به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، در این نمایشگاه که 150 شرکت دارویی و صنایع وابسته خارجی از 30 کشور جهان شرکت کرده بودند مشخص‌ترین مصداق تفاوت بارز نمایشگاه امسال ایران فارما با نمایشگاه سال گذشته از بعد پا پس کشیدن شرکت‌های دارویی اروپایی و آسیایی، این بود که امسال اغلب شرکت‌کنندگان، تولید‌کنندگان تجهیزات و ادوات مورد استفاده در صنایع داروسازی بودند در حالی که سال گذشته، بیشتر غرفه‌های نمایشگاه در بخش شرکت‌کنندگان خارجی در اختیار شرکت‌های تولید‌کننده داروی ساخته شده یا مواد اولیه دارویی بود. البته در مورد این تفاوت، این توجیه می‌توانست معتبر باشد که از بهمن ماه سال گذشته، وزیر بهداشت با استناد به احکام حکومتی و خواست سران قوا برای حمایت از صنایع و تولید داخلی که یکی از روش‌های موثر در شرایط تحریم و از سر گذراندن چالش‌های اقتصادی درازمدت مرتبط است، واردات هرگونه داروی ساخته شده دارای مشابه داخلی را ممنوع کرد.
اما در عین حال از ابتدای تابستان امسال، داروخانه‌های بخش خصوصی در شهرهای بزرگ و برخوردار همچون تهران در حال تکمیل موجودی قفسه‌های خود با داروهای عمومی خارجی هستند که اتفاقا تاریخ انقضای طولانی مدت و تا دو سال آینده هم دارد. مصداق دیگری که باز هم می‌توانست ادعای تولید‌کنندگان اروپایی و آسیایی مبنی بر نادیده گرفتن تهدیدهای دونالد ترامپ درباره مجازات هرگونه همکاری با ایران را زیر سوال ببرد، تعداد قابل توجه نمایندگانی از شرکت‌های تولید‌کننده مواد اولیه از چین و هند بود و البته این غرفه‌ها که در بخش انتهایی سالن نمایشگاه قرار داشتند، اغلب، غرفه‌هایی بی‌رونق بودند که حتی فلسفه حضورشان در این نمایشگاه، برای خودشان هم چندان مشخص نبود.
به عنوان نمونه، نماینده یکی از شرکت‌های چینی تولید‌کننده ماشین‌آلات سنگین برای اتاق عمل بیمارستان‌ها از کاهش حجم همکاری‌ها به درخواست ایران خبر داد و تاکید کرد که مسوولان وزارت بهداشت در حال انجام اقداماتی هستند که شرکت‌های خارجی، صرفا در صورت پذیرش درخواست ایران برای انتقال تکنولوژی و قرار گرفتن در سایه انتقال دانش تولید، اجازه فعالیت و بازاریابی در ایران داشته باشند که این شرایط ادامه همکاری با صنعت داروی ایران و وزارت بهداشت را دشوار کرده است.
در عین حال تفاوت نمایشگاه پنجم ایران فارما با نمایشگاه سال 97، حتی در صنعت دارو هم نمایان بود. این تفاوت که حتما متاثر از بازگشت تحریم‌ها و تاثیر روانی و اقتصادی این اتفاق بر صنایع داخلی بود به این شکل نمود پیدا کرده بود که حضور تولید‌کنندگان داروهای دارای مواد موثره گیاهی، بیشتر و پررنگ‌تر از سال گذشته بود. به هر حال، متولیان نظام سلامت همواره این تاکید را داشته و دارند که سرزمین ایران از بابت گیاهان دارویی بسیار غنی است. اگر تا امسال که شرایط استفاده از مواد اولیه و موثره شیمیایی به دلیل قطع تدریجی همکاری تولید‌کنندگان اروپایی و آسیایی دشوار شد، صنعت داروسازی کشور نیم نگاهی به منابع غنی گیاهان دارویی کشور داشت و به پیروی از همکاران بین‌المللی خود، تلاش می‌کرد برند‌سازی داروی ایرانی را با استفاده از مواد اولیه و موثره وارداتی با کیفیت ایجاد کند.
حالا که دیگر شایعات و زمزمه‌ها درباره خودداری اروپا و آسیا از فروش مواد اولیه و موثره دارویی به ایران و اعلام مکتوب تولید‌کنندگان اروپایی و آسیایی از قطع همکاری و الزام تجار ایرانی به تعهد سپاری بابت استفاده صددرصد اقلام خریداری شده در صنعت داروسازی ایران، به اخبار قطعی و نگران‌کننده تبدیل شده، صنعت داروسازی کشور با هماهنگی جامعه پزشکی و وزارت بهداشت در حال تغییر محسوس اما نه چندان فراگیر در نگاه به ارزش منابع غنی گیاهان دارویی کشور است که نمونه داروهای عرضه شده در نمایشگاه که برخی از آنها حتی می‌تواند در صورت حمایت‌های دولت و تایید جامعه پزشکی، به مرحله نسخه‌نویسی و تجویز انبوه هم راه پیدا کند، تاییدی بر این تغییر رویکرد بود. اما در حاشیه این اتفاق، مشکلاتی که سال گذشته هم دست اندر کاران صنعت دارو را به اعتراض نسبت به کاهش حجم تولید و خالی شدن خط تولید به دلیل همین مشکلات واداشت، همچنان به قوت خود باقی است.
