تخریب دهانه غار امکان ثبت جهانی را برای همیشه از غار علیصدر گرفته است. در حریم ۷۰ متری کتیبه‌های ثبت شده گنجنامه، شهربازی و مجتمع تجاری ساخته‌اند. تله‌کابین گنجنامه نمی‌تواند درآمدزا باشد چراکه سرعت باد در همدان به ۱۲۰ کیلومتردر ساعت می‌رسد. آرامگاه بابا طاهر عریان به‌آهستگی جلوی چشم مسئولان میراث فرهنگی در میان دیوارهای هتل گم می‌شود. اداره میراث فرهنگی استان نیز به‌دلیل عدم‌توانایی، نتواسته سهم میراث فرهنگی را از درآمد غار علیصدر جذب کند. هر روز در محوطه اصلی گنجنامه صخره‌برداری انجام می‌دهند، یک روز پارکینگ و روز دیگر بازارچه و سوئیت می‌سازند. مسئولان به‌دلیل اینکه نمی‌خواهند اشتباه خود را در سرمایه‌گذاری اشتباه و اتلاف بیت‌المال بپذیرند؛ به همین دلیل به‌هر طریقی می‌خواهند گنجنامه را سرپا نگه دارند .
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، همدان یا هگمتانه نخستین پایتخت ایرانیان؛ یادآور غار شگفت‌انگیز علیصدر، کتیبه‌های بی‌نظیر گنجنامه، شهر تاریخی هگمتانه، شیرسنگی و اشعار شیرین باباطاهر عریان است، هگمتانه را نیز دنیا به‌نام زادگاه و آرامگاه مشهورترین پزشک جهان،«بوعلی‌سینا»می‌شناسند. بی‌شک این گنجینه ارزشمند، از هر شهری یک قطب گردشگری می‌سازد؛ اما همدان باوجود این گنجینه، تنها یک معبری برای گردشگران است. همدانی‌ها در این سالها خواسته‌اند که به یک مقصد گردشگری تبدیل شود. برای این کار پروژه‌های بسیاری اجرا کرده‌اند؛ پروژه‌هایی که نه‌تنها به آن‌ها برای تبدیل شدن به مقصد گردشگری کمک نکرده بلکه موجب از بین رفتن شانس غار علیصدر برای ثبت در یونسکو برای همیشه، تخریب گنجنامه و از بین رفتن حریم منظر آرامگاه بابا طاهر عریان شده است.
تمامی این اتفاقات در سایه مدیریت خصولتی‌ها برای گنجینه با ارزش ایرانیان در همدان رخ داده و میراث فرهنگی نیز در این سالها چشم‌های خود را روی این اتفاقات بسته است.
سهم همدان از علیصدر هیچ است؟!
یکی از مجموعه‌های گردشگری که به‌تازگی حاشیه‌های فراوانی به‌دنبال داشته مجموعه غار علیصدر است. خبر واگذاری آن به بخش خصوصی آن‌هم تنها به‌مبلغ 700 هزار تومان، افکار عمومی را شوک زده کرد. حسین زندی، فعال میراث فرهنگی در همدان در این‌باره می‌گوید: «مالکیت غار علیصدر با اداره منابع طبیعی است.در سال 71 یک شرکت سیاحتی به‌نام علیصدر آن را ثبت کرده است. 40 درصد از سهام این شرکت متعلق به اداره میراث فرهنگی و 60 درصد از آن به مجموعه شهرداری و شورای شهر اختصاص دارد. در تمامی این 24 سال میراث فرهنگی درآمدی از این مجموعه نداشته است.»
