اقتصادآنلاین - مریم علیزاده؛ هفت سال پیش براساس مصوبه هیئت وزیران ، 55درصد از سهام پالایشگاه کرمانشاه به مبلغ یک هزار و 100 میلیارد تومان به بانک‌های تجارت، مسکن،پست بانک، صادرات ایران، ملت، سپه، توسعه صادرات، ملی ایران و رفاه کارگران بابت تسویه بدهی‌های دولت تخصیص یافت. از آنجایی که واگذاری در قالب رد دیون مانع حضور بخش خصوصی واقعی در اقتصاد کشور می‌شود، در سال 1393با اصلاح ماده (6 ) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل وچهارم قانون اساسی، واگذاری در قالب رد دیون ممنوع شد. در همین راستا واگذاری پالایشگاه کرمانشاه به بانک‌های عامل با تصویب هیات وزیران در تاریخ 26 بهمن 1394 لغو و مالکیت آن به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بازگردانده شد.
در این میان قیمت پایه و شرایط واگذاری سهام این پالایشگاه اولین بار در سال 1393براساس ارزش روز خالص دارایی‌ها معادل قیمت پایه هر سهم به مبلغ 7623.5 تومان جمعاً به مبلغ 616.9 میلیارد تومان از طریق فرابورس اعلام شد. اما مشکل از زمانی آغاز شد که 60 درصد از سهام این پالایشگاه طی یک مزایده با شرایط نقد و اقساط بسیار بحث برانگیز و سایر شرایط معامله ای که به نوبه خود جای تامل فراوان دارد در تاریخ 20 دی 95 تنها به مبلغ 210 میلیارد تومان واگذار شد.
گفتنی است در مردادماه سال گذشته جمعی از نمایندگان کرمانشاه دست بر روی نحوه واگذاری و مبهم بودن آن گذاشته و از تحقیق و تفحص مجلس خواستند تا در این باره ورود کند. از جمله موارد مبهم این واگذاری بحث قیمت‌گذاری و تعیین ارزش هر سهم این مجموعه است که باتوجه به موارد مندرج در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس مدل قیمت‌گذاری انتخاب شده در زمان واگذاری جای سوال دارد.
همانطور که گفته شد در سال 90 برای رد دیون به ۹ بانک دولتی به قیمت ۱۱۰۰ میلیارد تومان واگذار شد که همین مجموعه دو سال بعد و با زیانده خواندن آن به قیمتی بسیار پایین تر به فردی واگذار شد که حتی اهلیت وی نیز مورد سوال است. همچنین در شرایط عجیب این واگذاری نیز آمده است شرایط پرداخت ده ساله یعنی با دو سال تنفس و بعد پرداخت بدهی در طول ۸ سال آن هم اقساط شش ماهه واگذار شد.
اما در این گزارش ما سعی در انتشار موارد تاریک بحث قیمت‌گذاری این پالایشگاه داریم. نخست اینکه پالایشگاه 92 هکتار و نیم زمین دارد و از این میزان 42 هکتار کاربری مسکونی است اما در گزارش حسابرسی که در سال 95 صورت گرفته، قیمت هر متر مربع زمین پالایشگاه که در مرکز شهر کرمانشاه قرار دارد کمتر از 200 هزار تومان اعلام شده است. نکته مبهم دیگر این بخش، اعلام زیان دهی پالایشگاه از سال 93 تا 95 است. چطور ممکن است پالایشگاهی که تا سال 93 یکی از سودآورترین مجموعه‌های پالایشی بوده به یکباره زیان ده شناسایی می شود. از سویی دیگر سال گذشته بحث سوآپ نفتی 600 هزار بشکه در روز برای این پالایشگاه مطرح شد که این موضوع می تواند سودآوری پالایشگاه را به شدت افزایش دهد.
در ادامه قابل ذکر است که طبق آیین‌نامه شیوه‌های قیمت‌گذاری بنگاه‌ها چهار روش اعلام شده است که در مجموع آن طور که محاسبات نشان می دهد از میان چهار روش قیمت‌گذاری، در خصوص این پالایشگاه هیئت واگذاری 10 آبان 95 با به کارگیری شیوه میانگین ارزش روز خالص دارایی‌ها و ارزش سودآوری (بازدهی)، قیمت پایه هر سهم را به میزان 22183ریال و ارزش 60 درصد سهام شرکت مذکور را به میزان حدودا 179 میلیارد تومان ارزش‌گذاری کرد. در جدول زیر ارزش پالایشگاه کرمانشاه در تاریخ مزایده به چهار روش بیان شده است.
هرچند کاهش 71درصدی قیمت پایه هر سهم در نوبت سوم واگذاری ( 22.183ریال) نسبت به قیمت پایه
نوبت اول واگذاری ( 76.235ریال)، مخالف قوانین موجود نیست، اما به نظر رسد درخصوص انتخاب روش
قیمت گذاری سهام پالایشگاه کرمانشاه، تخلفاتی صورت گرفته است. چراکه استفاده از دو روش فوق که در قیمت‌گذاری پالایشگاه کرمانشاه از آن استفاده شده است شرایطی دارد که در زیر به آن اشاره می‌شود:
نخست اینکه در تبصره «2 »بند «ب» ماده (2 ) آیین نامه شیوه‌های قیمت‌گذاری بنگاه‌ها ، عنوان شده است که روش سودآوری (بازدهی) تنها برای شرکت‌هایی کاربرد دارد که میانگین موزون سود سال‌های گذشته قبل از کسر مالیات آنها پس از لحاظ عوامل تعدیل کننده سود، دستکم معادل پنج درصد ارزش جاری خالص دارایی‌های آن شرکت باشد.
اما بر اساس گزارش سازمان بازرسی کل کشور در تاریخ ،سوم آبان 96 کارشناسان ارزیاب اذعان داشته‌اند
که شرکت پالایشگاه کرمانشاه از سال 1393وارد کانال زیان‌دهی شده و امکان محاسبه قیمت پایه سهام آن از طریق روش سودآوری (بازدهی) وجود ندارد و باید از سایر روش‌ها برای تعیین قیمت پایه سهام
استفاده شود.
نکته دیگر اینکه در بند «هـ» ماده (2) آیین‌نامه مذکور با عنوان «تعیین قیمت سهام جزئی »، استفاده از روش
قیمت‌گذاری ارزش اسمی یا ارزش خالص دفتری دارایی‌ها (ارزش ویژه) منوط به زمانی است که به دلیل
جزئی بودن میزان یا ارزش سهام، اعمال سایر روش‌های قیمت‌گذاری فاقد توجیه اقتصادی باشد..
همچنین با توجه به اینکه مقرر شده بود 60درصد سهام پالایشگاه کرمانشاه عرضه شود، استفاده از روش ارزش اسمی یا ارزش خالص دفتری دارایی‌ها (ارزش ویژه) که برای عرضه جزئی میزان یا ارزش سهام کاربرد دارد، موضوعیت خود را از دست می‌دهد.
بنابراین تنها روش مورد قبول برای قیمت‌گذاری سهام پالایشگاه کرمانشاه، روش «ارزش روز خالص دارایی‌های شرکت» بوده که باید قیمت‌گذاری براساس این روش انجام می‌شد که 60 درصد این رقم برابر با 616 میلیارد تومان برآورد شده است حال آنکه پالایشگاه تنها به مبلغ 210 میلیارد تومان واگذار شد.
