ایرانیان در ماه‌های گذشته روند رو به رشدی در سفر به این امیرنشین داشته‌اند؛ به طوری که مروری بر آمار ۸ ماهه سفر به این منطقه، حاکی از رشد ۱۷ درصدی در طول این مدت بوده است. در فاصله ژانویه تا اوت ۲۰۱۷ حدود ۳۵۱ هزار گردشگر ایرانی از دبی بازدید کرده بودند و این در حالی است که در سال ۲۰۱۶ رقمی حدود ۳۰۰ هزار نفر به این امیرنشین رفته بودند.
به گزارش اقتصاد آنلاین، این آمار تجمیعی، هرچند حاکی از رشد گردشگران ورودی ایرانی به دبی است، اما شواهد نشان‌دهنده آن است که در ماه ژوئیه و اوت که مصادف با تابستان سال جاری می‌شود، تعداد گردشگران ورودی ایرانی به این کشور کاهش یافته است. این آمار نشان می‌دهد در هر یک از ماه‌های ژوئیه و اوت ۲۰۱۷ حدود ۳۴هزار گردشگر ایرانی به این منطقه وارد شده بودند؛ این در حالی است که تعداد گردشگران ایرانی ورودی به دبی در همین ماهها در سال ۲۰۱۶ به ترتیب ۳۴ و ۴۳ هزار نفر بوده است. همچنین مطابق آمار منتشر شده، ایران در فاصله ۸ ماه نخست سال ۲۰۱۷ در رتبه هشتم مبادی برتر گردشگری دبی قرار دارد.
با تمام این سخنان به نظر می‌رسد که این مساله تنها منحصر به ایران نبوده است. بررسی دقیق‌تر آمار حاکی از آن است که میزان کل گردشگران ورودی به دبی در بازه ۸ ماه نخست سال ۲۰۱۷، به ۴ /۱۰ میلیون نفر رسیده است که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته افزایش قریب به ۸۰۰ هزار نفری را نشان می‌دهد. همچنین آمار این گردشگران ورودی تنها در ماه اوت به یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر می‌رسد و با توجه به اینکه در ماه اوت سال گذشته نیز تعداد گردشگران ورودی به این کشور حدود ۱۰ هزار نفر بیشتر از این میزان بوده است، این امیرنشین در کل میزان گردشگران ورودی در این ماه دچار مشکل شده است.
به عبارت دیگر رشد گردشگران ورودی به دبی در ماه اوت نسبت به ماه مشابه سال ۲۰۱۶ تقریبا صفر درصد و دقیقا ۸/ ۰- درصد بوده است. در ماه اوت سال ۲۰۱۵ قریب به یک میلیون و ۱۵۰ هزار نفر و در ماه اوت سال ۲۰۱۴ این میزان برابر با یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر بوده است. این به معنای آن است که اگرچه تعداد گردشگران ورودی بین‌المللی به دبی در طول ۸ ماه نخست افزایش ۱۳ درصدی یافته اما این ماه تاثیری در این رشد نداشته است.
علت کاهش گردشگران: اقلیم گرم و خشک؟
اما به باور کارشناسان اقتصادی، یکی از دلایل اصلی عدم افزایش تعداد گردشگران ورودی به دبی در ماه‌های تابستان، اقلیم این کشور است که حتی با وجود امکانات تفریحی فراوان مانع از رشد قابل توجه تعداد گردشگران می‌شود. بررسی وضعیت سفر به این امیرنشین در طول ماه‌های تابستان که دمای این منطقه در روز به ۴۰ درجه سانتی‌گراد و در شب به ۲۹ درجه هم می‌رسد و سواحل این کشور نیز از این گرمای شدید در امان نیست، نشان می‌دهد به‌طور کلی جریان سفر توریستی به این منطقه، افت پیدا می‌کند، اما با گذر از فصل تابستان، این روند به جریان سابق خود باز می‌گردد.
