به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، رحیم‌زاده دلیل پیشنهاد اختصاص بخشی از درآمد پروازهای عبوری به پدافند را اینگونه توضیح داد: «از زمانی که آسمان کشور برای هواپیماهای عبوری امن اعلام شد، تعداد هواپیماهای عبوری از فضای کشور نسبت به گذشته، سه برابر شده است اما از آن منظر که تأمین امنیت و ایمنی پرواز هواپیماهایی که از کشور عبور می‌کنند، یکی از وظایف قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) است، در این راستا برای انجام دقیق این مسوولیت، ما تعداد ایستگاه‌ها، تعداد نفرات و تجهیزات رصد و پایش خود را افزایش داده‌ایم و این مستلزم یکسری هزینه‌ها است؛ به همین جهت از دولت و مجلس شورای اسلامی درخواست کردیم که سهمی از این درآمدهای پروازهای ترانزیتی را به قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) اختصاص دهند.» او به این نکته هم تلویحا اشاره کرده بود که سازمان هواپیمایی کشوری موافق این موضوع نیست چراکه به ما اعلام کرد چون بسیاری از فرودگاه‌های کشور زیان‌ده هستند، بخشی از درآمد پروازهای عبوری در آن فرودگاه‌ها هزینه می‌شود؛ طبعا آنها دلایل خاصی برای خود داشتند ما هم دلایل خاص خودمان را داشتیم، اما با وجود انجام جلساتی در مجلس، فعلا رقم خاصی برای ما از این محل در نظر گرفته نشده است اما ما به‌دنبال این هستیم که بخشی از این درآمد به قرارگاه پدافند هوایی اختصاص یابد. در راستای همین موضوع به سراغ چند کارشناس و تحلیلگر مسائل صنعت حمل‌ونقل هوایی رفتیم و در خصوص اینکه سهم‌خواهی پدافند هوایی از درآمدهای پروازهای عبوری به چه میزان منطقی است سوال کردیم.
سهم‌خواهی پدافند از درآمدهای پروازهای عبوری منطقی نیست
بهزاد مظاهری، رییس اسبق سازمان هواپیمایی کشوری با تأکید بر اینکه پدافند هوایی بسیار ازلحاظ ملی و امنیتی در کشور توانا و معتبر است که وظیفه برقراری امنیت فضای کشور را بر عهده دارد، می‌گوید: «اما به اعتقاد من سهم‌خواهی پدافند از درآمدهای پروازهای عبوری منطقی نیست.» او با بیان اینکه درآمد حاصل از پروازهای عبوری وارد حساب اختصاصی که در خزانه کشور باز شده می‌رود و در نهایت برای بازسازی و نوسازی فرودگاه‌ها برای تجهیزات ناوبری و رادارها استفاده می‌شود، می‌افزاید: «اگر رادارها، به‌نوعی رادارهای نظامی بودند پدافند می‌توانست ادعا کند که بخش هوانوردی غیرنظامی از رادار و تجهیزات ما برای هدایت پروازها استفاده می‌کند به همین جهت باید درصدی از سهم درآمدهای پروازهای عبوری به پدافند اختصاص یابد اما این در حالی است که تمام رادارها و تجهیزات سیول است.»
کمبود بودجه پدافند، باید از بودجه عمومی تأمین شود
مظاهری با تأکید بر اینکه باید شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران و سازمان هواپیمایی کشوری مانع این کار شوند و از سوی دیگر نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز نباید زیر بار این سخنان بروند، اظهار می‌کند: «اگر بودجه پدافند هوایی کافی نیست دولت باید از بودجه عمومی کشور سهم بیشتری به پدافند اختصاص دهد. طبق گفته او سازمان هواپیمایی جهانی (ICAO) خدمات ناوبری هوایی را به‌صورت شفاف تعریف کرده و در هیچ بخشی به خدمات پدافند هوایی (Air Defense) اشاره نکرده است و از سوی دیگر ایکائو تأکید دارد که حوزه هواپیمایی غیرنظامی نباید هزینه‌های بیشتری را بابت هزینه‌های امنیت عمومی پرداخت کند که دقیقا شامل پدافند هوایی می‌شود و ایکائو فقط هزینه‌های امنیتی که جنبه پیشگیرانه را مشخصا در ارتباط با هواپیمایی غیرنظامی داشته باشد به رسمیت شناخته است. رییس اسبق سازمان هواپیمایی کشوری با ابراز این مساله که برنامه‌های پدافند هوایی در زمره خدمات و تسهیلات هزینه‌های خدمات ناوبری هوایی تعریف نشده است، می‌گوید: «درآمدهای ناشی از فروش خدمات ناوبری هوایی مشتمل بر قیمت تمام‌شده خدمات فوق‌الذکر به‌اضافه سود معقولی تعریف شده است به همین جهت اختصاص بخشی از درآمدهای فروش خدمات ناوبری هوایی به پدافند هوایی باعث بالارفتن هزینه‌های خدمات ناوبری هوایی خواهد شد.» مظاهری با بیان اینکه عملکرد شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران و پدافند هوایی دو مقوله جدا از هم هستند، اضافه می‌کند: «حوزه کاری پدافند هوایی مربوط به دفاع از کشور است اما وظیفه شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران وظیفه عبور سالم و بی‌خطر هواپیماها از فضای کشور است.»
