اقتصاد آنلاین – فاطمه اکبرخانی؛ با شروع دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال۹۷، کشورهایی که تا آن زمان در حال انجام مبادلات تجاری با ما بودند ارتباط خود را قطع کرده و به جناح آمریکا پیوستند و در این راستا حجم بالایی از منابع ارزی حاصل از فروش نفت ایران که رقم حدودی آن ۴۰میلیارد دلار اعلام شده در پنج کشور کره‌جنوبی، چین، ژاپن، عراق و هند بلوکه شد.
طبق آخرین آمار حدود ۲۰میلیارد دلار از منابع ایران در چین، ۷میلیارد دلار در هند، ۷میلیارد دلار در کره جنوبی، 5میلیارد دلار در عراق و ۱.۵میلیارد دلار در ژاپن مسدود شده است و البته برخی آمارها نیز خبر از بلوکه شدن حدود ۱۰۰میلیارد دلار از منابع ارزی کشور می‌دهند.
البته طی این مدت مذاکراتی هم با مقامات این کشورها برای رسیدگی به ارزهای بلوکه شده انجام شده که برخی از آن‌ها نتیجه‌بخش بوده و در مقابل بعضی کشورها چندان روی خوشی به این موضوع نشان ندادند.
ژاپن و هند به دلیل ملاحظات سیاسی که با آمریکا داشتند جزو کشورهایی بودند که طی این مدت رویکرد مثبتی نسبت به این موضوع نداشتند و ارزهای بلوکه شده ایران در این کشورها همچنان بلاتکلیف است.
در خصوص منابع مانده در چین هم می‌توان گفت فعلا هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده چراکه آخرین بار بیستم مهر ماه بود که ظریف به پکن سفر کرد اما در مذاکرات مسئولان دو کشور نشانه‌ای از آزادسازی منابع ایران دیده نشد.
اما در رابطه با منابع بلوکه شده در عراق مقامات دو کشور بارها به مذاکره نشستند و اقدامات خوبی هم حاصل شد؛ در همین راستا همتی ۲۱مهر ماه برای چهارمین بار برای مذاکره به عراق سفر کرد و نتیجه این اقدام را موفقیت‌آمیز دانست، پس از این جلسه یحیی آل اسحاق رییس اتاق ایران و عراق اظهار کرد که طبق توافق، مقرر شده تا این منابع در قالب خرید کالا برگردانده شود و بخشی هم به صورت فیزیکی وارد شده است.
یکی از جدیدترین اقدامات برای آزادسازی منابع ایران مربوط به کره جنوبی است که هفته گذشته رییس کل بانک‌‌مرکزی با قائم مقام وزیر امور خارجه این کشور دیدار کرد؛ در این جلسه مقام کره‌ای پیشنهاد داد که به ازای این منابع امبولانس و کیت تشخیص کرونا به ایران بدهد.
همتی ضمن مخالفت با این پیشنهاد اعلام کرده که مشکل ما ۲۰ یا ۵۰ میلیون دلار حل نمی شود و کره باید ۷ میلیارد دلار ایران را به همراه سود این پول برگرداند، چراکه هم اکنون کره در حال استفاده از منابع ایران است؛ از طرفی ایران در حال حاضر خود تولیدکننده کیت کرونا بوده و قصد دارد از این منابع برای تامین غذا، دارو و کالا‌های اساسی استفاده کند.
همچنین دو روز پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه کره جنوبی درحال مذاکره برای پرداخت بدهی ایران به سازمان ملل از محل پول‌های بلوکه شده است؛ یک مقام ارشد کره جنوبی اعلام کرده که ایران از این کشور خواسته تا بدهی معوقه خود به سازمان ملل را از پول‌های بلوکه شده جمهوری اسلامی در کره‌جنوبی پرداخت کند.
گفتنی است که ایران بیش از ۱۶ میلیون دلار بابت حق عضویت بدهکار است و در همین رابطه دبیرکل سازمان ملل تاکید کرده که اگر ایران حق عضویت ندهد، حق رای را از دست خواهد داد.
