به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، توافقی که به گفته دونالد توسک، رییس شورای اروپا «نوری در تاریکی روزافزون جهان» به نظر می‌رسد. امریکا، به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، طی یک سال و نیم گذشته بر مبنای شعار «اول امریکا» که از سوی رییس‌جمهور این کشور مطرح شد، سیاست‌های حمایت‌گرایانه افراطی در پیش گرفته است. خروج این کشور از مذاکرات توافقنامه تجارت آزاد دو سوی اقیانوس آرام، وضع تعرفه‌های سنگین برای واردات آلومینیوم و فولاد، جنگ تعرفه‌ای با چین، تهدید به وضع تعرفه‌های تازه بر واردات خودرو، تهدید به خروج از پیمان تجارت آزاد امریکای شمالی و برخی اقدام‌های دیگر دولت ترامپ، باعث نگرانی در بین کشورهایی شده است که پیش از این امریکا را به عنوان پرچمدار تجارت آزاد جهانی در کنار خود می‌دیدند. اما حالا پرچم بر زمین‌گذاشته‌شده تجارت آزاد، در دستان نخست‌وزیر ژاپن و اتحادیه اروپا قرار گرفته است که نزدیک به یک‌سوم اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهند. بر اساس توافقی که با حضور رییس کمیسیون اروپا، رییس شورای اروپا و نخست‌وزیر ژاپن در بروکسل امضا شد، نزدیک به ٩٩ درصد از تمامی کالاهای صادراتی ژاپن و اتحادیه اروپا به یکدیگر از شمول تعرفه‌های تجاری خارج می‌شوند. این توافق دوجانبه قرار است طی ٨ سال آینده، تعرفه واردات خودروها از ژاپن به کشورهای عضو اتحادیه اروپا را به صفر برساند، همزمان از زمان اجرای این توافق که نیازمند تصویب در پارلمان اروپا و پارلمان ژاپن است، تعرفه واردات قطعات خودرو بلافاصله صفر خواهد شد. طی هفته‌های گذشته، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا که بر اساس سیاست‌های جدید حمایت‌گرایانه‌اش، تعرفه‌هایی را علیه واردات از نزدیک‌ترین متحدان این کشور و بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان وضع کرده است، اعلام کرده‌بود که به زودی تعرفه‌های بسیار سنگینی برای واردات خودرو از اتحادیه اروپا و ژاپن وضع خواهد کرد. سهم ژاپن و اتحادیه اروپا، مجموعا معادل یک‌سوم از مجموع تولید ناخالص داخلی در جهان است. اتحادیه اروپا دومین بلوک تجاری بزرگ جهان و ژاپن چهارمین کشور از لحاظ میزان تجارت با کشورهای خارجی است.
حمله رهبران اروپا و ژاپن به ترامپ
دونالد توسک، در نشست خبری بعد از امضای این توافق تجاری در سخنانی بدون اینکه به نام دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا اشاره کند، به‌شدت سیاست‌های حمایت‌گرایانه دولت امریکا را زیر سوال برد. توسک گفت: «به لحاظ سیاسی این توافق را می‌توان نوری در تاریکی روزافزون سیاست‌های بین‌المللی تلقی کرد. ما یک پیام روشن می‌فرستیم که دیگران می‌توانند روی ما حساب کنند. ما قابل پیش‌بینی هستیم، چه ژاپن چه اتحادیه اروپا هم قابل پیش‌بینی‌اند و هم مسوولیت‌پذیر، ما برای حمایت از نظم جهانی بر اساس قانون‌گرایی، آزادی، شفافیت و عقل سلیم به میدان آمده‌ایم. وجه سیاسی این توافق، امروز و فردا بسیار روشن و واضح‌تر از دوماه پیش است و من اطمینان دارم که همه می‌دانند در مورد چه چیز صحبت می‌کنم. بگذارید بگویم که امروز نه‌تنها روز خوبی برای همه ژاپنی‌ها و اروپایی‌ها است، بلکه روز خوبی برای همه آدم‌های منطقی در جهان است که به احترام متقابل و همکاری اعتقاد دارند. آنچه امروز امضا شد بزرگ‌ترین توافق تجاری در تاریخ است. این اقدام اهمیت استراتژیک بسیار عظیمی در زمینه نظم قانونمدار بین‌المللی دارد، آن هم در دورانی که برخی از افراد این نظام جهانی را زیر سوال برده‌اند.» دونالد توسک در پاسخ به سوال خبرنگاری که در مورد نگرانی‌ها از اثر منفی تجارت آزاد بر فرصت‌های شغلی گفت: «تهدید اصلی برای کسب و کارها و فرصت‌های شغلی بلاتکلیفی سیاسی، جنگ‌های تعرفه‌ای، ادبیات ستیزه‌جویانه، غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و مسوولیت‌ناپذیری است، نه توافقنامه‌های تجاری.»
شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن هم بدون اشاره به نام امریکا، با لحنی نرم‌تر نسبت به رییس شورای اروپا از سیاست‌های حمایت‌گرایانه امریکا انتقاد کرد و گفت: «این توافق نشان‌دهنده اراده تزلزل‌ناپذیر ژاپن و اتحادیه اروپا برای رهبری جهان به عنوان قهرمانان تجارت آزاد، در دوره‌ای است که حمایت‌گرایی گسترش یافته.» ژان کلود یونکر، رییس کمیسیون اروپایی هم گفت: «تا جایی که به ما مربوط است، هیچ حمایتی در حمایت‌گرایی وجود ندارد و هیچ وحدتی در یکجانبه‌گرایی.»
توکیوی خونسرد در جنگ تجاری
هرچند ژاپنی‌ها نسبت به اقدام‌های دولت ایالات متحده امریکا در وضع تعرفه‌های تجاری علیه متحدین بسیار ناخرسند هستند، اما شینزو آبه، نخست‌وزیر این کشور تلاش کرده است با خونسردی و بدون رفتارهای تند و تبلیغاتی، شرایط پیش‌آمده را مدیریت کند. ژاپن که از جمله کشورهایی بود که بنا بر دستور دونالد ترامپ نامش در فهرست کشورهای مشمول تعرفه واردات آلومینیوم و فولاد قرار گرفته‌بود، برخلاف کشورهایی مانند کره جنوبی حاضر به مذاکره با امریکا برای امضای توافقنامه تجاری جدید برای معاف شدن از این تعرفه‌ها نشد و خیلی زودتر از اتحادیه اروپا، کانادا، مکزیک و دیگر کشوهای جهان نامش در فهرست مشمولان تعرفه وارد شد. در برابر شینزو آبه تلاش کرد تا مذاکرات برای توافق‌های تجاری آزاد را با سرعت بیشتری پیش ببرد. اولین اقدام او پیگیری ازسرگیری مذاکرات میان کشورهای حوزه اقیانوس آرام برای پیمان تجارت آزاد TPP بود که دونالد ترامپ به محض آغاز ریاست‌جمهوری‌اش از آن کناره‌گیری کرد. به گزارش فایننشیال تایمز، امضای توافق تجارت آزاد اروپا و ژاپن هم با پایمردی جدی شینزو آبه به نتیجه رسید. آبه در حال پیشبرد مذاکرات توافق تجارت آزاد شراکت دو سوی اقیانوس آرام (TPP)، بدون حضور امریکاست و با بیرون رفتن امریکا از این مذاکرات و حذف بندهای پیشنهادی امریکا برای سختگیری‌های بیشتر در زمینه مالکیت معنوی و ثبت اختراع، به نظر می‌رسد که توافق نهایی با عنوان «توافق شراکت جامع و پیشروی دو سوی اقیانوس آرام» بسیار توافق بهتری از آب دربیاید.
فایننشیال‌تایمز می‌نویسد از زمان پایان جنگ جهانی دوم تاکنون، ژاپن با وجود قدرت اقتصادی قابل توجهی که به دست آورد، معمولا در مذاکرات چندجانبه و گروهی، کمتر نقش محوری بر عهده می‌گرفت و معمولا اجازه می‌داد تا قدرت‌های دیگر موضع این کشور را بیان کنند. اما شینزو آبه، اخیرا فرصت را مغتنم شمرده تا در غیاب امریکا، تلاش کند مذاکرات توافقنامه‌های تجاری را تحت هدایت خودش به مسیر تجارت آزاد جهانی بازگرداند. آبه با استفاده از متعهد کردن توکیو به توافق‌های جهانی تجارت آزاد تلاش می‌کند تا اصلاحات مهم اقتصادی درون ژاپن را پیش ببرد، از جمله این اصلاحات به نوشته فایننشیال‌تایمز تلاش برای گشودن بخش کشاورزی به‌شدت محافظه‌کار و حمایت‌گرای ژاپن به روی بازارهای جهانی و ورود بخش خدمات ژاپن به صحنه تجارت جهانی است.
