پس‌رفت دریا و پیش‌رفت ساحل، غم‌انگیزترین صحنه این روزهای خلیج گرگان است. پس‌رفت و پیش‌رفتی که ارمغان آن برای خلیج تنها دریاخواری بوده است. در این میان، خبری هم از بودجه‌های قطره‌چکانی و کارگروه‌های نجات نیست؛ به‌گفته مسئولان حتی یک ریال از پنج میلیارد تومان بودجه مصوب برای نجات خلیج گرگان تاکنون محقق نشده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، خلیج رویایی‌گرگان بر اثر پیشروی در ساحل شبه جزیره میانکاله در منتهی‌الیه جنوب شرقی دریای خزر شکل گرفته است. عمق خلیج به چهارمتر می‌رسد و وسعت آن 400 کیلومترمربع است.
مهم‌ترین مشکل خلیج گرگان؛ پس‌روی آب به سمت دریا و کاهش شدید عمق آب آن است. احداث سدهای بسیار روی رودخانه‌هایی که منتهی به خلیج می‌شوند، کاهش میزان بارندگی و کاهش آبدهی رود ولگا در روسیه که 70 تا 90 درصد آب خزر را تامین می‌کند، از مهم‌ترین دلایل کاهش آب دریا بوده و درپی آن خشکی خلیج گرگان است. صید بی‌رویه، ورود فاضلاب‌های صنعتی، دامداری و کشاورزی به خلیج گرگان از دیگر مشکلات آن است.
عمق خلیج گرگان به یک متر رسید
براساس آمار، میزان رسوب‌گذاری از سمت ایران در دریای خزر بسیار بالاست که این رسوب‌گذاری از طریق فرسایش و شسته شدن خاک از طریق کشاورزی ایجاد و آن رسوب‌ها، از طریق رودخانه‌ها به خلیج گرگان منتقل می‌شوند. همچنین ورود حجم وسیعی از فاضلاب‌های تصفیه شده و نشده به خلیج نیز در ایجاد این رسوب‌گذاری بی‌تاثیر نبوده است. رسوبات در دهانه خلیج گرگان افزایش یافته و با توجه به کم شدن ورودی آب و پس روی آب دریا، بخش غربی خلیج گرگان خشک شده و آب تا عمق یک متر در این خلیج کاهش یافته است.
خلیج گرگان، قطب گردشگری
اکولوژی خلیج گرگان تحت تاثیر دریای خزر، رودهای مجاور و شبه جزیره میانکاله قرار گرفته است که در رشد و تکثیر آبزیان ، ماهیان استخوان‌دار و ماهیان غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستانی نقش مهمی دارد.وجود خلیج گرگان از مهم‌ترین محورهای دارای قابلیت توریستی است؛ سواحل جنوبی و شرقی دریای خزر برخلاف سواحل شمالی آن هیچگاه دوره یخبندان ندارد، لذا پیوسته شرایط جلب توریست داشته و آماده انجام همه گونه ورزش آبی است. خلیج گرگان به همراه شبه جزیره میانکاله به‌عنوان پناهگاه حیات وحش به‌علت داشتن اهمیت زیستی زیاد یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست کره در جهان به ثبت رسیده است. شاید جالب باشد که بدانید؛ در دومین فصل از پژوهش‌های باستانی زیر آب، بقایایی از قلعه تاریخی در امتداد دیوار تاریخی گرگان و تمیشه در زیرآب‌های خلیج گرگان کشف شد.این خلیج همچنین زیستگاه و محل تخم‌گذاری بسیاری از گونه‌های بومی دریای خزر از جمله ماهیان خاویاری است که ارزش اقتصادی زیادی برای ایران دارند و آرام بودن آب خلیج نیز شرایط مناسبی برای آن به عنوان یک تفریحگاه دریایی ایجاد کرده است.
