اما هنوز پتانسیل‌های کشف‌نشده‌ای در کشورهای همسایه و متحد ایران قرار دارد که می‌توان از نزدیکی سیاسی و جغرافیایی این کشورها برای پیشبرد اهداف صادراتی و افزایش ارزآوری استفاده کرد. ظرفیت‌هایی همچون بازار عمان، افغانستان، قطر و لبنان آماده پذیرش کارهای ساخت ایران هستند؛ اما به نظر می‌رسد صادرات کالا به این کشورها هنوز در ابتدای مسیر قرار دارد و باید سرعت بیشتری به رایزنی‌های تجاری، نیازسنجی، بازاریابی و صادرات محصولات بخشید. به هر روی می‌توان امیدوار بود که در آینده، این بازارها نیز به مقاصد کالاهای باکیفیت و آراسته ایرانی تبدیل شوند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، در گفت‌وگو با ابراهیم جمیلی- رئیس خانه اقتصاد- به بررسی روند کشف بازارهای صادراتی پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
اکنون کشور عراق به عنوان یک مسیر برای صدور مجدد کالای ایرانی شناخته شده است؛ این ظرفیت در کشورهایی نظیر عمان نیز دیده می‌شود. به نظر شما تا چه میزان روی این ایده برای افزایش صادرات کار شده است؟
کشور ما در یک موقعیت بسیار استثنائی از لحاظ جغرافیای سیاسی و اقتصادی منطقه و جهان قرار دارد. به همین دلیل، استفاده از ظرفیت‌های صادراتی در روابط جاری با کشورهای همسایه، در حال حاضر به دلایل مختلفی هم مورد توجه دولت قرار گرفته و هم نظر صادرکنندگان به آن معطوف شده است. با فشارهایی که الان در نتیجه تحریم‌های آمریکا به کشور وارد می‌شود، باید از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم. این ظرفیت‌ها می‌تواند در جبهه همسایگان ما باشد یا در کشورهایی مثل عمان، قطر و امارات که دارای مرزهای آبی مشترک نیز هستند وجود داشته باشد. ما باید از این ظرفیت‌ها به خوبی استفاده کنیم. بر این مبنا، اینکه مورد توجه قرار گرفته است کاملا حرف درستی‌ست و باید هم مورد توجه قرار گیرد. به هر صورت الآن ظرفیت‌های صادراتی ما به عراق، عمان، افغانستان و غیره کم نیست. ما باید تلاش کنیم از زیر این فشارهای تحریمی به هر طریقی خارج شویم. حال می‌تواند دورزدن تحریم یا محکم کردن جای پای ما در بازارهای همسایگان باشد. اکنون هم ایران از بخشی از این ظرفیت‌ها استفاده کرده است؛ در واقع از هر فرصتی که بدست آورده بهره برده و تلاش ما باید بر این باشد که این ظرفیت‌ها را افزایش دهیم.
میزان توجه به شیوه‌های نوین بازاریابی در فضای رقابتی کشورهای عربی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما در کالاهای صادراتی، دارای تنوع هستیم. یکسری کالاهای مصرفی داریم، یکسری کالاهای صنعتی و یکسری کالاهای پتروشیمی داریم که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. قطعا اگر بخواهیم در کشورهای دیگر حتی کشورهای همسایه، حضور مداوم داشته باشیم باید تلاش کنیم که سلایق آن کشور را در نظر بگیریم. اگر بخواهیم کالا به چین صادر کنیم باید سلیقه چینی‌ها را در نظر بگیریم و اگر بخواهیم به اروپا صادر کنیم باید سلیقه آنها را در نظر بگیریم و این درباره همه کشورها و اهداف صادراتی صادق است. همچنین کالاها هم متفاوت هستند. ما اکنون در محصولات پتروشیمی جزو قوی‌ترین کشورهای تولیدکننده هستیم. شرایط بسته‌بندی محصولات پتروشیمی با شرایط بسته‌بندی شکلات یا به طور کلی، مواد غذایی کاملا تفاوت دارد. خوشبختانه ما در طول دو دهه گذشته روی بسته‌بندی کالاها و کیفیت آنها کارهای خوبی انجام داده‌ایم و باید این روند همچنان به روزرسانی شود. این‌گونه نیست که ما یک کالا را با یک بسته‌بندی خاص بتوانیم به مدت 30 سال با همان شرایط صادر کنیم. خیر؛ ما الآن حتی در صادرات فرش دستباف هم نوآوری کرده‌ایم و محصولات ما با آنچه که سال‌ها قبل صادر می‌کردیم تفاوت اساسی دارد. این تفاوت در تمام محصولات ما دیده می‌شود.
