اقتصادآنلاین- صبا نوبری؛ تحقیقات اخیر به روش‌های متعددی که پاندمی کرونا می‌تواند بر فقر و نابرابری اثر بگذارد اشاره کرده است اما از طرفی فقر و نابرابری هم می‌تواند بر ویروس اثر بگذارد. علم همه‌گیر شناسی یا اپیدمیولوژی می‌تواند اسناد خوبی را در این رابطه به دست آورد، اگرچه پیدا کردن کلماتی مثل فقر یا نابرابری در متون کلاسیک این علم یا مدل‌هایی که برای پیش‌بینی وضعیت گسترش یک ویروس در جوامع انسانی استفاده می‌شود، بسیار سخت است اما در ادبیات علوم اجتماعی راه‌های زیادی بیان شده که در آن متغیرهای اقتصادی-اجتماعی بر میزان آسیب‌پذیری افراد در مقابل ویروس اثر می‌گذارند.
مستندات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد بسیاری از ریسک‌های مرتبط با ابتلا به کرونا با میزان درآمد افراد در ارتباط هستند؛ به این صورت که برای افراد فقیرتر سخت‌تر است که از خودشان برابر ابتلا به ویروس محافظت کنند. برای مثال نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد که افرادی با درآمد پایین که در رستوران‌ها یا پیک‌ها کار می‌کنند به سختی می‌توانند خود را قرنطینه کرده یا از خود در برابر ابتلا به ویروس حافظت کنند.
البته این موضوع هم وجود دارد که برای افراد با درآمد بالا سخت است که خودشان را با شرایط قرنطینه وفق داده و از سفرها یا تعاملات اجتماعی خود پرهیز کنند.
متغیرهای اقتصادی-اجتماعی ارتباط زیادی با یکدیگر و فاکتورهای علم کلاسیک اپیدمیولوژی یا همه‌گیرشناسی دارند به همین دلیل بررسی تنها یک متغیر ممکن است ما را گمراه کرده و به اشتباه بیندازد. برای مثال تراکم جمعیت که منجر به افزایش تعاملات اجتماعی است در میزان شیوع ویروس اثر دارد اما خود تراکم جمعیت ریشه در عواملی مثل فقر یا ترکیبات نژادی و قومی دارد.
در آمریکا تحقیقات زیادی به فقر یا نژاد به عنوان عواملی در میزان شیوع کرونا اشاره کرده‌اند. در ایالات متحده نژاد و فقر هم با یکدیگر ارتباط گسترده‌ای دارند پس این شنژاد یا فقر است که بر میزان گسترش ویروس اثر دارد یا هردوی آن‌ها؟ آیا تراکم جمعیت هم در زمانی که هرکدام از این دوعامل بر متغیرهای اقتصادی و اجتماعی تاثیر می‌گذارند، اثر گذار است یا شرایط بهداشتی نامطلوب تا چه حد منعکس کننده فقر و شرایط اقتصادی است؟
در این مقاله روابط بین این عوامل در 3000 استان ایالات متحده بررسی شده است. میزان مرگ‌ومیرها در استان‌ها با شرایط اقتصادی-اجتماعی، متوسط درآمد، نابرابری‌های درآمدی و فقر را با داده‌هایی که علم اپیدمیولوژی به ما می‌دهد، مقایسه کردیم.
مطالعات ما این دیدگاه را که فاصله‌گذاری اجتماعی سرعت رشد ویروس را کاهش می‌دهد تایید می‌کند و نمودار زیر هم آمار آن را نشان می‌دهد.
با این حال بنظر میرسد هزینه‌های جانبی رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی برای خانواده‌های فقیری که در شرایطی تغییرناپذیر کار و زندگی می‌کنند، بیشتر خواهد بود و این موضوعی است که اثر محافظت نامیده می‌شود. در مقابل باید توجه کرد که سطوح تعاملات اجتماعی در دوران پیش از شیوع کرونا برای قشر ثروتمند بسیار بالا بوده و تطبیق سریع با شرایطی که این تعاملات را به سطوح پایین‌تری بیاورند سخت خواهد بود که ما آن را هزینه تطبیق با پروتکل‌های بهداشتی می‌نامیم.
