این بررسی فرآیند عملیات امداد و مدیریت بحران خدماتی که در این حادثه ارائه شد را مرور می‌کند. داده‌ها با بهره‌گیری از روش‌هایی کیفی چون مصاحبه عمقی، گفت‌وگوی گروهی با گروه‌های دانشجویان پزشکی، پزشک‌ها، داوطلبان و محلی‌ها جمع‌آوری شدند. بلافاصله پس از فاجعه، تیم‌های امداد نیروهای مسلح بنگلادش ازجمله نیروی دریایی، نیروی هوایی، پلیس داکا و پلیس محلی و پزشکان، دانشجویان پزشکی و پرستارهای بیمارستان‌های دولتی و خصوصی و شهروندان عادی چون دانشجویان وارد منطقه شدند. پزشکان و دانشجویان پزشکی در محل حادثه و در بیمارستان‌ها خدمات 24ساعته ارائه دادند.
مصدومانی که جراحت جزیی داشتند در پایگاه‌های پزشکی محل حادثه مداوا و مصدومانی که جراحت شدید داشتند به سرعت به نزدیک‌ترین بیمارستان‌ها منتقل شدند. با وجود محدودیت حاصل از کمبود منابع زیرساختی، بنگلادش با چالشی بزرگ برای مدیریت فاجعه‌یی غیرطبیعی مواجه شد و حمایتی عظیم از جانب بخش‌های مختلف جامعه برای اداره بهتر شرایط و نجات هزاران جان تجربه کرد. این تلاش می‌تواند به توسعه استاندارد عملکرد نظام مدیریت بحران بنگلادش و کشورهای مشابه دیگر کمک کند. فرو ریختن ساختمان یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. در یک دهه گذشته چندین ساختمان بلند مرتبه فرو ریخت و سبب تعداد قابل توجهی مرگ و جراحت را شدند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، در سال‌های اخیر کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه‌یی چون امریکا، کره جنوبی، ترکیه، اتریش و چین فاجعه فرو ریختن ساختمان را از سر گذرانده‌اند. در مارس سال 1973 یکی از برج‌های مسکونی 26طبقه مجتمع اسکای لاین پلازا در ایالت ویرجینیا ریزش کرد که انبوهی از آوار را از خود بر جای گذاشت. این ساختمان نیمه کاره به دلیل عدم رعایت نکات مهندسی ریزش کرد که موجب شد 14کارگر ساختمانی کشته شده و 34نفر دیگر مجروح شوند. در نیویورک سیتی و در دو خوابگاهی که با انفجار از پی نشت گاز فروریخت 6 نفر کشته شدند و بیش از 20نفر زخمی.
6 نفر دیگر در مه 2014 در حادثه فروریختن ساختمانی در پروژه جدید راه آهن ترکیه مجروح شدند. کره شمالی با فروریختن ساختمان خوابگاهی 23طبقه‌یی مواجه شد و در کره جنوبی نیز مورد مشابهی رخ داد و 10نفر ازجمله 9دانشجو را کشت. برج 22طبقه رونان پوینت در ماه مه سال 1968 در شرق لندن به دلیل انفجار گاز دچار حادثه شد. در زمان وقوع این حادثه 260نفر داخل ساختمان حضور داشتند که تنها به کشته شدن 4 نفر و مجروحیت 17نفر منجر شد.
مجتمع‌های مسکونی برج‌های هایلند که از مجموعه 3بلوک 12طبقه تشکیل شده در دسامبر 1993 در یکی از شهرهای کوالالامپور بر اثر بارش شدید باران و وقوع رانش زمین دچار حادثه شد. در روز نخست حادثه تنها 3 نفر از میان گل و لای نجات پیدا کردند اما در مدت 12روز جست‌وجو امدادگران نتوانستند هیچ بازمانده دیگری را پیدا کنند. همچنین تلفات این حادثه 48 نفر اعلام شده است. در حادثه ریزش مجتمع لوتوس ریورساید در شانگهای چین در ژوئن سال 2009 یک ساختمان 13 طبقه به طور کامل تخریب شد.
این ساختمان بلند مرتبه نیمه کاره بود و کارگران مشغول به کار توانستند پیش از تخریب کامل از داخل ساختمان خود را نجات دهند. هندوستان هم چند مورد از فاجعه‌های ریزش ساختمان مرگ‌آور اخیر را تجربه کرده است. در نوامبر سال 2010 بارش باران‌های موسمی موجب شد، ساختمانی چند طبقه که محل اسکان 400کارگر مهاجر بود، دچار ریزش شود. در این حادثه 67 نفر جان خود را از دست دادند و تعداد 150نفر دیگر روانه بیمارستان شدند. در سال 2014 این کشور دو فاجعه ساختمانی بزرگ داشت که در آوریل 2014 در بمبئی رخ داد و 45نفر ازجمله 15کودک را کشت و 70نفر را نیز زخمی کرد. به گونه‌یی مشابه، بنگلادش همچنین فاجعه‌های غیرطبیعی‌ای که سبب زخم و مرگ چندین و چند نفر شده در طول یک دهه گذشته تجربه کرده است.
در آوریل 2014 ساختمانی 9طبقه به نام «رعنا پلازا» واقع در روستای ساوار در داکا، نزدیک 9 صبح ناگهان فروریخت. این ساختمان 4کارخانه پوشاک، یک بانک، واحدهای مسکونی و فروشگاه‌های گوناگون دیگری را در خود جای داده بود.