با این حال در برخی موارد محصولات ایرانی بازار خود را به کشورهایی نظیر ترکیه واگذار کرده‌اند؛ ارزیابی شما از روند از دست‌دادن بازارها چیست؟
باید تلاش کنیم سلایق جوامع مختلف را در نظر بگیریم. اگر توجه به این سلایق در سیستم صادراتی ما جاری شود می‌توانیم بازارداری کنیم. در حقیقت، بازاریابی یک مقوله است و بازارداری یک مقوله دیگر. می‌توان در برخی نقاط بازار را بدست آورد اما نگهداری این بازار از اهمیت بیشتری برخوردار است. مانند یک تیم فوتبال است که ممکن است قهرمان شود اما نگهداری این قهرمانی و تکرار آن، اهمیت بیشتری دارد. به همین دلیل، بازارداری از بازاریابی سخت‌تر است و ما باید تلاش کنیم که در این جهت حرکت کنیم.
اخبار حاکی از اجباری‌شدن حضور سیگار در سبد خانوارهای عراقی‌ست؛ به نظر شما تا چه میزان نیازسنجی برای صادرات محصولات جدیدی مانند سیگار و دخانیات صورت می‌گیرد؟
تولیدکنندگان شرایط خود را بهتر از همه می‌دانند. ما هم بحث تولید را داریم و هم بحث ترانزیت را مد نظر قرار داده‌ایم. مثلا در حال حاضر، کالاهای افغانستان از طریق ایران ترانزیت می‌شوند. یا یک سری از کالاها برای عراق از مسیر ایران صادر می‌شود. ما باید از ظرفیت ترانزیت هم در کنار موارد دیگر استفاده کنیم. در نتیجه سیگار هم می‌تواند جایگاه ترانزیتی خود را برای ما داشته باشد.
آیا کشف بازارهای جدید را در برنامه فعالان بازرگانی بخش خصوصی مشاهده می‌کنید؟
قطعا اگر یک تاجر بخواهد صادرکننده موفقی باشد باید همه کشورها را در نظر بگیرد. در حال حاضر هم کشور ما در شرایطی است که باید به تمام کشورها نگاه داشته باشیم. ما یک سری محدودیت‌هایی داریم که در گشایش ال‌سی به وجود آمده، جابجایی پول و ارز برای ما مقداری مشکل‌تر شده اما مطمئن باشید که راه برون‌رفت از این شرایط سخت را هم پیدا می‌کنیم. برای یافتن راه‌های جدید چه بخش خصوصی چه فعالان بازرگانی و صادراتی، همواره در حال تلاش هستند. کار سخت شده اما متوقف نشده است و قطعا باید با یک همزبانی و همدلی کاری کنیم که بتوانیم تجارت را ادامه و گسترش دهیم. هر صادرکننده‌ای درآمد خود را از ادامه صادرات به دست می‌آورد؛ پس همواره به دنبال بازارهای جدید برای زنده نگاه‌داشتن فعالیت خود می‌گردد و نمی‌توان گفت که صادرکننده دست روی دست گذاشته و کاری نمی‌کند. همان‌گونه که گفتم، کار سخت شده است اما ما باید روزهای سخت را تحمل کنیم تا بتوانیم به روزهای روشن و خوب برسیم.
