از علائم مسمومیت با گاز منواکسید کربن می‌توان به گیجی، تهوع، استفراغ، سوزش شدید در ناحیه چشم و گلو، احساس گرفتگی و درد شدید در قفسه سینه، ضعف جسمانی، سرگیجه، بی‌قراری و... اشاره کرد. در حالی که این علائم از نشانه‌های شایع سرماخوردگی یا آنفلوآنزاست، اما جالب است بدانید همین چند علامت ساده هم می‌تواند منجر به مرگ افراد شود. هر‌ساله با آغاز فصل سرما تلفات مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن نیز افزایش می‌یابد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، مونواکسید کربن، گازی سمی است که از احتراق ناقص کربن به وجود می‌آید که رنگ و بوی ویژه‌ای ندارد و به همین دلیل آن را قاتل خاموش می‌نامند. وقتی این گاز، وارد سیستم تنفسی شخصی شود بلافاصله با گلبول‌های قرمز او واکنش داده و باعث می‌شود تا اکسیژن کمتری به اعضای بدن برسد که اولین عوارض این مساله در ابتدا، سوزش چشم‌هاست. فرد پس از سپری شدن زمانی بین یک تا دو ساعت، بسته به غلظت گاز کربن مونواکسیدکربن موجود در مکان، احساس خواب آلودگی و خستگی مفرط می‌کند. افرادی که در یک فضای سربسته در معرض استنشاق این گاز قرار می‌گیرند ابتدا احساس کرختی و خواب آلودگی می‌کنند و در صورتی که هرچه سریع‌تر مکان را ترک نکنند یا هوای تازه تنفس نکنند دچار بیهوشی و در نهایت خفگی می‌شوند. باید دانست که گروه‌های حساس جامعه همچون کودکان، سالمندان، افراد با سابقه بیماری‌های قلبی - ریوی و افراد مبتلا به بیماری‌های خونی بیشتر از دیگران دچار عوارض ناشی از مسمومیت با گاز CO می‌شوند.
چندی قبل اداره کل پزشکی قانونی استان تهران از مرگ 181تن در اثر مسمومیت با گاز مونواکسید کربن از ابتدای فروردین تا پایان بهمن سال 95 در این استان خبر داد. این تعداد مرگ در اثر مسمومیت با این گاز در11 ماه سال95 در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن (1394) با شمار فوت‌شدگان در اثر مسمومیت با گازمونواکسید کربن 123 مورد 2/47درصد افزایش یافته است. بر اساس این گزارش از کل فوت‌شدگان در اثر مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن در11ماهه سال گذشته133 تن مرد و 48 تن زن بودند. پیش از این نیز سازمان پزشکی قانونی از افزایش 1/29درصدی شمار مرگ‌ها بر اثر مسمومیت با گاز مونواکسید کربن از ابتدای فروردین تا پایان دی سال گذشته نسبت به مدت مشابه سال 94 در کشور خبر داد بود. همچنین در 10ماهه سال گذشته 568 تن بر اثر مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن جان خود را از دست دادند که 415 تن مرد و 153 تن زن بودند.
