اینکه صاحبان کسب و کار کوچک و مشاغل خرد چه آورده‌یی از این سند بین‌المللی طی یک سال گذشته داشته‌اند و فضای کسب و کار ایرانی چگونه به این توافق واکنش نشان داده، موضوعی است که ضرورت تحلیلی آن در شرایط امروز کشور به شدت احساس می‌شود. طی روزهای گذشته در جریان گفت‌وگو با صاحبان بنگاه‌های اقتصادی و مدیران تشکل‌های بخش خصوصی تلاش کردیم تا دیدگاه‌های اهالی اقتصاد را در زمینه نتایج برجام در اختیار مخاطبان قرار دهیم تا امکان داوری در این خصوص فراهم شود؛ در این شماره اما سراغ دیدگاه‌های متولیان امور اجرایی صنایع کوچک و مشاغل خرد رفتیم تا با اعداد و ارقام مستند و با زبان آمار نتایج برجام در صنایع کوچک را بررسی کنیم.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، «فرشاد مقیمی» معاون برنامه‌ریزی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در گفت‌وگو با رسانه‌ها از جذب بیش از 653 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم در بخش صنایع کوچک بعد از اجرایی شدن خبر می‌دهد که باید آن را یک رکورد تازه در این بخش محسوب کرد ضمن اینکه این میزان سرمایه‌گذاری باعث ایجاد اشتغال پایدار برای جمعیت جویای کار نیز شده است.
در کنار موضوع جذب سرمایه‌های خارجی، مساله انتقال فناوری هم در فضای پسابرجامی باعث شده تا راندمان و بهره‌وری بنگاه‌های اقتصادی کوچک افزایش قابل توجهی پیدا کند. ضمن اینکه بعد از برجام دامنه‌های ارتباطی بنگاه‌های ایرانی با شرکای بین‌المللی ارتقای چشمگیری پیدا کرده که نمی‌توان نسبت به ابعاد گوناگون آن بی‌تفاوت ماند.
یک سال از اجرایی شدن برجام می‌گذرد؛ در این مدت رفت و آمدهای زیادی میان هیات‌های صنعتی ایران با دیگر کشورها انجام شد؛ این مذاکرات به چه نتایجی رسیده است؟
با توجه به اینکه اجرایی شدن برجام از 27دی ماه سال گذشته اعلام شد لذا فعالیت‌های چند ماه نخست بعد از آن بیشتر از جنس فعالیت‌های زیرساختی بوده و برخی اقدامات انجام شده نیز هنوز به نتایج نهایی نرسیده است؛ در واقع در بازه زمانی طولانی‌تری پیامدهای مثبت آن در اقتصاد قابل مشاهده خواهد بود. البته تاثیرات برجام در شاخص‌هایی همچون میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی، صادرات و... بیش از سایر موارد مشهود است اما با این حال نمی‌توانیم بگوییم نتایج یک ساله برجام فقط همین مورد قابل اندازه‌گیری است بلکه باید آنچه از ابتدای سال تاکنون رخ داده و آنچه در سال‌های آتی مشهود خواهد بود را ملاک سنجش قرار دهیم. سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران با همکاری وزارت امور اقتصادی و انرژی آلمان و انجمن همکاری‌های بین‌المللی آلمان(GIZ) و پس از مراحل مختلف ارزیابی و مصاحبه، مدیران 24 واحد صنعتی کوچک و متوسط را انتخاب و برای یک دوره آموزشی و اجرایی 4هفته‌یی به آلمان اعزام کرد.