فرودگاه‌های کشور وابسته به درآمدهای پروازهای عبوری هستند
او تأکید دارد که شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران باید سریع نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد و مانع تصویب این موضوع در مجلس شود چراکه حدود ۵۴ فرودگاه در کشور وجود دارد که با درآمدهای پروازهای عبوری نیازمند به‌روزرسانی و خرید تجهیزات و زیرساخت‌ها هستند.
سهم‌خواهی پدافند مغایر قوانین بین‌المللی هوانوردی است
علیرضا منظری، معاون اسبق سازمان هواپیمایی کشوری در این رابطه به خبرنگار ما می‌گوید: «درآمدهای حاصل از پروازهای عبوری باید در راستای خدمات هوانوردی هزینه شود؛ ازاین‌رو پدافند در این درآمدها سهمی نباید داشته باشد.» او با تکیه‌بر قوانین بین‌المللی سهم‌خواهی پدافند از درآمدهای هوانوردی را نادرست عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: «بر اساس مقررات بین‌المللی، همه کشورها بطور منصفانه با یکدیگر این قرار بین‌المللی را گذاشته‌اند که عبور از فضای کشورها آزاد است و در راستای خدماتی که ارایه می‌کنند پولش را دریافت کنند.» نماینده اسبق ایران در ایکائو ضمن تأکید بر این مساله که «خدمات هوانوردی»که کشورها برای امنیت و ایمنی پروازهای عبوری ارایه می‌دهند دارای تعرفه‌های تعریف‌شده‌ای است که از پروازهای عبوری اخذ می‌شود، می‌افزاید: «باید درآمدهای پروازهای عبوری صرف خرید و به‌روزرسانی تجهیزات هوانوردی و حقوق نیروی انسانی که خدمات هوانوردی را ارایه می‌دهند، شود.»
وظیفه پدافند ایمنی پروازهای عبوری نیست
منظری در خصوص این بخش از سخنان جانشین پدافند هوایی مبنی بر اینکه «تأمین امنیت و ایمنی پرواز هواپیماهایی که از کشور عبور می‌کنند، یکی از وظایف قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) است» ابراز می‌کند: «این طبیعی است که هر کشوری به عنوان حاکمیت برای حفاظت از امنیت فضای کشورش خدمات ارایه کند از همین رو خدمات پدافند یک نوع خدمات حاکمیتی است که هزینه این خدمات از محل هزینه‌های عمومی کشور تأمین می‌شود؛ به همین جهت به نظر نمی‌آید که در درآمدهای ارایه «خدمات هوانوردی» سهمی داشته باشند. تأکید می‌کنم که وظیفه پدافند ایمنی پروازها نیست بلکه این وظیفه بر عهده مرکز کنترل فضای کشور است که خدمات هوانوردی ارایه می‌کند.»
