وسوسه سود بطری‌های آب!

 به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خراسان، دویچه وله به نقل از سازمان ملل، گزارشی را منتشر کرد که دربرگیرنده اطلاعات تکان دهنده‌ای است که مورد توجه قرار گرفته. امروز به این گزارش نگاهی انداخته   و مزایا و معایب فروش بطری های آب آشامیدنی را بررسی کرده ایم.

    گزارش تکان دهنده سازمان ملل

یکی از اهداف 17 گانه ای که سازمان ملل به منظور توسعه پایدار در سال 2015 برای کشورهای عضو تعیین کرده دسترسی به آب آشامیدنی است که امیدوار است تا سال 2030 به آن برسد اما در گزارشی که ماه مارس سال ۲۰۲۰ به مناسبت «روز جهانی آب» توسط سازمان ملل ارائه شد، نکاتی وجود دارد که نشان می دهد  سازمان ملل به این  خواسته اش  نرسیده است. بر اساس این آمار که دویچه وله به نقل از سازمان ملل آورده آمده است: هم اکنون دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر از ساکنان کره‌زمین به آب آشامیدنی پاکیزه دسترسی مداوم ندارند. ۷۸۵ میلیون نفر حتی نمی‌توانند منبع اصلی آب آشامیدنی خود را تأمین کنند. سه میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر در مناطقی زندگی می کنند که حداقل یک بار در سال بسیار خشک است. فقر آب در بسیاری از مناطق جهان در حال تشدید است. بهداشت نامناسب و شیوع بیماری‌های واگیردار یکی از نتایج اسفبار کمبود آب پاکیزه است. همچنین در این گزارش آمده است، شرکت ها از فروش آب در بطری سود می برند. به طور مثال نستله (شرکت سوئیسی) هم مانند دیگر صنایع بزرگی که در زمینه آب سرمایه‌گذاری کرده‌اند، علاقه‌ چندانی به بهبود زیرساخت‌های آب‌رسانی و فاضلاب ندارد و ترجیح می‌دهد از فروش آب در بطری در فروشگاه‌های مدرن پول درآورد.

         بازار 25 میلیارد دلاری

بازار فراوری و فروش آب معدنی و آب شیرین، از جمله بازارهای جذاب در جهان است که به گزارش «ترید مپ» هم اکنون میزان صادرات در این بازار به نزدیک 25 میلیارد دلار در سال  می رسد که سهم استرالیا، آلمان، سوئیس، فرانسه و هلند از این صادرات نسبت به دیگر کشورها بیشتر است و مقصد این بطری های آب معدنی بیشتر آمریکا، انگلستان و بلژیک است. با این حال با نگاهی به 10 شرکت برتر تولید کننده آب معدنی جهان می بینیم که انگلستان معروف ترین برند آب معدنی به نام هیلدون را در اختیار دارد و بعد از آن نیوزیلند، ایتالیا، آمریکا و فنلاند در رتبه های بعدی هستند.

         نداشتن علاقه به بهبود زیرساخت

هرچند فروش آب های آشامیدنی بسته بندی باعث شده حتی در نقاط کم برخوردار که زیرساخت های لازم برای در دسترس بودن آب آشامیدنی وجود ندارد مانند بسیاری از کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین دسترسی به آب پاکیزه راحت باشد اما سود سرشار آن سبب شده شرکت ها علاقه ای به بهبود زیرساخت ها نداشته باشند چون برخی از شرکت های بزرگ جهان از فروش آب در فروشگاه ها به سود بیشتری می رسند و به سرمایه گذاری های هنگفت برای لوله کشی و بهبود زیرساخت ها اعتقادی ندارند.

         عوارض زیست محیطی تولید آب معدنی

هرچند شرکت ها سودهای چند میلیاردی از فروش آب معدنی می برند اما گزارش ها نشان می دهد که تولید آب معدنی آسیب های جدی به محیط زیست وارد می کند. به غیر از میزان انرژی و آلودگی که تولید بطری ها برای بسته بندی آب هدر می دهند،  استخراج بیش از اندازه یک منبع آب در یک جا، توازن زیست محیطی‌ آن جا را بر هم می زند و می تواند به مرور آن ناحیه را بایر کند. به عنوان نمونه می توان به «نستله» اشاره کرد که هم اکنون با مقامات شهر کوچک ویتل در فرانسه وارد کشمکش شده است. این شهر چشمه‌های طبیعی آب‌گرم دارد و مقامات آن می‌خواهند مانع برداشت بیشتر آب از این منابع شوند، چون سطح آب‌های زیرزمینی شهر به شدت کاهش پیدا کرده است. اما بازهم فروش بطری های آب معدنی آثار تخریبی دیگری هم دارند. فرض کنید دو میلیارد و 200 میلیون از جمعیت جهان که به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند از این بطری های آب استفاده کنند و زباله پلاستیکی به جا مانده، آن قدر زیاد خواهد بود که بازهم باعث تخریب محیط زیست خواهد شد.

         ورود آب معدنی به ایران

در کشور ایران نیز اوضاع دسترسی به آب پس از انقلاب صنعتی بهتر از دیگر کشورها نبود و به جز در معدود اقلیم های مرطوب و بکر شمال ایران و رشته کوه های زاگرس؛ شهرهای جنوب، مناطق مرکزی و حتی شهرهای بزرگ از وضعیت خوبی برخوردار نبودند به همین دلیل اواخر دهه ۶۰ اولین کارخانه بسته بندی آب معدنی طبیعی ایران با نام تجاری آمولو در جاده هراز شروع به فعالیت و بسته بندی آب از منشأ به داخل بطری های شیشه ای کرد و از آن تاریخ به شرکت های بسته بندی آب روز به روز اضافه شد تا جایی که هم اکنون بیش از 100 کارخانه آب معدنی در کشورمان فعال است. البته در ایران به رغم این که شهرها و روستاهای زیادی دارد که از نعمت آب آشامیدنی برخوردار نیستند، اما کارخانه های بسته بندی آب معدنی هیچ دخالتی در بهبود زیر ساخت ها ندارند و مقصر ماجرا نیستند هرچند که آثار تخریبی زیست محیطی این کارخانه ها همچنان به قوت خود باقی است.

         سهم ایران از بازار 25 میلیارد دلاری

ایران هم با وجود کمبود آبی که در کشور شاهد آن هستیم، در سال های گذشته به صادرات آب بسته بندی اقدام کرده و حتی این صادرات در سال 93 به رقم حدود 34 میلیون دلار رسیده است. البته بعد از آن سال به سال از این رقم کاسته شد تا جایی که سال 95 به 25 میلیون دلار رسید و سال 97 هم به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان آب‌های معدنی این مبلغ به هفت میلیون دلار کاهش پیدا کرد که کشورهایی مانند ترکیه، عراق، افغانستان، ترکمنستان و... کشورهای مقصد آب های بسته بندی ایران بودند. از آن طرف در کنار صادرات آب بسته بندی، کشورمان به واردات آن هم اقدام کرده که در سال 90 این رقم 50 میلیون دلار بوده است. البته سال 95 میزان واردات آب بسته بندی به هفت میلیون دلار کاهش پیدا کرد.