این فعال میراث فرهنگی ادامه می‌دهد:«طی 24 سال گذشته مجموعه غار علیصدر به حیاط خلوتی برای مسئولان استان تبدیل شده؛ علیصدر یک شرکت خصوصی است که مدیرعامل آن توسط هیات مدیره انتخاب می‌شود. بسیاری از مدیران ارشد استانی در آن سهیم هستند که در ظاهر خصوصی است اما در باطن دولتی است. تمامی درآمد غار نیز به شماره حساب شرکت که در اختیار مدیرعامل است، واریز می‌شود. اداره میراث فرهنگی استان نیز به‌دلیل عدم‌توانایی و نداشتن قدرت چانه‌زنی، نتواسته‌اند سهم میراث فرهنگی را از درآمد غار علیصدر جذب کنند.»
مساله‌ای که مطرح می‌شود این است که آیا شهرداری در این 24 سال گذشته توانسته سهم خود را از درآمد غارعلیصدر دریافت کند؟ زندی در این‌باره خاطر نشان می‌کند:« مسئولان شرکت علیصدر اعلام می‌کنند که در این سالها شرکت سودی نداشته است اما براساس آمار مسئولان، تنها درآمد فروش بلیط سالیانه غار 19 میلیارد تومان بوده که این مبلغ به‌جزو درآمد هتل و بازارچه صنایع‌دستی مجموعه علیصدر است. اگر به‌گفته هیات مدیره شرکت، علیصدر مجموعه زیان‌ده بوده و سودی برای آن‌ها نداشته است چرا آن را واگذار نمی‌کنند و یا اینکه مجموعه را تعطیل نمی‌کنند تا بیشتر از این به غار آسیب وارد نشود.
درطی سالها این شرکت، علیصدر را از یک غار طبیعی به غار دستکن تبدیل کرده‌اند. در ابتدا غار یک ورودی بسیار کوچک به‌اندازه عبور تنها دو نفر داشت اما درحال حاضر حتی یک خوردو نیز می‌تواند تردد کند. این تخریب‌ها امکان ثبت جهانی را برای همیشه از غار علیصدر گرفت. چه خسارتی بالاتر از این می‌توانستیم به غار علیصدر وارد کنیم.»
علیصدر با 700 هزار تومان به خصولتی‌ها واگذار شد
پس از انتشار خبرواگذاری غار علیصدر به‌مبلغ 700 هزار تومان، دیوان محاسبات به این مساله ورود کرد. فیاض شجاعی، دادستان دیوان محاسبات، درباره این واگذاری گفت: «غار علیصدر همدان از آثار ملی ثبت شده و منحصر به فرد در کشور و حتی در دنیاست که اخیرا متوجه شدیم طبق تصمیمات مسئولان این استان، به‌طورغیرقانونی به شرکتی سیاحتی با نام علیصدر واگذار شده است. این شرکت، خصوصی است و حتی شماری از مدیران دولتی نیز در آن مسئولیت دارند. با ورود دیوان محاسبات استان با هماهنگی دیوان محاسبات کشور کارگروهی برای بررسی این واگذاری تشکیل شد که پس از بررسی ها ایراد دیوان محاسبات وارد شناخته و این واگذاری لغو شد. البته بهره‌برداری از این غار قابل اجاره دادن است و در قالب مقررات می‌توان آن را اجاره داد اما در بررسی‌ها مشخص شد حتی اجاره بهای سالانه آن را فقط ۷۰۰ هزار تومان تعیین کرده بودند درحالیکه درآمد این شرکت خصوصی از محل فروش بلیت دیدن این غار،سالانه ۱۹ میلیارد تومان است.»
دادستان دیوان محاسبات اطلاعات کافی نداشته
اما محمودرضا عراقی معاون عمرانی استاندار همدان با بیان اینکه اطلاعات کافی به دادستان دیوان محاسبات داده نشده است گفت:« واگذاری غیرقانونی غارعلیصدر به بخش خصوصی را به صراحت تکذیب می‌کنم. از 25 سال قبل براساس اصل 44 قانون اساسی غارعلیصدر از طرف دولت با بخش عمومی غیردولتی به‌صورت مشارکتی اداره می‌شد.» وی با اشاره به اینکه شرکت سیاحتی علیصدر خصوصی نبوده است، تصریح کرد:« 40 درصد سهام این شرکت مربوط به دولت، شامل سازمان ایرانگردی و جهانگردی بوده و 40 درصد سازمان همیاری شهرداری‌ها و 20 درصد شهرداری همدان در این شرکت سهم دارند.»