با این حال باید توجه کرد که اگر چه افت تعداد گردشگران بین‌المللی دبی در ماه اوت سال ۲۰۱۷ میلادی حدود ۱۰ هزار نفر بوده و رشد آن ۸/ ۰- درصد است، اما تنها میزان افت تعداد گردشگران ورودی ایرانی به این امیرنشین در طول ماه اوت سال ۲۰۱۷ به ۹ هزار نفر رسیده و در واقع کاهش تقریبا ۲۱ درصدی نسبت به اوت سال گذشته داشته است؛ به این معنا که منفی شدن گردشگران ورودی دبی ناشی از کاهش تعداد ایرانیان ورودی به آن بوده و در غیر این صورت این رشد تقریبا صفر می‌شد. این همچنین به معنای آن است که به‌رغم ثابت بودن شرایط گرما و اقلیمی این منطقه، کاهش گردشگران ورودی به آن از سراسر جهان تنها حدود هزار نفر بوده؛ درحالی‌که کاهش ایرانیان ۹ برابر این مقدار است. این نتیجه می‌تواند ما را به سوی عامل اصلی این کاهش رهنمون کند؛ اثر جانشینی سفر.
اثر جانشینی ترکیه و گرجستان؟
به‌طور کلی اگر به سفر نیز مانند هر کالا یا خدمات اقتصادی دیگری نگاه کنیم و آن را تابعی از عرضه و تقاضا بدانیم، می‌توانیم ویژگی‌های دیگری را نیز برای آن لحاظ کنیم. برای مثال می‌توان تقاضا برای سفر را دارای جانشین دانست؛ به این معنی که کاهش قیمت برای یک کالا یا خدمات و افزایش تقاضا برای آن، موجب کاهش تقاضا برای کالای تقریبا همگن آن می‌شود. البته باید توجه کرد که برای برخی افراد که سفرهای خود را به مقاصد تجاری انجام می‌دهند این قضیه مصداق ندارد و از آنجا که دبی مقصدی تجاری و فعال در حوزه کسب و کار نیز محسوب می‌شود، این گونه سفرها تابع عرضه و تقاضا نمی‌شوند. همچنین، سفر خارجی کالای کاملا همگن نیست، اما می‌توان آن را تقریبا همگن برشمرد. به این ترتیب اگرچه سفر به مقاصد دیگر تجربه کاملا مشابهی با یک کشور دیگر ندارد، اما به‌طور تقریبی جانشین آن محسوب می‌شود.
در این چارچوب و با بررسی آمارهای سفر خارجی ایرانیان در ماهها و در طول سال‌های اخیر، می‌توان مشاهده کرد که سفر به مقاصد دیگر شتاب قابل توجهی گرفته است. گرجستان و ترکیه به عنوان مقاصدی بسیار محبوب در بین ایرانیان رشد قابل‌توجهی در ماه‌های اخیر تجربه کرده و توانسته‌اند تا حدودی به عنوان جانشین برای دبی عمل کنند. این مساله در ماه‌های گرم تابستان نیز که دبی را به مقصدی کمتر جذاب تبدیل می‌کند، مزید بر علت خواهد شد تا تقاضای گردشگران را به سمت و سوی گزینه‌های دیگر سوق دهد. درحالی‌که آمارهای سفر به ترکیه و گرجستان در هر ماه رشد قابل‌توجهی را نشان می‌دهند و در ماه اوت امسال تعداد گردشگران ایرانی ترکیه افزایش ۱۴۱درصد و میزان ایرانیان بازدیدکننده از گرجستان رشد ۸۵ درصدی را تجربه کرد، دبی با یک کاهش ۲۱ درصدی در ماه اوت روبه‌رو شده است.
همچنین به‌رغم اینکه افزایش سفر ایرانیان به دبی در ۸ ماه نخست سال ۲۰۱۷ حدود ۱۷ درصد بوده است، این میزان برای ترکیه بیش از ۳۹ درصد و برای گرجستان نیز حدود ۱۴۲ درصد بوده است. اگر به آمار گردشگران ورودی ایرانی به دبی در ماه‌های ژوئیه و اوت در سال‌های گذشته نگاه کنیم، می‌بینیم که رشد مثبتی در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ وجود داشته است. در همین راستا می‌توان بر عامل جانشینی سفر تاکید کرد.