هدف از اعزام این هیات، این است که آنها ضمن فراگیری مباحث نظری و انجام بازدیدهای میدانی از کارخانجات آلمانی، مذاکرات خود را با هدف تامین ماشین‌آلات، تامین تکنولوژی و دانش فنی، همکاری‌های مشترک (جوینت ونچر) و... با شرکت‌های همتای آلمانی خود به عمل آورند. نتایج دوره به‌صورت ادواری (سه ماهه، 6 ماهه و یک ساله) توسط سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی و طرف آلمانی ارزیابی خواهد شد که در این زمینه تاکنون یک سوم از شرکت‌های اعزامی قراردادهایی به ارزش بیش از 10 میلیون یورو منعقد کرده‌اند و انتظار می‌رود این میزان با نهایی شدن مذاکرات سایر شرکت‌کنندگان افزایش چشمگیری داشته باشد.
آیا این روابط ادامه خواهند داشت؟
بله، این گروه به عنوان گروه آزمایشی (پایلوت) در نظر گرفته شده و در مذاکراتی که با طرف آلمانی به عمل آمده، مقرر شده که گروه دوم از میران صنایع کوچک و متوسط اواخر تابستان سال 2017 به آلمان اعزام شوند.
علاوه بر این، همکاری دیگری نیز با کشور آلمان در چارچوب انعقاد تفاهمنامه با ایالت بادون وورتمبرگ (Baden-wurttemberg) آغاز شده و در همین زمینه هیاتی متشکل از واحدهای صنعتی ریخته‌گری و تولیدکننده قطعات خودرو به آلمان اعزام و ضمن بازدید از واحدهای صنعتی، مذاکرات رو در رو (Business To Business) با هدف انتقال تکنولوژی و همکاری‌های مشترک برگزار شد.
تعاملات بین‌المللی این سازمان در بخش کشورهای اروپایی از طریق مذاکره با وزارت علوم، تحقیقات و اقتصاد اتریش گسترش یافته و نقشه راه همکاری در حوزه‌های متنوعی همچون قطعات خودرو، صنایع سبک پیشرفته، انتقال تکنولوژی و آموزش‌های حرفه‌یی و کارآموزی، اصلاح قوانین و مقررات متناسب با نیازهای واحدهای صنعتی کوچک و همکاری شرکت‌های مدیریت صادرات طرفین، تدوین و مبادله شده است. این سند اکنون در مرحله بررسی‌های کارشناسی قرار دارد و به محض نهایی شدن، اجرا می‌شود. علاوه بر این موارد، تفاهمنامه همکاری با نهاد همتای بلغاری نیز منعقد و برای اجرایی شدن آن قرار است، نخستین هیات صنعتی در حوزه صنایع لبنی برای انجام مذاکرات همکاری مشترک در ماه جاری میلادی به بلغارستان اعزام شود.
از دیگر موارد همکاری‌های خارجی این سازمان، امضای تفاهمنامه همکاری با نهاد متناظر در کره جنوبی است. با این تفاهمنامه 50 مشاور حرفه‌یی در حوزه فناوری توسط مدرس کره‌یی آموزش دیده و مقرر است، مشاوران مذکور مشکلات فناوری شرکت‌های ایرانی را طبق قالب آموزش دیده احصا و توسط سازمان به طرف کره‌یی اعلام کنند. تاکنون نیاز فناوری 34واحد صنعتی ایرانی اعلام شده و با هموار شدن شرایط کشور کره جنوبی، نخستین نشست رو در رو بین این واحدها برگزار خواهد شد. علاوه بر این، دفتر همکاری‌های فنی ایران و کره جنوبی(IKTEC) در تهران افتتاح شده و همه مراحل انتقال فناوری بین صنایع دو کشور از طریق این مرکز انجام می‌شود.
در بخش سرمایه‌گذاری چطور؟ آیا در این مدت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حوزه شهرک‌های صنعتی و صنایع کوچک انجام شده است؟
از زمان استقرار دولت تدبیر و امید، قرارداد واگذاری زمین صنعتی با 47طرح سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی با سرمایه‌یی به ارزش یک میلیارد و 841 میلیون دلار و اشتغال 2هزار و 740 نفر به امضا رسید. قرارداد این سرمایه‌گذاری‌ها توسط کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان، ایرلند، ژاپن، عراق، افغانستان، کرواسی، چین، آلمان، فرانسه، ترکمنستان و امارات در شهرک‌های صنعتی 10 استان کشور منعقد شده است. از این تعداد 25طرح به بهره‌برداری رسیده و بقیه در مراحل ساخت و ساز و نصب ماشین‌آلات قرار دارند.
