مخالفت منصفانه با معاملات عادلانه!

بورس کالا با دارا بودن قوانین و مقررات مشخص و ابزارهای نوین مالی، به ناکارآمدی‌های بازار سنتی پایان داده و باعث می‌شود تا حق هیچ یک از طرفین معامله ضایع نشود. اما در بررسی پرونده عرضه دوباره سیمان در بورس کالا، دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان «شرایط برابر معاملات بورس کالا» را تنها دلیل آغاز نشدن عرضه‌های سیمان در بورس عنوان می‌کند! عبدالرضا شیخان دراین‌باره می‌گوید: بحث عرضه سیمان صادراتی در بورس کالا از ماه‌ها پیش مطرح بوده و این عرضه منوط به نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت بود که قائم‌مقام وزیر صنعت حدود یک ماه پیش از موافقت این وزارتخانه با آغاز صادرات سیمان در بورس کالا خبر داد. شیخان در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود موافقت وزارت صنعت، عرضه سیمان صادراتی در بورس آغاز نشده است؟ گفت: پس از موافقت وزارت صنعت، برای آغاز صادرات سیمان از طریق بورس کالا نظر نهایی تولیدکنندگان سیمان را جویا شدیم اما 10کارخانه بزرگ تولیدکننده سیمان که حدود 70درصد صادرات سیمان کشور را در اختیار دارند، با اعلام دلایلی با صادرات این محصول از بورس مخالفت کردند. دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان افزود: به‌گفته مدیران این کارخانه‌ها، قرار گرفتن سیمان بر تابلوی صادراتی بورس کالا و رقابت عادلانه خریداران و فروشندگان در بورس، باعث می‌شود تا شرکت‌های دیگر سیمانی که در سال‌های اخیر هیچ هزینه و بازاریابی برای جذب مشتری خارجی نکرده‌اند با شرکت‌های موفق در صادرات در یک صف قرار بگیرند. شیخان تصریح کرد: در این شرایط اگر شرکت‌های سیمانی که تاکنون در صادرات فعال نبودند، در روند معاملات بورس فقط چند دلار به خریداران تخفیف دهند، مشتریان ثابت شرکت‌های موفق در صادرات به راحتی از دست می‌روند و هزینه‌های چندساله آنها نیز بر باد می‌رود. به‌گفته وی، به‌این‌ترتیب احتمال ایجاد رقابت منفی در تالار صادراتی بورس کالا برای فروش سیمان وجود دارد و از این رو باید فکری اساسی برای این موضوع شود. دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان اظهار کرد: همه می‌دانیم که معاملات عادلانه و شرایط برابر برای خریداران و فروشندگان از مزیت‌های بورس کالاست اما اگر منصفانه به قضیه نگاه کنیم، به شرکت‌هایی که در سال‌های اخیر هزینه کرده‌اند و مشتریان زیادی برای محصول خود دارند حق می‌دهیم تا با عرضه محصولاتشان در بورس با سایر شرکت‌های سیمانی وارد رقابتی منفی نشوند. شیخان گفت: برای مثال اگر می‌شد با ایجاد قوانینی در بورس، خریداران سیمان را در برخی معاملات محدود کرد یا به برخی مشتریان خارجی، خرید از فلان کارخانه ایرانی را توصیه کرد، مشکل هم‌اکنون برطرف شده بود اما موضوع اینجاست که قوانین بورس کالا برای همه یکسان است و امکان زدوبند و هماهنگی قبل از معامله وجود ندارد. با این تفاسیر برگزاری چند نشست با کارشناسان بورس کالا برای رسیدن به راه‌حلی مشترک لازم است. دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان تاکید کرد: یکی دیگر از مزیت‌های بورس کالا برای شرکت‌های تولیدی این است که عرضه محصولات در بورس باعث می‌شود تا شرکت‌ها با حداقل هزینه برای بازاریابی، با حجم تقاضای مطلوبی روبه‌رو شوند چراکه برند بورس کالا نه تنها در ایران بلکه در سطح بین‌المللی نیز شناخته شده است با این تفاسیر مشکل به‌وجود آمده برای صادرات سیمان از بورس یک استثنا تلقی می‌شود و ایراد کار به کم‌کاری بسیاری از شرکت‌های سیمانی در بازار داخل برمی‌گردد. بازگشت به عقب سیمان محصولی است که پس از مدت‌ها رایزنی مسوولان بازار سرمایه در روز هشتم تیر سال۸۹ به جمع کالاهای بورس کالا پیوست. نخستین عرضه این محصول نیز روز 27تیر سال89 توسط سیمان کردستان با حجم یک‌هزارتنی انجام شد که تقاضای 5‌هزارتنی خریداران نوید معاملات پررونقی را برای این کالای خاکستری می‌داد. از آن زمان تا پایان سال90 نیز معاملات این محصول به‌طور مستمر در بورس کالا انجام می‌شد تا اینکه حجم کلی این بازار به یک‌میلیون و 69‌هزار و ۲۳۰‌تن رسید. در این مدت یک‌میلیون و 478‌هزار و 680‌تن سیمان روی تابلوی عرضه رفت که صف تقاضای یک‌میلیون و 209‌هزار و 370‌تن در تالار تشکیل شد. این ارقام به همراه پذیرش 36شرکت سیمانی در بورس کالا، ‌نشان‌دهنده استقبال بالای تولیدکنندگان سیمان از معاملات شفاف بورس بود. براساس آمارها، از تیر سال89 تا خرداد91 در روندی خیره‌کننده ۳۶شرکت سیمانی در بورس کالا پذیرش شدند که از این بین ۲۴شرکت محصولاتشان را در رینگ صنعتی و معدنی بورس کالا عرضه کردند. براین اساس تاکنون محصولات شرکت‌های سیمان آبیک، اردستان، آرتا اردبیل، اصفهان، بهبهان، خوزستان، داراب، دشتستان، دورود، زابل، زنجان، سفید ارومیه، سپاهان، شاهرود، شرق، صوفیان، غرب، فارس، فارس‌نو، فیروز‌کوه، کردستان، ممتازان کرمان، نی‌ریز و ساروج بوشهر روی تابلوی بورس کالا رفته است. اما با شروع سال۹۱ اوضاع معاملات سیمان در بورس کالا به‌کلی تغییر کرد و این محصول به غایب همیشگی جدول معاملات بورس کالا تبدیل شد. البته ناگفته نماند تالار صنعتی و صادراتی بورس کالا در سال91 در دو روز میزبان سیمان بود. سوم خرداد91 کارخانه سیمان کرمان 5‌هزار‌تن سیمان را روی تابلوی معاملات برد که این محموله مورد معامله قرار گرفت. همچنین کارخانه سیمان زنجان در روز 22خرداد 4‌هزار‌تن سیمان را در تالار صادراتی عرضه کرد که خریداری برای این محصول پیدا نشد تا پرونده معاملات سیمان از همان روز در بورس کالای ایران بسته شود. در این بین ارایه سیاست‌های اقتصادی دولت در قالب بسته خروج از رکود غیرتورمی و اعطای وظیفه تنظیم و آزادسازی قیمت محصولات مختلف به بورس کالا در ماه‌های اخیر، باعث شد تا بار دیگر زمزمه عرضه سیمان در بورس کالای ایران مطرح شود. در این بین رکود حاکم بر بازار سیمان نیز مزید بر علت شد تا مسوولان و مدیران شرکت‌های سیمانی جلساتی را برای بررسی عرضه دوباره سیمان در تالار داخلی و صادراتی بورس کالای ایران برگزار کنند که این موضوع به دلایل ذکر شده تاکنون به نتیجه نرسیده است.