سال گذشته در این ایام، مشکلاتی که صنایع پتروشیمی برای صنایع داروسازی ایجاد کردند و گرانی چند برابری قیمت مواد اولیه‌ای که مورد نیاز صنایع بسته‌بندی دارو بود، در یک مقطع چنان حاد شد که داروخانه‌ها در سطح پایتخت از کمبود دارو به دلیل کمبود ملزومات بسته‌بندی، قوطی و اوراق بسته‌بندی قرص و کپسول و بطری پلاستیکی خبرهای نگران‌کننده‌ای داشتند. حالا، بحران قیمت کاغذ از 6 ماه گذشته، گریبان صنایع جانبی همکار با تولید‌کنندگان دارو را چنان فشرده که یکی از شرکت‌کنندگان در نمایشگاه که تولید‌کننده جعبه‌های مقوایی بسته‌بندی داروست می‌گوید که ظرف 6 ماه گذشته و به دنبال افزایش 3 برابری قیمت کاغذ و مقوا، نقدینگی این تولید‌کننده در حدی کاهش یافته که ناچار شده در مواردی، تامین کاغذ را به تولید‌کننده دارو واگذار کند و صرفا، قالب‌گیری و تولید نهایی جعبه مقوایی را عهده‌دار شود.
«خبر داشتیم که وارد‌کنندگانی که تا پیش از زمستان 96، به ما کاغذ می‌فروختند به دنبال نوسانات نرخ ارز و طلا و البته خروج امریکا از برجام، محموله‌های کاغذ وارداتی را در انبار احتکار کرده‌اند تا بتوانند ظرف مدت کوتاه با قیمت گران‌تر بفروشند. از ابتدای امسال تامین کاغذ و گرانی غیرقابل پیش‌بینی قیمت‌ها برای ما در حدی دشوار شده که امکان تمدید قرارداد با مشتریان قدیمی را از دست داده‌ایم و برای هر سفارش، باید قرارداد جدید منعقد کنیم. مشتریان ما هم در واکنش به این افزایش لحظه به لحظه، تیراژ سفارش‌های‌شان را کاهش داده‌اند و البته ما هم نمی‌توانیم در مقابل این واکنش معترض باشیم و ترجیح داده‌ایم برای جلوگیری از تعطیلی کامل خط تولید، همپای تقاضای مشتریان پیش برویم.»
تعطیلی خط تولید برخی داروهای دانش‌بنیان به دلیل دشواری واردات مواد اولیه یا ماده موثره -به‌خصوص برای شرکت‌های نوپا - از دیگر مشکلاتی است که سال گذشته هم برخی دست‌اندرکاران صنایع دارویی را به اعتراض وا داشته بود. در این نمایشگاه هم، آن دسته از تولید‌کنندگانی که ظرف مدت دو سال گذشته و پیش از فراز و نشیب‌های اقتصادی، مجوز فعالیت گرفته بودند، حالا با کوهی از مشکلات مواجهند و برخی از مدیران این شرکت‌ها می‌گفتند که حالا و در این شرایط راه پس و پیش ندارند چون خروج سرمایه در این شرایط بازار، به معنای ورشکستگی مطلق است چون سرمایه امروز، نصف ارزش نقدینگی سال 96 را هم ندارد. اما ادامه مسیر و زنده نگه داشتن خط تولید هم واقعا طاقت فرساست چون طی 18 ماه گذشته که واردات مواد اولیه و موثره دارویی به کشور دشوار شده یا همین دشواری واردات، افزایش 3 الی 5 برابری قیمت را حتی نسبت به اواخر سال 97 رقم زده، در مواردی ناچار به تعطیلی موقت خط تولید شده‌اند چون اصلا ماده اولیه یا موثره‌ای وجود نداشته که بتوانند خط تولید را زنده نگهدارند.
اعتراض نسبت به ممنوعیت واردات برخی مواد اولیه و کاهش کیفیت تولیدات و نگرانی از بابت افت فروش در بازار هم از دیگر نگرانی‌های دست اندرکاران صنایع دارویی است. یکی از شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه که تولید‌کننده داروهای اعصاب و روان است می‌گوید: «از ابتدای امسال، به دنبال دستور وزیر بهداشت ناچار شدیم از مواد اولیه تولید داخلی استفاده کنیم. پیش‌تر، مواد اولیه‌مان را از انگلستان خریداری می‌کردیم که اتفاقا تولید‌کننده انگلیسی هم هیچ مشکلی برای ادامه همکاری با ما نداشت. در این 6 ماه، به وضوح شاهد افت کیفیت و خلوص داروهای‌مان بوده‌ایم در حالی که مواد اولیه انگلیسی، به ما خلوص 100 درصد می‌داد اما حالا آنالیزهای‌مان از داروی تولید شده با ماده اولیه داخلی در بهترین حالت، خلوص 80 درصد به ما می‌دهد و در چنین شرایطی، ناچاریم مقدار بیشتری از مواد اولیه را هنگام ساخت استفاده کنیم که این اتفاق، افزایش هزینه تمام شده تولید را برای‌مان در پی داشته است.»
تولید‌کننده دیگری هم که صاحب خط تولید مسکن‌ها و آنتی بیوتیک‌هاست، اگر چه از کیفیت مواد اولیه داخلی چندان ناراضی نیست اما می‌گوید که هزینه‌های جانبی و از جمله رشد 40 درصدی دستمزد کارگر طی دو سال گذشته و در شرایطی که به دلیل دستور وزیر بهداشت، افزایش و ترمیم قیمت داروی داخلی نباید از سقف تورم فراتر می‌رفته، عملا صنایع تولیدی کوچک را زمین‌گیر کرده است چون حداکثر کمک وزارت بهداشت در این مدت، ثابت نگه داشتن تعرفه واردات و کمک‌های موردی به جبران هزینه مستقیم تولید بوده اما افزایش قیمت انرژی و هزینه‌های جانبی، هیچگاه در این مدت مورد توجه وزارت بهداشت قرار نگرفته است.
