طبق گفته کارشناسان در این بازار هم‌اکنون کشورهای ترکیه و چین دست بالا را دارند، درحالی‌که همسایگی ایران با عراق و همچنین پیوندهای مشترک دو کشور و به‌خصوص نزدیکی بسیار زیاد ریشه‌های صنایع دستی تولیدی ایران با آنچه در عراق است می‌تواند بازار این کشور را به بازار شماره یک محصولات ایرانی بدل کند. طبق آمارها در سال‌های ٩٠ و ٩١ صادرات صنایع دستی ایرانی به این کشور رشد چشمگیر و امیدوارکننده‌ای داشت، بااین‌حال اوج‌گرفتن درگیری‌ها و حملات تروریستی در خاک عراق سال ٩٢ را به سالی بد برای صادرکنندگان صنایع دستی ایرانی به عراق بدل کرد. حالا که وضع در عراق به لحاظ جولان گروه‌های تروریستی و بروز ناامنی رفته‌رفته در حال بهترشدن است تلاش‌ها برای بازگشت دوباره به این بازار واجد اهمیت بسیار است. برهمین‌اساس روز گذشته در محل سازمان میراث فرهنگی نشستی با عنوان نشست هم‌اندیشی راهکارهای توسعه صادرات صنایع دستی در منطقه پساداعش با حضور بهمن نامورمطلق، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی، براری، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، مدیران کل میراث فرهنگی استان‌های همدان، خوزستان، ایلام، کردستان و کرمانشاه و جمعی از فعالان صادرات صنایع دستی با محوریت همین موضوع برگزار شد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، در ابتدای این نشست، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی در سخنانی گفت: مبارزه با تروریسم یکی از مشترکات مهم کشورهای منطقه است، ما باید با تدوین دیپلماسی فرهنگی فضایی را برای استفاده از بازار کشورهای یکدیگر ایجاد کنیم چراکه هیچ سرمایه‌ای مهم‌تر از بازار نیست.
بهمن نامور مطلق با اشاره به اینکه، داعش به عنوان یک گروهی که ساخته دست استکبار جهانی بوده در حال ازبین‌رفتن است، گفت: به‌زودی ما شاهد منطقه‌ای عاری از خشونت و تروریسم خواهیم بود و باید برای مواجهه با چنین روزی خود را آماده کنیم. منطقه ما در دوره پساداعش به یک کارگاه بزرگ ساخت‌وساز تبدیل خواهد شد؛ چراکه اماکنی که به وسیله گروه تروریستی داعش تخریب شده است باید دوباره بنا شوند و مورد استفاده قرار گیرند.
نامورمطلق با بیان اینکه کشورهای منطقه دارای دردهای مشترک و آسیب‌های مشترک هستند، افزود: مبارزه با تروریسم یکی از مشترکات مهم کشورهای منطقه است؛ ما باید با تدوین دیپلماسی فرهنگی فضایی را برای استفاده از بازار کشورهای همدیگر ایجاد کنیم چراکه هیچ سرمایه‌ای مهم‌تر از بازار نیست.
معاون صنایع دستی اضافه کرد: ما برای ایجاد این بازار مشترک باید برنامه‌ای دقیق داشته باشیم و یک دیپلماسی فرهنگی را در سطح منطقه گسترش دهیم؛ این دیپلماسی زمانی به موفقیت دست پیدا می‌کند که همه کشورهای منطقه از آن بهره‌مند شوند. ما حاضر هستیم این سودمندی را با همه کشورهای منطقه تقسیم کنیم. وی در ادامه به عنوان مدیر صنایع دستی غرب آسیا، گفت: ما باید در غرب آسیا یک تعامل بازاری داشته باشیم و در این حوزه توجه به صنایع دستی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نامورمطلق تصریح کرد: هدف از برگزاری این نشست پاسخ به دو پرسش اساسی است؛ نخست اینکه راهکارهای ارتقای تبادلات تجاری در حوزه صنایع دستی منطقه چیست و مسئله دوم، چه موانعی برای گسترش تبادلات در حوزه صنایع دستی وجود دارد.
معاون صنایع دستی با تأکید بر اینکه سوغات گردشگری و سوغات زیارتی باید به عنوان دو مقوله مهم مورد توجه و تأکید قرار گیرد، افزود: ایجاد بازارچه‌ها و سایت‌های مجازی مشترک، همکاری در پایانه‌های فروش، تهیه بسته‌های حمایتی برای صادرکنندگان منطقه، نظارت بر کیفیت صنایع دستی منطقه و همچنین مقابله با راهکارهای قاچاق صنایع دستی ازجمله مواردی است که باید در دستور کار قرار گیرد.