همچنین گسترش ویروس در میان جمعیت سالخورده، خصوصا بازنشستگان کمتر است زیرا این افراد تعاملات اجتماعی کمتری دارند اما نرخ مرگ‌ومیر ناشی از ابتلا به ویروس در میان آن‌ها بیشتر است.
ما نشانه‌هایی از اثر محافظت و هزینه تطبیق که در بالا به آن اشاره شد را در رابطه بین میزان ابتلا به کرونا و میزان درآمد مشاهده کردیم. اگر فقر وجود نداشت، متوسط درآمد بالا باید در فاصله‌گذاری اجتماعی و کاهش نرخ ابتلا تاثیر مثبت داشته باشد و به همین خاطر است که انتظار می‌رود استان‌های با درآمد بالاتر نرخ ابتلای کمتری داشته باشند اما با بروز فقر استان‌های با درآمدهای بالاتر نرخ ابتلای بیشتری را تجربه می‌کنند.
پس ما به این نتیجه می‌رسیم که متوسط درآمد از طریق هزینه‌های تطبیق با پروتکل‌های بهداشتی بر ابتلا به ویروس اثر می‌گذارد، از این طریق که برای آن‌ها سخت است خود را با شرایط وفق دهد، از طرف دیگر نرخ فقر هم از این طریق که افراد فقیر نمی‌توانند به خوبی از خود در برابر خطرات ویروس محافظت کنند بر میزان ابتلا اثر می‌گذارد اما میزان اثر دومی بر ابتلا به ویروس بیشتر است. داده‌ها همچنین از این دیدگاه حمایت می‌کند که با اینکه استان‌های ثروتمندتر فاصله‌گذاری اجتماعی را بیشتر رعایت می‌کنند اما چون این استان‌ها نابرابری درآمدی بیشتری دارند و این نابرابری هم با نرخ فقر ارتباط مستقیمی دارد پس نرخ ابتلای این استان‌ها هم زیاد است و به تاثیر شدیدتر نرخ فقر در ابتلای به ویروس تاکید می‌کند.
تحقیقات نتیجه دیگری هم داشته است و آن اینکه در استان‌هایی که جمعیت سیاهپوست و یا اسپانیایی بیشتری دارند میزان آلودگی به ویروس هم بیشتر است. اثر متقابل شدیدی هم بین نژاد و فقر در ابتلا به کرونا وجود دارد. ما مشاهده کردیم که چون فقر در این گروه‌های نژادی بالاتر است و بیشتر آن‌ها در مشاغل خدماتی مثل تحویل غذا کار می‌کنند و در واقع کارگر هستند میزان ابتلای آن‌ها هم بیشتر است پس دوباره به نقش حیاتی فقر در ابتلای افراد به کرونا پی می‌بریم.
در مجموع نتایج نشان می‌دهد که افراد فقیر کمتر این توانایی را دارند که از خود در برابر کرونا محافظت کنند و در یک دوراهی میان حفاظت از سلامتی خود یا حفظ رفاه اقتصادی‌شان قرار دارند که به نقش سیاست‌های فقرزدایانه در کنار سیاست‌های بهداشتی برای مبارزه با کرونا تاکید می‌کند.
در کنار تاثیر فقر، این نکته هم که قشر ثروتمندتر همچنان به سختی می‌توانند تعاملات اجتماعی خود را به سطح پیش از کرونا کاهش دهند بر میزان ابتلای آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
این یافته‌ها به اهمیت متغیرهای اقتصادی-اجتماعی در مدل‌های علم اپیدمیولوژی که میزان شیوع ویروس را پیش‌بینی می‌کند، اشاره دارد و سیاستگذار می‌تواند نقش مهمی در کاهش اثرات منفی کرونا بر جوامع با درآمد پایین‌تر ایفا کند.