کاهش خفگی‌ها به‌دلیل وسایل گرمایشی ایمن
مدیر روابط عمومی مرکز اورژانس تهران درباره گاز گرفتگی در فصل سرما می‌گوید: در فصل سرما آمارها درباره مسمویت با گاز کربن مونوکسید یا گازco افزایش می‌یابد و دلیل آن هم استفاده نادرست از وسایل گرمایشی است. حسن عباسی می‌افزاید: برخی از هموطنان در هنگام سرما به سرعت خواستار به‌کارگیری وسایل گرمایشی هستند و این غافلگیری از وضعیت جوی باعث می‌شود که آنها دقت لازم را در به‌کارگیری وسایل گرمایشی نداشته باشند. بنابراین آنها خروجی گاز co را به درستی وصل نمی‌کنند و این گاز در محل زندگی یا محل کار آنها منتشر می‌شود. به گفته او گاز کربن مونواکسید گاز بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه است و به عنوان قاتل خاموش شناخته می‌شود. این گاز وقتی منتشر می‌شود به دلیل اینکه هیچ‌علامت ویژه‌ای ندارد باعث مسمومیت افراد می‌شود. مدیر روابط عمومی مرکز اورژانس تهران تاکید می‌کند: افراد در معرض این گاز آرام آرام خواب آلوده شده و در برخی مواقع نیز از خواب بیدار نمی‌شوند. بر این اساس هموطنان باید در راه‌اندازی وسایل گرمایشی دقت لازم را داشته باشند و حتما از استانداردهای ایمنی گرمایشی مطمئن شوند و از وسایل گرمایشی استاندارد استفاده کنند. عباسی می‌افزاید: افراد باید به شکل دوره‌ای لوله‌های خروجی وسایل گرمایشی همچون بخاری، آبگرمکن و حتی شوفاژ را مورد بررسی قرار دهند. این در حالی است که در برخی مواقع گاز از شوفاژ خانه نشت پیدا کرده و در طبقات متصاعد شود. افراد باید به شکل دوره‌ای این وسایل را کنترل کرده و اقدامات لازم را انجام دهند. به گفته او افراد می‌توانند از لوله‌های بخاری مناسب استفاده کنند. درضمن باید به نواحی اتصال لوله‌ها توجه کرد تا بتوان جلو انتشار گاز را گرفت. به عبارت دیگر دودکش در وسایل و تجهیزات گرمایشی، اصلی‌ترین خروجی دفع گاز سمی مونواکسیدکربن است و طبیعتا هرگونه نارسایی در مسیر خروجی مذکور، می‌تواند با آسیب‌ها و صدمات جدی همراه شود. این مقام مسئول با بیان اینکه برخی از هموطنان مبادرت به استفاده از بخاری‌های بدون دودکش می‌کنند که بر اساس گفته‌های کارشناسان امر بخاری گازی بدون دودکش استاندارد وجود ندارد، تاکید می‌کند: افراد باید بدانند که هیچ‌یک از بخاری‌های گازی بدون دودکشی استاندارد نیستند، بنابراین باید با این دیدگاه به مساله توجه کرد. درضمن نباید در منازل از بخاری‌های بدون دودکش استفاده کرد. در این میان برخی افراد از یک ظرف آب برای مهار دود ناشی از بخاری استفاده می‌کنند، اما این اقدام نادرست هیچ‌کمکی برای مهار دود نمی‌کند. هموطنان برای افزایش ایمنی باید از بخاری‌های با دودکش استفاده کنند. عباسی درباره میزان خفگی‌ها در سال‌های اخیر با وسایل گرمایشی غیراستاندارد می‌گوید: در سال‌های اخیر به دلیل فرهنگسازی‌های انجام شده در رسانه‌ها از شدت و حدت این نوع خفگی‌ها در کشور کاسته شده است، اما در این زمینه حتی مرگ یک نفر هم زیاد است. به گفته او معمولا در فصل سرما میزان خفگی‌ها با گاز کربن دی‌اکسید بیش از دیگر فصول است. مدیر روابط عمومی مرکز اورژانس تهران تاکید می‌کند: هم اکنون وسایل گرمایشی ایمن‌تر از گذشته هستند و هم مقوله اطلاع‌رسانی و توجه خانواده‌ها به این موضوع افزایش یافته است. هموطنان در این زمینه دقت بیشتری می‌کنند و این روند در حال کاهش است. هموطنان با دقت لازم می‌توانند از بروز مسومیت با این گاز جلوگیری کنند. درضمن شهروندان باید از به‌کارگیری لوله‌های آکاردئونی اجتناب کنند، چون در این نوع لوله‌ها به مرور زمان به دلیل مقاومت ضعیف سوراخ‌ها و منافذ بسیار ریز تشکیل می‌شود که باعث انتشار گازCO و ایجاد مسمومیت می‌شود.
