌التفاوت به داروخانه‌ها یا بیمه‌ها و... پرداخت شود. یعنی دولت برای واردات دارو ارز ترجیحی ندهد اما مابه‌التفاوت ریالی آن را پرداخت کند؟
هیچ نوع انتقال ریسکی که از تفاوت نرخ دلار آزاد و ترجیحی به بیمه منتقل شود نمی‌تواند قیمت دارو را در همان قیمت قبلی حفظ کند، برای این‌که در قیمت دارو فقط هزینه ارز آن مطرح نیست بلکه در زنجیره توزیع وقتی از شرکت تولید‌کننده دارو و شرکت پخش که مکلف هستند دارو را تحویل بگیرند و تحویل بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها بدهند منتقل می‌شود برای محصولات داخلی مارجین حدود 15 درصد افزایش قیمت دارد و از پخش به داروخانه هم 22 درصد است. یعنی داروخانه وقتی دارو را به بیمار می‌فروشد حاشیه‌هایی بر قیمت دارو اضافه می‌شود که اینها خارج از نرخ دارو است. وقتی قیمت پایه دارو یکباره 7 برابر شود این درصد‌ها هم 7 برابر می‌شود یعنی وقتی دارو به دست بیمار می‌رسد حتی اگر بیمه مابه‌التفاوت آن را بدهد و حتی اگر شرکت‌های تولید‌کننده و پخش دارو درصدهایشان را متناسب با نرخ جدید بالا نبرند و همان سودهای قبلی را بگیرند قیمت دارو تقریبا دو و نیم برابر افزایش پیدا می‌کند. در واقع می‌خواهم بگویم حتی اگر بیمه مابه‌التفاوت نرخ ارز ترجیحی و آزاد را که تا 7 برابر است هم پرداخت کند باز هم دارو گران‌تر به دست مردم می‌رسد. یعنی تغییر نرخ ارز برای دارو در نهایت منجر به آسیب مستقیم به مردم می‌شود.
به هرحال تخصیص ارز ترجیحی به دارو در مواقعی به هدف برخورد نکرده است؟
متاسفانه علاوه بر رسانه‌های معاند، دلالان دارو به واسطه این‌که آزاد شدن نرخ ارز برای آنها منافعی دارد دنبال این مقوله هستند. از طرفی در شرایط فعلی انسولین را به عنوان یک بهانه پیدا کرده‌اند و به واسطه این‌که چون قیمت دارو در ایران پایین است دارو در حال قاچاق است پس باید تخصیص ارز ترجیحی به دارو متوقف شود. اگر چه من منکر این استدلال نیستم و این حرف را درست می‌دانم اما مطمئنا حذف ارز ترجیحی در واردات دارو اشکالاتی را ایجاد خواهد کرد. ضمن این‌که شرکت‌های بیمه‌ای ما در همین شرایط امروز با ده‌ها مشکل مختلف مواجه‌اند.
پس بر اساس آنچه شما می‌گویید ما کمبود انسولین نداریم؟
الان مردم به‌راحتی می‌توانند انسولین ویال تهیه کنند و انسولین قلمی هم به اندازه‌ای که وارد شده می‌توانند با کدملی خود دریافت کنند. واقعیت این است که دارو کاملا تحت کنترل است یعنی زنجیره تولید، توزیع و واردات دارو کاملا تحت کنترل سازمان غذا و دارو است. این مقوله ارزانی ارز دارو یا ارز ترجیحی هم موضوع جدیدی نیست. ما تا دوسال پس از پایان جنگ تحمیلی یعنی اواسط سال 69 نیز با این موضوع مواجه بودیم. نرخ ارزی که برای واردات دارو تخصیص می‌یافت 70 ریال بود در حالی که قیمت ارز در بازار آزاد خیلی بیشتر از این رقم بود. سوال این است که چرا آن زمان از این نگرانی‌ها نبود.
این‌که گفته می‌شود مثلا چند کانتینر دارو از کشور قاچاق می‌شود و مواردی از این قبیل، دلیل این موضوع است؟
حر ف‌هایی مثل قاچاق چندین کانتینر دارو و... که گاهی در برخی از محافل مطرح می‌شود اصولا امکان‌پذیر نیست. چون دارو صد‌در‌صد تحت کنترل است. برای مثال همین انسولین قلمی، ما وقتی می‌گوییم با کد ملی بروید انسولین قلمی خریداری کنید برای این است که حتی بیمار هم نتواند حتی به شکل چمدانی دارو را قاچاق کند. در واقع قاچاق کانتینری دارو یک جوک است. اینها بهانه‌هایی است که عده‌ای قصد دارند با مطرح کردن این ابهام‌ها و شایعات، سیستم‌های تصمیم‌گیری را برای تغییر نرخ ارز واردات دارو تحریک کنند.