کاهش دلار تا۱۵هزار تومان با آزادسازی منابع
بعد از مذاکره با کره، رییس جمهور هفته گذشته ضمن غیرواقعی دانستن نرخ فعلی دلار اعلام کرد که در صورت آزادسازی منابع ۷میلیارد دلاری ایران در کره، قیمت دلار در سال آینده تا۱۵هزار تومان کاهش خواهد یافت.
البته تا کنون اظهارنظر‌های مختلفی درباره تاثیر این منابع بر قیمت دلار گفته شده، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز بعد از سفر همتی به این کشور درباره تاثیر آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده در عراق، تصریح کرد: این اتفاق در بازار ارز تاثیرگذار خواهد بود و باعث کاهش قیمت دلار در بازار می‌شود، زیرا زمانی که ما بتوانیم برای واردات کالا‌های اساسی از منابع خود در عراق استفاده کنیم، به تبع آن نیاز ارزی در بازار دلار کاهش خواهد یافت و به نوعی تقاضا کم می‌شود، که این موضوع التهاب بازار ارز را کاهش خواهد داد.
بسیاری از کارشناسان هم بر تاثیر آزادسازی این منابع در کاهش نرخ ارز تاکید دارند اما عده‌ای هم بر این باورند که درمورد عراق، آزادسازی این منابع فقط می‌توانند حداکثر تا یک ماه نیاز بازار ارز را پوشش دهد؛ اما به هرحال در شرایط فعلی که کشور با کمبود منابع ارزی روبهرو است و یکی از دلایل آشفته بازار ارز طی ماه‌های گذشته نیز پایین بودن عرضه نسبت به تقاضا بوده، آزادسازی این منابع تاثیر قابل توجهی در قیمت دلار خواهد گذاشت.
همانطور که طی یک هفته گذشته با انتشار خبر مذاکره ایران و کره‌جنوبی، نرخ ارز با کاهش قابل توجهی روبهرو شده، این در حالیست که فعلا بازار تحت تاثیر جو روانی این موضوع قرار گرفته و در صورت تحقق آن، به طور حتم شاهد افت نرخ ارز با پشتوانه قوی خواهیم بود.
منابع بلوکه شده ۵برابر درآمد نفتی سال۹۸
طبق اظهارات جهانگیری، معاون اول رییس جمهور سال گذشته مجموع درآمدهای نفتی کشور به ۸میلیارد دلار رسید درحالیکه منابع بلوکه شده ایران در سایر کشورها طبق آمار ۴۰میلیارد دلاری، پنج برابر درآمد نفتی سال گذشته است.
خودتحریمی ۵۱میلیارد دلاری
جدای از منابع بلوکه شده کشور که آمارهای متفاوتی از آن گفته شده، ایران طی دو سال‌و‌نیم گذشته حدود 51میلیارد دلار بابت ارز ۴۲۰۰تومانی پرداخته کرده که نه تنها به هدف اصلی خود که کنترل قیمت کالا‌ها بوده، نرسیده بلکه زمینه توزیع رانت گسترده و فساد را فراهم کرده است.
بنابراین فارغ از اینکه آزادسازی منابع ارزی حق ما است، اما مسئولان هم طی این مدتی که کشور زیر بار سنگین تحریم‌های خارجی بوده، با اعمال سیاست‌های اشتباه و به نوعی خودتحریمی این فشار را تشدید و منابع ارزی بسیاری را اتلاف کرده‌اند.
البته به نظر می‌رسد که با روی کار آمدن بایدن، ارتباط آمریکا با ایران تا حدودی بهبود پیدا کرده و تحریم‌ها نیز کاهش یابد که در این صورت آزادسازی منابع بلوکه شده از کشورهایی که تا کنون تحت فرمان آمریکا بوده و از ترس تحریم‌های این کشور ارتباط خود را با ما قطع کرده‌اند، چندان دور از تصور نیست.