نامورمطلق تصریح کرد: ما می‌توانیم با ایجاد بازارهای مشترک در حوزه صنایع دستی به بازارهای جهانی این حوزه دست پیدا کنیم، چراکه کشورهای منطقه نباید به عنوان رقیب هم باشند بلکه باید به عنوان همکار با تقسیم‌بندی وظایف در این حوزه به موفقیت دست پیدا کنند. مباحث مطرح شده در این نشست به رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارائه خواهد شد تا در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی که با ریاست معاون‌اول رئیس‌جمهور برگزار می‌شود مطرح و راهکارهای آن بررسی شود.
سهم ناچیز ایران از سبد سوغات عراق
در ادامه این جلسه پویا محمودیان، مدیرکل دفتر صادرات صنایع دستی با بیان اینکه کشور عراق به دلایل مختلفی در بحث صادرات صنایع دستی مورد توجه جمهوری اسلامی ایران است، گفت: کشور عراق، میزبان شش نفر از امامان شیعه است و این کشور پتانسیل بسیار مناسبی برای صادرات صنایع دستی ما محسوب می‌شود.
وی اضافه کرد: با وجود اینکه کشور عراق مورد توجه شیعیان کشورهای مختلف است، اما سهم صنایع دستی ایران از سبد سوغات این کشور ناچیز است و ما می‌خواهیم با برنامه‌ریزی مناسب، جایگاه صنایع‌دستی ایران را در کشور عراق، ارتقا دهیم.
محمودیان با اعلام این خبر که در ١٧ استان کشور عراق، بازارچه‌های دائمی صنایع دستی و سایت‌های فروش مجازی صنایع دستی ایرانی وجود ندارد، افزود: براساس آمار رسمی گمرکات جمهوری اسلامی ایران در سال ٩٤، ١,٥٤ درصد از صادرات جمهوری اسلامی ایران به کشور عراق در حوزه صنایع دستی بوده که این رقم بدون احتساب صادرات چمدانی است. مدیرکل دفتر صادرات صنایع دستی تصریح کرد: شیشه‌های سنتی، گلیم، زیلو، سفال و سرامیک و مصنوعات چوبی از عمده‌ترین محصولات صنایع دستی است که از ایران به عراق صادر می‌شود. سایر رشته‌های صنایع دستی که هنرمندان ایرانی در آنها فعال هستند، هنوز جای خود را در کشور عراق باز نکرده‌اند، این در حالی است که از سال ٩١ تا ٩٥ به جز سال ٩٢ که اوج درگیری‌ها در این کشور بود، صادرات صنایع دستی به عراق با رشد درخور ملاحظه‌ای مواجه بوده است.
صنایع دستی ایران مناسب هتل‌ها و ایرلاین‌های عراق
محمودیان با اشاره به اینکه صادرات خدمات از ایران به عراق هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده است، یادآور شد: صنایع دستی ایرانی می‌تواند در ساخت هتل‌ها، ایرلاین‌ها و دیگر پروژه‌های توسعه‌ای کشور عراق جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.
وی با اشاره به موانع و مشکلات موجود در صادرات صنایع دستی به عراق، گفت: مسائل بانکی، بازرسی‌های گمرکی، حمل‌ونقل، تعرفه‌ها و قوانین موجود در کشور عراق و دوگانگی قوانین در کردستان مرکزی و بخش اقلیم کردستان عراق، از جمله موانعی است که باید مورد توجه قرار گیرد، ما در این حوزه نیازمند همکاری وزارت امور خارجه، اتاق‌های بازرگانی و همه افرادی که در این حوزه فعال هستند، هستیم.
مدیرکل دفتر صادرات صنایع دستی اضافه کرد: تنظیم روابط تجاری، سیاست‌های حمایتی و پشتیبانی از صادرکنندگان، شناسایی بازار، مدیریت رویدادهای تجاری، تنظیم مقررات صادرات و واردات، فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی و آموزش، توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات و توجه به فروش آنلاین صنایع دستی، از مهم‌ترین محورهایی است که در دستور کار قرار دارد.
طبق گفته مدیرکل دفتر صادرات صنایع دستی، صادرات صنایع دستی ایران به کشور عراق از ١٥ گمرک مرزی انجام می‌شود.