رییس هیات مدیره شرکت سیاحتی علیصدر با بیان اینکه غارعلیصدر تا چند سال پیش به طور کامل زیان‌ده بوده است، ادامه داد:« غارعلیصدر سالانه 2 میلیارد تومان سود داشته که تماما صرف هزینه‌ها شده و اگر تا کنونی سودی هم داشته حاصل دولت و شهرداری شده است. 300 کارگر و کارمند در مجموعه غارعلیصدر فعالیت دارند که درآمد غار هزینه حقوق کارکنان، امور جاری غار و نگهداری و توسعه غار شده است.در غارعلیصدر اصلا بحث اجاره مطرح نیست و طرح این مساله کاملا اشتباه بوده و به‌نظر می‌رسد اطلاع کافی دراین‌باره به دادستان داده نشده است.اینکه گفته شده غارعلیصدر سالانه 19 میلیارد تومان درآمد دارد، باید این موضوع را هم درنظر گرفت که هزینه حقوق کارکنان این مجموعه 10 میلیارد تومان است و از طرفی سایر هزینه‌ها از جمله هزینه نگهداری، تعمیر، خیابان‌کشی و توسعه در قبال درآمد انجام گرفته و باهم توازن دارد.»
تیشه مسئولان بر ریشه گنجنامه
مسئولان همدانی درحالی از زیان‌ده بودن غار علیصدر سخن می‌گویند و این پتانسیل بالقوه گردشگری را رها کرده‌اند که تمامی برنامه‌ریزی‌های خود را به پروژه‌ای که هیچ سودی نداشت، اختصاص دادند. تله‌کابین گنجنامه ،پروژه‌ای که کلنگ آن با حاشیه‌های فراوانی زده شد و پس از چند سال بی‌سود بودن آن محرز شد.
حسین زندی با اشاره به ماجراهای تله‌کابین گنجنامه می‌گوید: « این پروژه، علی‌رغم مخالفت‌های بسیار در کنار دو اثر ارزشمند کتیبه‌های گنجنامه و آبشار که جزو آثار منحصربه‌فرد دوره هخامنشی است، اجرا شد. آن زمان دو هکتار از محوطه بالادست گنجنامه به شرکت توریستی تفریحی گنجنامه واگذار شد. اما زیاده‌خواهی دوستانی که سهام‌دار این شرکت هستند تا جایی پیش رفت که علاوه‌بر اینکه محوطه میدان را نابود کردند؛ هر روز در محوطه اصلی گنجنامه صخره‌برداری انجام می‌دهند، یک روز پارکینگ و روز دیگر بازارچه و سوئیت می‌سازند. اعتراضات فعالان و دوستداران میراث فرهنگی همدان نیز به‌جایی نمی‌رسد چراکه گوش شنوایی برای آن نیست.»
مالک گنجنامه کیست؟
این فعال میراث فرهنگی یادآور می‌شود:« داستان واگذاری و مدیریت گنجنامه شباهت بسیاری به غار علیصدر دارد. درصدی از آن متعلق به بخش خصوصی و درصد دیگری نیز دولتی است اما مسئولان شفاف‌سازی نمی‌کنند که متعلق به کدام نهاد و یا ارگان دولتی است تنها مدیرعامل شرکت گنجنامه در آخرین اظهار نظر گفته‌اند که تنها 25 درصد از این مجموعه متعلق به ایشان است.»