توجه به ایمنی در به‌کارگیری وسایل گرمایشی
معاون پیشگیری و ایمنی آتش نشانی تهران درباره چگونگی افزایش ایمنی وسایل گرمایشی در فصل سرما می‌گوید: مسمومیت بر اساس گازگرفتگی در نواحی‌ای رخ می‌دهد که منابع حرارتی همچون بخاری، آبگرمکن، پکیج، اجاق گاز و... وجود داشته باشد. همچنین در هر مکانی که از سوخت‌های فسلی، هیدروکربنی، چوب، زغال و... استفاده شود، نیز امکان گاز گرفتگی وجود دارد. محمود غدیری می‌افزاید: بنابراین اگر در منزل از منابع حرارتی مذکور استفاده می‌شود، بیم خطر گاز گرفتگی در آن وجود دارد. بیشترین آمار در حوادث گاز گرفتگی مربوطه به بخاری‌ها، پکیج‌ها و آبگرمکن‌های گازی است. او درباره فراینده ایجاد گاز مونواکسید کربن در محیط می‌افزاید: اگر پدیده سوختن را بر اساس سه ضلع یک مثلث در نظر بگیریم. اولین وسیله برای اشتعال حریق وجود ماده سوختنی، دوم اکسیژن و سوم گرماست. بنابراین قطع هر یک از ضلع‌ها از بروز حریق جلوگیری می‌کند، چون اکسیژن و خروجی این سوختن گاز co2 و اندکی گاز مونواکسیدکربن است. معاون پیشگیری و ایمنی آتش نشانی تهران با بیان اینکه در این شرایط در صورت نبود اکسیژن مناسب گاز co2 تولید می‌شود، تاکید می‌کند: بنابراین باید یک راه جبران سازی اکسیژن از فضای بیرون به فضای داخل منزل یا محل کار ایجاد کرد. برای مثال اگر تمامی منافذ بسته شود، طبیعتا احتمال گاز گرفتگی افزایش می‌یابد. همچنین گازها و محصولات احتراق گرم و جرم حجمی اندک دارند و به سمت بالا حرکت می‌کند. در این شرایط باید دودکش‌ها را با شیب مثبت رو به بالا تنظیم کرد. خروجی دودکش بخاری باید به سمت دیوار باشد.
گازگرفتگی در پارکینگ نیز اتفاق می‌افتد
در واقع نبود تجهیزات گرمایشی مناسب از اصلی‌ترین عوامل بروز مسمومیت با گاز co است. تنها دلیل گاز گرفتگی به دلیل فرایند ناقص سوخت وسایل گرمایشی یا انسداد و نارسایی در مسیر تهویه و عبور گاز مذکور از دودکش‌هاست. در این شرایط اجتناب از استفاده وسایل و تجهیزات گرمایشی غیراستاندارد، فرسوده و مستهلک از اهمیت زیادی برخوردار است. از دیگر مسائل منجر به گاز گرفتگی می‌توان به روشن کردن خودرو در پارکینگ‌های سر بسته و محبوس منازل و گاراژها اشاره کرد. برای مثال برخی از افراد برای گرم کردن موتور خودروها به مدت نسبتا طولانی در پارکینگ‌های سر بسته می‌ایستند که این اقدام به ظاهر ساده می‌تواند با حوادث تلخ و جبران‌ناپذیری همراه شود. افراد باید در صورت مشاهده فردی که دچار مسمومیت شده او را به سرعت از محیط آلوده خارج کرده و در جریان هوای آزاد قرار دهند و با اورژانس115تماس بگیرند و تا رسیدن اورژانس هیچ خوراکی یا نوشیدنی به فرد مسموم ندهند. درضمن درصورت اطمینان از وجود گاز مونواکسیدکربن باید وسایل گرماسوز را خاموش کرده و جریان گاز را قطع کرد. هرگونه خاموش یا روشن کردن کلید برق نیز منجر به آتش‌سوزی می‌شود.
