نفت ۱۰۰دلاری چه زمانی باز می گردد؟

اقتصادآنلاین_نیلوفرمحبی؛ نفت برنت هفته گذشته، پس از حمله روسیه به اوکراین، برای نخستین بار از سال ۲۰۱۴ به مرز ۱۰۰ دلار در هر بشکه صعود کرد.

 روز پنج‌شنبه در حالی که تنش‌ها در اروپای شرقی قیمت‌های نفت را بالاتر برده بود، معامله‌گران انتظار داشتند ذخایر نفت با فراتر رفتن تقاضا از عرضه، کاهش پیدا کنند.

با این حال وارن پاترسن، مدیر تحقیقات کالای شرکت آی ان جی اظهار کرد: «همانطور که اعلام عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین بهای نفت برنت را به مرز ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسانده، ابهام رو به رشد در شرایطی که کمبود عرضه وجود دارد، بازار نفت را آسیب‌پذیر می‌کند و قیمت‌ها احتمالا نوسانی و بالا باقی خواهد ماند».

همچنین بانک آمریکایی جی پی مورگان چیس اند کو پیش بینی کرد قیمتهای نفت احتمالا تحت تاثیر ادامه تشدید تنشها بر سر اوکراین، در سه ماهه دوم به ۱۱۰ دلار در هر بشکه می‌رسند.

تحلیلگران بانک جی پی مورگان در یادداشتی نوشتند: «بازار نفت احتمالا شاهد استمرار قیمت‌های بالاتر در سه ماهه آینده خواهند بود اما قیمت‌ها در پایان سال به ۹۰ دلار می رسد».

ظاهرا تحلیل‌گران مذکور در این پیش‌بینی فرض را بر این گرفته‌اند که اگرچه تنش‌ها میان روسیه و غرب بر سر اوکراین تشدید می‌‌شود، همزمان توافق هسته‌ای ایران، بخشی از عرضه را به بازار برمی گرداند.

امیدواری اوپک به بازگشت ایران

بعضی اعضای اوپک نیز ظاهرا تحلیلی شبیه آن‌ها دارند. تعدادی از اعضای اوپک می‌گویند همین حالا هم شماری از کشورهای عضو اوپک برای رسیدن به اهداف تولید به سختی تلاش می‌کنند. بنابراین نیازی نیست برای کنترل بیشتر قیمت، اوپک و متحدانش تولید نفت را به میزان بیشتری افزایش دهند زیرا توافق احتمالی میان ایران و قدرت‌های جهانی میزان عرضه را افزایش خواهد داد. 

 همزمان با این اظهارات، ژاپن و استرالیا نیز در روز پنج شنبه اعلام کردند به همراه سایر اعضای آژانس بین‌المللی انرژی آماده‌اند در صورت مختل شدن عرضه جهانی بر اثر جنگ در اوکراین، از ذخایر نفت خود بهره برداری کند تا جلوی افزایش ناگهانی قیمت را بگیرند.

با این حال درشرایطی که از یکسو برخی اعضای اوپک با افزایش تولید موافق نیستند و در سویی دیگری برخی کشورهای صادرکننده از جمله ایران در بازار حضور ندارند، نگرانی‌ها درباره احتمال تحریم نفت روسیه و تاثیر آن روی قیمت نفت جهانی تشدید شده است. 

احتمال تحریم نفت روسیه

هرچند دولت بایدن روز جمعه اعلام کرد نفت روسیه را تحریم نمی‌‌کند ولی با توجه به اعلام بایدن به کشورهای دیگر برای برداشت بیشتر از ذخایرشان، نگرانی از تحریم نفت روسیه در بازار همچنان ادامه دارد.

دولت بایدن گفته روسیه را تحریم نخواهد کرد چرا که این اقدام به جای ولادیمیر پوتین، به مصرف کنندگان آمریکایی آسیب می‌زند. حتی آموس هوچ استاین، مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا در امور امنیت انرژی نیز صراحتا به تلویزیون بلومبرگ گفته: تحریمها جریان نفت روسیه را هدف نمی‌گیرند.

با این حال به اعلام بایدن آمریکا با کشورهای دیگر سرگرم همکاری برای برداشت هماهنگ نفت از ذخایر استراتژیکشان است. فیلیپ فلاین، تحلیلگر ارشد شرکت پرایس فیوچرز گروپ در شیکاگو در این باره گفته: «ظاهرا صحبت درباره برداشت هماهنگ نفت از ذخایر استراتژیک کشورهای مصرف کننده همچنان ادامه دارد اما ابهامات در آستانه تعطیلات آخر هفته از بهای معاملات پشتیبانی می‌کنند»

هووی لی، اقتصاددان بانک او سی بی سی نیز اظهار کرده که تحریم احتمالی روسیه تنها ریسک ژئوپلیتیکی نیست بلکه به واسطه آن وضعیت عرضه دچار محدودیت بیشتری می‌شود. او گفته:« اگر روسیه با تحریم‌ها روبرو شود عرضه نفت این کشور یک شبه ناپدید خواهد شد و اوپک نمی‌تواند به حد کافی نفت تولید کند تا شکاف مذکور را پر کند».

این در شرایطی است که همانطور که ذکر شد به نظر می‌رسد با وجود گذر قیمت نفت از ۱۰۰ دلار تاکنون هیچ شکافی در توافق میان اعضای اوپک پلاس دیده نشده است و شواهد میگوید احتمالا این گروه با وجود صعود قیمتها، به افزایش گروهی تولید به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز در آوریل پایبند بمانند.