نابودی محل تخم‌ریزی ماهیان خاویاری
خشکی خلیج گرگان، پیامدهای منفی و آثار مخرب برای اکوسیستم منطقه داشته است. شاید مهم‌ترین پیامد آن را باید از بین رفتن محل تخم‌ریزی ماهیان خاویاری دانست. در منطقه خلیج گرگان، ورود انواع آلاینده‌ها از جمله مواد مغذی، فسفات، سیلیکات و غیره که به‌صورت کود یا فاضلاب شهری است، موجب شده این خلیج در اصطلاح دچار مشکلی به نام «پرغذایی» شود. همچنین دسترسی بسیار سخت به دریا برای صیادان، باتلاقی شدن ساحل برای گردشگران و از همه مهم‌تر کاهش ذخایر ماهیان دریایی، از مهم‌ترین تاثیرات کم شدن آب خلیج گرگان است.
معیشتی وابسته به خلیج
اقتصاد مردمان زیادی در غرب استان گلستان و شرق استان مازندران به این خلیج وابسته است و نابودی آن، پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زیاد و خطرناکی مانند مهاجرت گسترده مردم منطقه و عواقب آن را در برخواهد داشت.
یک ریال از بودجه نجات گرگان محقق نشد
اوایل سال‌جاری پس از اعتراضات فعالان و کارشناسان محیط زیست و هشدار تکرار سونوشت دریاچه ارومیه در خلیج‌گرگان به‌دلیل پس‌روی آب دریای خزر و بحران خشکسالی و نابودی زیستگاه گونه‌های آبزی بسیار نادر و در حال انقراض مانند ماهی خاویاری، دولت بودجه‌ای را برای نجات خلیج گرگان اختصاص داد. میزان بودجه مصوب 5 میلیارد تومان بود که تاکنون محقق نشده است. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان گلستان گفت:« حتی یک ریال از این بودجه نیز پرداخت نشده و هیچ اقدامی نیز در این مدت برای این خلیج انجام نگرفته است». همچنین فرهاد دبیری، معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست نیز درباره نجات خلیج گرگان گفت:« برای رسیدگی به وضعیت خلیج گرگان یک کارگروه به وجود آمده و از آنجا که این خلیج وابسته به دریای خزراست، معاونت امور دریایی سازمان حفاظت محیط زیست متولی آن است. این کارگروه مشغول فعالیت است و در حال حاضر میزان آب‌های بالادست، پس‌آب‌ها و میزان پس‌روی آب را اندازه‌گیری و بررسی می‌کند».
مسئول لایروبی خلیج گرگان کیست؟
براساس شواهد، در اثر بالا آمدن آب و رسوب‌گذاری از سمت خشکی، کانال خوزینی در سمت چپ جزیره آشوراده بسته‌شده است. تنگه طبیعی سمت راست (شرق) جزیره نیز در حال بسته شدن است. یکی از راه‌حل‌های نجات گرگان لایروبی این کانال‌هاست، حال پرسش این است مسئول این لایروبی کدام نهاد یا ارگان است؟ این پرسشی است که حتی مسئولان استان گلستان از خود می‌پرسند و تاکنون نمی‌دانند لایروبی خلیج گلستان جزو شرح وظایف کدام نهاد است.
خشکی، دریاخواری می‌آورد
یکی دیگر از خطرهایی که خلیج گرگان را تهدید می‌کند، دریاخواری است. خشک شدن خلیج گرگان و پس‌رفت دریا و پیش‌رفت ساحل آن، این روزها بازار زمین‌خواری و دریاخواری را در این منطقه گرم کرده است. با پس‌روی آب به‌سرعت زمین‌های ساحل، فنس‌کشی می‌شود و این پدیده به‌تنهایی مشکلات بسیار بزرگی را برای منطقه به وجود می‌آورد.خلیج گرگان نیز مانند صدها تالاب و رودخانه کشور نفس‌های آخر خود را می‌کشد و گوشی برای شنیدن این نفس‌ها نیست. خلیجی که درصورت خشکی آن اکوسیستم دریای خزر، جزیره آشوراده و میانکاله به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند و بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی منقرض می‌شوند.