از این تعداد 7 قرارداد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به ارزش 653 میلیون دلار و اشتغال 563 نفر مربوط به دوران پسابرجام است.
راه‌اندازی شهرک صنعتی اختصاصی اتاق استانبول در ایران متوقف نشده است؟
خیر؛ قرار است در ماه جاری میلادی هیاتی از اتاق صنایع استانبول برای ادامه مذاکرات و بازدید از شهرک‌های پیشنهاد شده به ایران سفر کنند.
چه تعداد هیات تجاری برای گسترش مناسبات اقتصادی در حوزه ماموریت‌های این سازمان به ایران سفر کرده اند؟
در سال 1392 تعداد 56 هیات، در سال 1393 تعداد 66 هیات و سال گذشته 77هیات اقتصادی از دیگر کشورها به ایران سفر کردند و شمار آنها در 9 ماه نخست امسال به 64 هیات رسید.
آیا این رفت و آمدها و همکاری‌های دوجانبه به توسعه مناسبات تجاری منجر شده است؟
بله؛ در این ارتباط می‌توان به افزایش صادرات واحدهای کوچک و متوسط از سال 1393 از یک سو اشاره کرد؛ در این ارتباط یک هزار و 458واحد صنعتی در سال 1393 موفق به صادرات 1.3میلیارد دلار کالا به خارج از کشور شدند درحالی که همین میزان صادرات در سال گذشته توسط 743واحد کوچک و متوسط انجام شد و امسال تاکنون میزان صادرات کالا افزایش یافته و در 9ماه نخست 955واحد صنعتی موفق به صادرات کالا و محصولات به ارزش 1.6میلیارد دلار شده‌اند.
یکی از دستاوردهای قابل توجه در حوزه صنایع کوچک، فعال شدن دوباره واحدهای تعطیلی است؛ در این بخش در یک سالگی برجام چه نتایجی حاصل شده است؟
با توجه به اینکه پس از برجام از یک سو شاهد انگیزه بیشتر سرمایه‌گذاران و از سوی دیگر حمایت‌های دولت از طریق تامین مالی واحدها و طرح‌های صنعتی بودیم، این امر منجر به رشد برخی شاخص‌ها شده که مقایسه عملکرد 9ماهه امسال با مدت مشابه پارسال(پیش از برجام) به درستی نمایانگر تغییرات مثبت پیش رو است.
در 9ماه نخست امسال که نتایج اجرایی شدن برجام را باید براساس آن ارزیابی کنیم، تعداد واحدهای صنعتی به بهره‌برداری رسیده به 39هزار و 87 واحد رسید و سرمایه‌گذاری برای واحدهای به بهره‌برداری رسیده با 11درصد افزایش نسبت به 9ماه سال گذشته به 60 هزار و 550 میلیارد ریال رسیده است.
832واحد صنعتی غیرفعال و تعطیل، دوباره راه‌اندازی شد و به بهره‌برداری رسید. به این ترتیب، دولت یازدهم توانسته است 2هزار و 855 واحد صنعتی که از سال‌های گذشته تعطیل شده بود را به چرخه تولید بازگرداند. باز فعال کردن واحدهای تولیدی متوقف در دوران پسابرجام نسبت به دوره پیش از آن 31درصد رشد داشته است.
با راه‌اندازی کل واحدهای بازفعال شده در دولت یازدهم 33هزار و 574 نفر مشغول کار شدند که فقط با راه‌اندازی واحدهای صنعتی تعطیل در دوران پس از برجام 13هزار و 890 شغل در سراسر کشور ایجاد شد.