همچنین در ادامه این نشست، براری، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با طرح این پرسش که آیا فناوری اطلاعات می‌تواند به توسعه بازار صنایع دستی کمک کند، گفت: امروز شبکه یکپارچه جهانی از طریق شبکه ارتباط موبایل، شکل گرفته است، ما در ایران چند ده میلیون گوشی تلفن همراه فعال داریم، هفت میلیارد سیم‌کارت در دنیا فعال است و سه میلیارد نفر در دنیا دارای گوشی هوشمند هستند، بنابراین با توجه به این زیرساخت، استفاده از فناوری اطلاعات برای توسعه صنایع دستی باید مورد توجه قرار گیرد. وی ادامه داد: صنایع دستی موجود در کشور ما یک سرمایه عظیم و ارزشمند است که باید با استفاده از ابزارهای فناوری و ارتباطات، در بازارهای جهانی این حوزه حضور پررنگ‌تری داشته باشیم، در دنیای امروز، بازار و کارکرد آن تغییر کرده است به گونه‌ای که خریداران با استفاده از فضای مجازی و گوشی‌های هوشمند خود نیازهایشان را تأمین می‌کنند، براساس آمار موجود، ٥,٥١ درصد اتصال افراد به اینترنت با استفاده از گوشی‌های هوشمند انجام شده است.
معاون وزیر ارتباطات تصریح کرد: بستر به‌وجودآمده در حوزه آی‌تی می‌تواند باعث رشد درخور ملاحظه در توسعه صادرات و فروش صنایع دستی شود و ما آمادگی داریم دراین‌باره با فعالان صنایع دستی همکاری لازم را داشته باشیم. امروز مردم در سراسر جهان حاضر هستند برای دیدن و استفاده از محتوا هزینه پرداخت کنند و این یعنی اقتصاد محتوا اهمیت یافته است، حوزه صنایع دستی یکی از مواردی است که در زمینه تولید محتوا می‌تواند حضور فعالی داشته باشد.
بسته‌بودن مرز به ضرر گردشگری و صنایع دستی
بالایی، مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمانشاه در این نشست نیز با بیان اینکه استان کرمانشاه دارای چهار بازارچه و دو مرز رسمی صادرات به کشور عراق است، تصریح کرد: متأسفانه بسته‌بودن مرز سومار و خسروی صادرات صنایع دستی و ورود گردشگران عراقی را با مشکلاتی مواجه کرده است.
مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه اضافه کرد: هزینه بالای دریافت ویزا از دیگر مواردی است که باید بازنگری شود. علوی، مدیرکل میراث فرهنگی استان کردستان، هم در این نشست گفت: متأسفانه درباره صادرات صنایع دستی به کشور عراق فرصت‌سوزی شده است، امروز ما شاهد هستیم که شرکت‌های کشورهای ترکیه پنج برابر شرکت‌های ایرانی در بازار عراق حضور دارند و فعالیت می‌کنند، البته یکی از مهم‌ترین مواردی که منجر به قاچاق صنایع دستی می‌شود، فرار از مالیات خریداران کشور عراق است. مدیرکل میراث فرهنگی استان کردستان تصریح کرد: بهره‌مندی از کارشناسان صنایع دستی در گمرکات می‌تواند در حل بسیاری از موانع و مشکلات صادرات صنایع دستی مؤثر باشد.
ضرورت ایجاد مؤسسات صادراتی صنایع دستی
مالمیر، مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان، هم که دیگر سخنران این برنامه بود، با اشاره به اینکه نیازسنجی اولویت‌های مردم عراق در دوره پساداعش باید مورد توجه قرار گیرد، اضافه کرد: امروز فضای مثبتی برای حضور اقتصادی ایران در کشور عراق فراهم شده است که باید از آن استفاده کرد. وی ادامه داد: باید با ایجاد مشوق‌های لازم در راستای ایجاد مؤسسات صادراتی بزرگ حرکت کنیم، چراکه این مؤسسات می‌توانند در مدیریت و حفظ بازار موفق‌تر عمل کنند، البته این را هم باید در نظر داشت که در حوزه توسعه صادرات صنایع دستی، نیازمند آمار و اطلاعات دقیق‌تری هستیم. مالمیر تصریح کرد: استفاده از ظرفیت گردشگری مذهبی بین دو کشور و تبادل زوار، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند در جهت صادرات صنایع دستی مورد استفاده قرار گیرد.