قیمت سفر، عامل مهم جانشینی
علاوه‌بر این موارد، باید به سیگنال‌دهی قیمت نیز توجه کرد. دبی مقصدی محسوب می‌شود که هزینه سفر و اقامت در آن بسیار بیشتر از سایر گزینه‌های موجود برای متقاضیان ایرانی است. هزینه‌هایی که بسیاری از مسافران در وب‌سایت‌های سفر مانند «Budget your trip» ذکر کرده‌اند حاکی از این است که مخارج سفر به ترکیه به‌طور متوسط روزانه حدود ۴۲ دلار خواهد بود و این در حالی است که مخارج سفر به دبی را روزانه ۲۸۲ دلار به ازای هر نفر ذکر کرده‌اند. هزینه اقامت در ترکیه در هتل یا هاستل ۲۶ دلار به ازای هر نفر ذکر شده و این در حالی است که این هزینه در دبی ۱۳۷ دلار است؛ یعنی بیش از ۵ برابر. هزینه متوسط وعده‌های غذایی برای یک روز در ترکیه ۶/ ۸ دلار ذکر شده و این در حالی است که در دبی این میزان برابر با ۴۱ دلار عنوان شده است؛ رقمی بیش از ۴ برابر. هرچند این آمارها تقریبی است و قطعی محسوب نمی‌شود اما اختلاف چشمگیری که مشاهده می‌شود، قابل انکار نیست.
علاوه‌بر این، هزینه سفر لوکس به دبی ۷۵۷دلار در هر روز می‌شود و این در حالی است که هزینه سفر مجللی به ترکیه به ازای هر نفر در هر روز به ۱۲۱ دلار می‌رسد؛ یعنی مبلغی کمتر از یک‌ششم سفر به دبی. این در صورتی است که اگر کسی بخواهد سفر ارزانی به دبی را تجربه کند، بر اساس اظهارات گردشگران که در سایت‌های معتبر گردشگری ذکر شده است، باید به ازای هر روز و هر نفر مبلغی معادل ۱۱۱دلار هزینه کند؛ رقمی تقریبا معادل با یک سفر نسبتا مجلل به ترکیه! این در حالی است که برای سفر ارزان به ترکیه، مسافران ادعا کرده‌اند که تنها ۱۵ دلار به ازای هر روز و هر نفر هزینه کرده‌اند!
نگاهی به هزینه‌های اعلام شده برای گرجستان از سوی گردشگران نیز نشان می‌دهد هزینه متوسط برای سفر به این کشور، روزانه و به ازای هر نفر مبلغی معادل ۱۹ دلار می‌شود. هزینه یک سفر ارزان‌قیمت به این کشور نیز برابر با ۲۶ /۷ دلار و هزینه سفر مجلل و لوکس به آن بنابر ادعای بازدیدکنندگان معادل ۵۱ دلار می‌شود. هزینه اقامت در این کشور به‌طور متوسط برای یک نفر در یک هتل یا هاستل معادل ۴۵/ ۶ دلار و هزینه غذا برای یک روز نیز ۸۵ /۶ دلار ذکر شده است. این مقادیر قیمتی، نشان‌دهنده این است که چرا مقاصدی مشابه گرجستان به‌شدت در ایران در حال محبوب‌شدن هستند. این اختلاف چشمگیر در قیمت‌های سفر به‌راحتی می‌تواند موجب جانشینی سفر به مقاصد ارزان‌تر شود؛ به‌خصوص در فصل تابستان و برای کسانی که سفرهای غیرتجاری دارند. همچنین به‌نظر می‌رسد فعالیت‌ها و رویدادهای فرهنگی نظیر کنسرت‌ها که بیشتر به سمت این مقاصد ارزان‌تر متمایل شده‌اند، توانسته‌اند تا حدودی بر این آمار نیز تاثیر بگذارند.