با اینکه بنگلادش پیش‌تر فاجعه‌های مشابهی را تجربه کرده بود اما با نگاه به آمار مرگ و میر هیچ یک از آن فاجعه‌ها چنین زیان بار نبودند؛ این فاجعه باعث از دست رفتن جان‌ها و مال‌های بسیاری شد و خسارت اقتصادی و زیست محیطی قابل توجهی بر جای نهاد و به عنوان مرگ‌آورترین فروریختن کارخانه پوشاک در تاریخ بنگلادش ثبت شد؛ همچنان که مرگ‌آورترین ریزش ساختمانی ناخواسته در دوران مدرن زندگی انسان‌ها بود. داوطلبان محلی با کمک نیروهای آموزش دیده برای نجات قربانیان- چه زنده، چه مرده- در محل مستقر شدند. انسان بی‌احتیاط این فاجعه را سبب شد اما همنوع او گام پیش نهاد تا هزاران جان را از مهلکه این فاجعه به در برد.
میزان خسارت
گزارش‌های رسانه‌یی اشاره کردند که رعنا پلازا، یک ساختمان 9طبقه که 4کارخانه تولید پوشاک، یک شعبه بانکی و چندین فروشگاه همگانی را در خود جای داده بود در ساعت 9صبح 24 آوریل 2013 فروریخت. کارخانه‌های تولید پوشاک چون هر روز کاری دیگرشان راس ساعت 8 صبح کار را آغاز کرده بودند. تمام کارگران خانه‌های تولید پوشاک و فروشگاه‌های همگانی کار روزانه‌شان را در ساختمان شروع کرده بودند. تمام دستگاه‌ها و ژنراتورها روشن شده بودند. اما ناگهان ستون‌های ساختمان فروریخت و سقف‌ها یکی پس از دیگری از بالا به پایین کشیده شدند. ستون‌های بتنی در هر سو لرزان و نیستوار آماده ضربه‌یی بودند برای فروریختن. رسانه‌های گوناگون گزارش دادند که کارگران یک روز پیش از حادثه خبر چندین ترک در ستون‌ها را به مالک ساختمان داده بودند اما او خاطر آنان را در مورد امنیت ساختمان جمع کرده بود.
آغاز امداد و مدیریت بحران پزشکی
بنا بر گزارش‌های رسانه‌های مختلف، آتش‌نشانی و دفاع شهری(سازمان داوطلبان مقابله با آتش) ظرف مدت 30دقیقه به محل حادثه رسیدند. مردم محل نیز با شنیدن صدای امدادخواهی قربانیانی که در خرابه‌های ساختمان گرفتار شده بودند، پا به صحنه حادثه گذاشتند.
کارکنان آتش‌نشانی و دفاع شهری به کمک مردم محلی نخستین نفر را 30دقیقه پس از حادثه نجات دادند. بلافاصله پس از فروریختن ساختمان، سازمان‌های دیگر یعنی پلیس، گردان واکنش سریع(نیروی ویژه‌یی از ترکیب کارکنان پلیس و ارتش)، نیروهای مسلح بنگلادش و انصار (نیروی پشتیبان پلیس) برای کمک به محل حادثه شتافتند.
در آغاز فرآیند نجات حدود 200نفر از کارکنان آتش‌نشانی و دفاع شهری و نزدیک به 200شهروند محلی در امداد مشارکت کردند. چندین شرکت خدمات خصوصی آمبولانسی، داوطلبانه آمبولانس‌هایشان را برای انتقال مجروحان به بیمارستان‌های نزدیک به محل حادثه اعزام کردند.
پزشکان و دانشجویان مقطع لیسانس علوم پزشکی از دانشکده‌های پزشکی مختلف نزدیک به محل وارد صحنه امدادرسانی شدند و پایگاه‌های ارائه خدمات اورژانسی به مجروحان را بر پا کردند. در تک تک دقایق چند ساعت نخست، مجروحانی که آسیب جدید دیده بودند، نجات یافتند و تیم‌های پزشک مراقبت‌های اورژانسی را در پایگاه امدادی ارائه کردند. آنها سپس برای اقدامات بعدی به بیمارستان‌های اطراف منتقل شدند.
هلال احمر و داوطلبان سازمان‌های مختلف مجروحان را از ساختمان ریخته به پایگاه‌های امدادی می‌آوردند. بعضی از مجروحان پس از آنکه مردم محل نجاتشان دادند به طور مستقیم به مراکز پزشکی فرستاده شدند. برخی داوطلبان و سازمان‌های مجری قانون نیز بزرگراه را برای انتقال سریع بیماران تخلیه کردند.
با وجود منابع محدود، امدادگران آموزش دیده و آموزش ندیده و ارائه‌دهندگان خدمات از بخش‌های مختلف، حمایتی شگرف و ستودنی برای نجات جان‌ها در تراژدی رعنا پلازا نشان دادند. حمایتی که اگر نبود، خسارت‌ها می‌توانستند بسیار بیشتر شوند. این تراژدی به ما آموخت که کشور بر مبنای مشارکت تمام بخش‌ها ازجمله افراد غیرمتخصص و آموزش ندیده نیاز به توسعه نظام جامع مدیریت بحران دارد.