کدام عوامل موثر را در بازار شاهدیم؟

جواد یارجانی، مدیر پیشین امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت، درباره وضعیت فعلی بازار جهانی نفت به اقتصادآنلاین می‌گوید: دو عامل برای تغییر مسیر قیمت نفت وجود دارد؛ دسته اول عوامل اساسی است و شامل عرضه، تقاضا و سطح ذخایر می‌شود. دسته دوم عوامل غیراساسی است مثل انقلاب یا جنگ در منطقه‌ای نفت‌خیز.

او می‌افزاید: تاثیر این دسته دوم را حداقل در نیم قرن اخیر بارها دیده‌ایم چرا که موجب جهش ناگهانی سطح قیمت‌ها شده ولی معمولا خیلی بلندمدت نبوده است. این دست تاثیرات بعد از فروکش کردن سطح تاثیرات اتفاقات ژئوپلیتیکی دوام خودشان را نشان می‌دهند.

به باور این تحلیلگر در حال حاضر هر دو عامل تاثیرگذاررا با هم شاهدیم. 

یارجانی توضیح می‌دهد: بخش عمده‌ای از افزایش قیمت نفت به علت تنش‌های موجود در منطقه اروپا و جنگ اوکراین است. خب بخشی از نفت صادراتی روسیه از دریای سیاه رد می‌شود و این بی‌تاثیر نیست. ضمن اینکه بازار نفت پیش از این تنش‌ها هم به دلیل عوامل اساسی میل به افزایش داشت. چون عرضه در مثابل تقاضا کم بود و ذخایر تجاری آنطور که باید و شاید بالا نبود. 

او خاطر نشان می‌کند: یکی از عوامل دیگری که باید در پیش‌بینی و نگاه ما به بازار نفت لحاظ شود این است که ما در حال خروج از زمستان هستیم و امکان دارد نوع بخشی از تقاضا تغییر کند. بنابراین تا چند هفته دیگر مشخص خواهد شد که مسیر حرکت قیمت نفت نهایتا به کدام سو خواهد بود.

تحریم روسیه در کوتاه‌مدت ممکن نیست

مدیر پیشین امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت  درباره احتمال تحریم نفت روسیه نیز عنوان می‌کند: شوروی قبل از فروپاشی نزدیک به ۱۲ میلیون بشکه تولید نفت داشته که بیشتر آن را به کشورهای همراه خود صادر می‌کرد. بعد از فروپاشی تولید نفت روسیه به نصف رسید. ولی کم‌کم سیاست‌های هوشیارانه‌ای تعریف کرد تا خود را به مقام یکی از سه کشور بزرگ تولیدکننده و صادرکننده نفت جهان بازگرداند. 

او می‌افزاید: حالا تولید نفت روسیه به بالای ۱۱میلیون بشکه در روز رسیده است و توانسته شرایطی ایجاد کند که تحریمش بسیار بسیار مشکل خواهد بود. حتی ممکن است برای برخی از جمله کشورهای اروپایی غیرممکن باشد. البته این امکان وجود دارد که در میان مدت با سرمایه‌گذاری در جاهای دیگر یا برنامه‌هایی که آمریکا برای نفت شیل خود دارد، از وابستگی به این کشور تا حدی کاسته شود. ولی تا میان‌مدت و حتی بلند مدت امکان این رخداد بسیار کم است.

جای ایران خالی است

یارجانی در ادامه به پیش‌بینی اشاره می‌کند که گفته بود در ۲۰۲۲ ممکن است تقاضای نفت به طور متوسط به روزی ۱۰۰میلیون بشکه در جهان برسد و می‌گوید: در چنین شرایطی جای ایران بسیار خالی است.

او ادامه می‌دهد: مذاکرات تا پیش از این تنش‌ها به مراحلی رسیده بود که بسیاری آن را نزدیک به خط پایان می‌دانستند. ما تا قبل از تحریم‌های طالمانه یکی از بزرگترین تامین‌کنندگان نفت اروپا بودیم و حدود ۶۰۰تا ۷۰۰ هزار بشکه در روز به این بخش صادر می‌کردیم ولی چون تولید و صادرات ما نهایتا حدود ۲.۵میلیون بشکه بوده، رقبا خیلی راحت توانستند جای ما را چه در اروپا و چه در سایر کشورها پر کنند. در صورتی که اگر ایران به  بازار نفت بازگردد میتواند روی کمبود عرضه بازار تاثیر بگذارد. 

او می‌افزاید: در صورت رفع تحریم‌های نفتی ایران با یک سرمایه‌گذاری مناسب در مناطقی مثل ذخایر مشترک یا آبهای عمیق، ایران می‌تواند در کوتاه مدت اثر خوبی داشته باشد. در بلند مدت هم با توجه به ذخایر خوبی که دارد، اثرگذار خواهد بود.

این تحلیلگر عنوان می‌کند: تا زمانی که عرضه به هر دلیلی از جمله بیرون بودن تولیدکنندگان مهم از بازار جهانی مثل ایران، لیبی، نیجریه و...و عدم سرمایه‌گذاری تحت فشار باشد، قیمت هم دائما متاثر می‌شود. البته ممکن است به علت تنش‌های فعلی تقاضا هم تحت تاثیر قراربگیرد. با تمام این‌ها به یاد داشته باشید: تنها چیزی که در بازار نفت قابل پیش‌بینی است، غیرقابل پیش‌بینی بودن آن است.