اصل و بنای درخواست پدافند غلط است
روح‌الله فلاح‌تبار، کارشناس صنعت هوانوردی یکی دیگر از منتقدان تخصیص درآمدهای پروازهای عبوری به بخش نظامی است و در این باره به خبرنگار ما توضیح می‌دهد: «این موضوع از سال‌های گذشته مطرح بود اما سهم‌خواهی ۱۰ درصدی پدافند هوایی امروز به ۳۰درصد رسیده است اما موضوع میزان سهم‌خواهی در این میان حائز اهمیت نیست که ما بخواهیم به روی آن بحث کنیم؛ آن چیزی که مهم است غلط‌بودن اصل و بنای این درخواست به لحاظ امنیت ملی و قوانین بین‌المللی در صنعت هوانوردی است.» او درباره ارتباط این موضوع با امنیت ملی می‌گوید: «پدافند هوایی در حقیقت مسوول فضای کل ایران است که شامل فضای آسمان ایران نیز می‌شود. پدافند هوایی برای تأمین امنیت کل فضای کشور باید هزینه کند که این هزینه از طریق بودجه عمومی کشور تأمین می‌شود.» فلاح‌تبار می‌افزاید: «پدافند هوایی در تأمین امنیت نقش نظامی ایفا می‌کند نه تجاری؛ اما درخواست پدافند مبنی بر سهم خواهی از درآمد پروازهای عبوری مثل این می‌ماند که پلیس منطقه عنوان کند به دلیل اینکه ما در این منطقه امنیت ایجاد می‌کنیم شهرداری باید از عوارض ساخت‌وساز، نوسازی و... ۳۰ درصد به ما پرداخت کند تا ما امنیت را برقرار کنیم.»
درآمدهای پروازهای عبوری باید در صنعت هوایی هزینه شود
فلاح‌تبار با تأکید بر اینکه پدافند هوایی امنیت را برای کل کشور ایجاد می‌کند نه‌فقط صنعت هوانوردی، بیان می‌کند: «ایمنی پروازها بر عهده شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران است و پدافند امنیت کل فضای ایران را تأمین می‌کند این در حالی است که صنعت هوانوردی در تمام دنیا در خدمت حمل‌ونقل هوایی همان کشور است، در همه جای دنیا عوارضی که از صنعت هوایی به دست می‌آید صرف ارتقا و به‌روزرسانی تجهیزات و زیرساخت‌های صنعت هوانوردی می‌شود.»
فلاح‌تبار در خصوص حساسیت‌های بین‌المللی که به روی صنعت هوایی در جهان وجود دارد اشاره می‌کند و می‌افزاید: «این احتمال قویا وجود دارد که اگر بخشی از درآمدهای عوارض پروازهای عبوری را صرف پدافند در بخش نظامی کنیم در بخش پروازهای عبوری تحریم شویم؛ چراکه می‌توانند عنوان کنند که ایران درآمدهای تجاری خود را صرف بخش نظامی کرده است.»
احتمال تحریم شرکت فرودگاه‌ها با سهم‌خواهی پدافند
او افزود: «ما امروز می‌بینیم شرکت‌های هواپیمایی به هر دلیلی که درگیر جریان‌های مختلف بودند مورد تحریم امریکا قرار گرفته‌اند و امروز به‌سختی به فعالیت خود در چرخه صنعت حمل‌ونقل هوایی ادامه می‌دهند از همین رو احتمال اینکه شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نیز در راستای این موضوع تحریم شود وجود دارد.» این کارشناس هوایی با بیان اینکه اگر ما پدافند را به شرکت فرودگاه‌های کشور وصل کنیم عملا خلاف اصل ۷۵ قانون اساسی عمل کرده‌ایم، گفت: «ما با این کار شرکت فرودگاه‌ها را که شرکتی درآمد-هزینه‌ای است، وابسته به بودجه‌های عمومی کشور خواهیم کرد.»
سهم‌خواهی پدافند می‌تواند بسترساز سهم‌خواهی سایر نهادها شود
علیرضا بحیرایی، کارشناس رسمی دادگستری در امور صنعت هواپیمایی در این باره می‌گوید: «اگر دولت در راستای کمبود بودجه قصد دارد از محل درآمدهای پروازهای عبوری بودجه‌ای را به پدافند هوایی اختصاص دهد این کار باید به شکل کارشناسی شده، ضابطه‌مند و مقطعی باشد.» او در ادامه ابراز می‌کند: «برای مثال شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران می‌تواند درصدی از درآمد خودش را به دولت کمک کند و دولت این کمک را برای پدافند در نظر بگیرد.» این کارشناس هوایی با ابراز به این مساله که سهم‌خواهی پدافند از محل پروازهای عبوری می‌تواند بسترساز سهم‌خواهی سایر نهادها را نیز باشد، می‌افزاید: «اگر قرار است شرکت فرودگاه‌ها پولی از محل درآمدهایش به سایر بخش‌ها اختصاص دهد بهترین بخش دانشکده هواپیمایی کشوری است که بار اصلی آموزش در صنعت هوانوردی را بر عهده دارد.»