به‌هر قیمتی می‌خواهند گنجنامه سرپا بماند
زندی با اشاره به اینکه گنجنامه از همان ابتدا برای احداث تله‌کابین مناسب نبود، تصریح می‌کند:« تله‌کابین نمی‌تواند درآمدزا باشد چراکه سرعت باد در همدان بالای 80 کلومتر در ساعت است و به 120 کیلومتر نیز می‌رسد. در این شرایط شما نمی‌توانید سوار تله‌کابین شوید. علاوه‌بر این تله‌کابین در شهری به سود دهی می‌رسد که گردشگرپذیر باشد. همدان، مقصد گردشگری نیست بلکه یک معبر گردشگری است.
باوجود همه این مسائل؛ مسئولان می‌خواهند از طریق وام و بودجه‌هایی که به گنجنامه هر ساله تزریق می‌کنند، به هر طریقی آنجا سرپا بماند چون نمی‌خواهند اشتباه خود را در سرمایه‌گذاری اشتباه و اتلاف بیت‌المال بپذیرند.»ورود فاضلاب مجموعه گنجنامه به رودخانه آن و مشکلات زیست محیطی آن، بخش دیگری از اصرار مسئولان براجرای طرح‌های غیرکارشناسی است.زندی در این‌باره می‌گوید:«در ابتدا این پروژه درکنار تله‌کابین یک هتل نیز طراحی شده بود اما هیچ‌گاه قرار نبود که شهربازی، رستوران و مجتمع‌های تجاری احداث شود. فاضلاب تمامی این مجموعه بدون تصفیه مستقیم وارد رودخانه گنجنامه می‌شود و بعد از آن وارد آب شرب همدان می‌شود. یکی دیگر از مشکلات گنجنامه ساخت شهربازی و مجتمع تجاری در حریم 70 متری کتیبه‌های ثبت شده گنجنامه است. متاسفانه تمامی این تخریب‌ها در سکوت اداره میراث فرهنگی همدان انجام می‌شود.»
آرامگاه بابا طاهر در میان دیوارهای هتل گمشده
میراث دیگری که در همدان قربانی بی‌تدبیری مسئولان شده، آرامگاه بابا طاهر عریان است. آرامگاهی که به‌آهستگی جلوی چشم مسئولان میراث فرهنگی در میان دیوارهای هتل گم می‌شود. به‌گفته زندی، هتلی در کنار آرامگاه بابا طاهر عریان ساخته شده که سالانه بر طبقات این هتل افزوده می‌شود و حریم منظر آرامگاه از بین رفته است. او دراین‌باره می‌گوید:« این هتل بدون توجه به قوانین میراث فرهنگی، بر طبقات خود افزوده است. این اقدام موجب شده که منظره آرامگاه باباطاهر عریان از زاویه جنوبی کور شود. هتل باباطاهر همدان، در ضلع شمالی میدان و حریم اصلی آرامگاه باباطاهر عریان قرار دارد و طبق مصوبات قانونی، هیچ بنایی نباید بلندتر از ساختمان آرامگاه ساخته شود.
بر پایه مصوبه قانونی سازمان میراث فرهنگی، تا شعاع ۱۵۰ متری حریم منظر بناهای تاریخی، نباید مجوز ساخت ساختمانی را داد که بلندتر از این بناها باشد. اگر گردشگری از سمت جنوب و تهران وارد استان همدان شود، به جای دیدن نمایی از آرامگاه باباطاهر با بنای یک هتل روبه‌رو می‌شود که چشم‌انداز آرامگاه را کور کرده است. این هتل علاوه‌بر مرتفع‌تر کردن این بنا، نمای آن را با استفاده از آلومینیم ، نوسازی کرده‌اند. این در حالی است که باید در ساخت و ساز اطراف بناهای تاریخی، از مواد متناسب با معماری بومی استفاده شود.»
میراث با ارزش ایرانیان در هگمتانه با قدمتی سه هزار ساله به‌راحتی زیر تیغ خصولتی‌ها در سکوت مسئولان تخریب می‌شود و آب از آب تکان نمی‌خورد در این میان هم صدای اندک فعالان و دوستداران میراث فرهنگی نیز به‌جایی نمی‌رسد.
