براساس گفته‌های کارشناسان درحالی سرمایه‌های کشور به تاسیس شعب بانک‌ها اختصاص داده شده که تولید متوقف شده و اقتصاد کشور دچار کمبود منابع مالی برای واحدهای تولیدی است، در صورتی که این منابع مالی باید به‌صورت مستقیم در تولید هزینه می‌شد و نرخ اشتغال را افزایش می‌داد. از سوی دیگر بانک مرکزی نیز درباره افزایش بی‌رویه شعب بانک‌ها نگرانی‌هایی دارد که از جمله آن حبس منابع بانک‌ها، کاهش توانمندی آن برای انجام وظایفش به‌عنوان واسطه‌گر مالی، افزایش هزینه‌های سربار وکاهش سودآوری و تاثیر‌پذیری نسبت‌های سلامت مالی است. آمار بانک جهانی نیز در این زمینه نشان می‌دهد که تعداد شعب بانک‌ها در ایران از استاندارد جهانی بالاتر است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از کسب و کار ، همچنین تعداد شعب در ایران از کشورهای نفتخیزی مانند عربستان یا کشورهای همسایه تجارت محوری مانند امارات نیز بسیار بیشتر بوده و حتی تقریبا در حد و اندازه کشورهای با درآمد بالا قرار دارد. با این وجود جا دارد آثار و تبعات افزایش شمار شعب بانکی در کشور را در یک بررسی کارشناسانه مورد تحلیل قرار دهیم؛ اول اینکه چرا شعب بانکی در کشور ما افزایش پیدا کرده و چگونه باید تبعات منفی آن را کنترل کرد؟ و دوم اینکه این تعداد شعب بانکی چه آثاری روی اقتصاد کشور داشته و چه تبعاتی برای سیستم بانکی به همراه می‌آورد؟
بهاء‌الدین هاشمی، کارشناس اقتصادی:
تعداد شعب بانکی در کشور منطقی است
تعداد شعب بانکی خیلی زیاد نیست ولی به این دلیل که بانک‌ها همه یک فعالیت را انجام می‌دهند، تعداد آنها زیاد به‌نظر می‌رسد. در حال حاضر حدود 30 یا 40 بانک و موسسه اعتباری داریم؛ در بانک‌های قدیمی تعداد شعب قبل از انقلاب زیاد بوده است ولی درمورد بانک‌های جدید بیشترین تعداد شعبه 500 شعبه است. کشور ما نیز از نظر مساحت وسیع است و همینطور پرجمعیت و مردم نیازمندند به شعب بانکی دسترسی داشته باشند. شعبات قدیمی که در حال خدمات‌دهی به مردم هستند، همچنان شلوغ‌اند ولی از نگاهی دیگر بانکداری الکترونیک مردم را به خارج از شعبات رانده است. هرچه بانک‌ها به سمت الکترونیکی شدن پیش روند، تعداد شعب آنها کمتر و تعداد خدمات مجازی آنها بیشتر می‌شود. علت دیگر خلوت بودن شعبات به وجود آمدن بانک‌های جدید است که مشتریان زیادی ندارند و معمولا شعبات بزرگ و لوکس را در اختیار دارند و انتظار می‌رود که با استفاده از سرویس‌های خدماتی خود مشتری را جذب کنند و در غیر این صورت باید ادغام یا بسته شوند. در کشور ما تعداد شعبات منطقی به‌نظر می‌رسد ولی به‌دلیل انجام کار مشابه توسط بانک‌ها زیاد به چشم می‌خورد؛ شاید با کم کردن تعداد بانک‌ها و ادغام آنها بتوان صرفه اقتصادی و بازدهی بیشتری به وجود آورد.
شعبدو نوع هستند؛ در نوع اول شعبات دارای بازده اقتصادی هستند یعنی منابع، سرانه منابع و سرانه مصارف با سرانه کارمزد و سرانه سودی که به‌دست می‌آورند، به نسبت شعبه افزایش می‌یابد و نگهداری این شعب مقرون‌به‌صرفه است و در نوع دیگر شعبات از میانگین متوسط بازدهی شعبات دیگر پایین‌تر هستند و در نتیجه مقرون‌به‌صرفه نیستند و نهایتا باعث کاهش سود می‌شوند و اینها باید در شعب دیگر ادغام یا بسته شوند. هزینه و بازدهی اینها باید محاسبه شود تا هزینه غیرعملیاتی بانک کاهش پیدا کند. راهکار این امر در قدم اول به وسیله بانک‌هاست تا شعب خود را ارزیابی کنند و درصورت نیاز آنها را ادغام یا جمع کنند مگر اینکه باوجود زیان‌ده بودن توجیه اقتصادی دیگری داشته باشند. بانک مرکزی ناظر عملیات بانکی است و یک مقام سیاست‌گذار و ناظر است و سیاست‌های پولی را وضع می‌کند تا بانک‌ها هم در اقتصاد نقش سازنده‌ای داشته باشند و هم نظارت کنند تا این سیاست‌ها به‌خوبی و به‌درستی به‌کار گرفته شود. بانک مرکزی بر بانک‌ها نظارت می‌کند تا بانک‌ها هزینه بی‌جهت یا اضافی را متحمل نشوند که لطمه آن به سپرده‌گذاران وارد شود و باید منافع سپرده‌گذاران درنظر گرفته شود.
سیاست‌های بانک مرکزی می‌تواند عملیات بانک‌ها را به سمتی که مقرون‌به‌صرفه است، سوق دهد. اقتصاد در دنیا مراحل مختلفی را می‌گذراند؛ در ابتدا در حوزه کشاورزی که تعداد بانک کم است بعد صنعت در کنار کشاورزی قرار می‌گیرد و در دوره تکمیل بخش خدمات ایجاد می‌شود و خدمات رونق می‌گیرد که در این دوره بانک‌ها، بیمه‌ها و صرافی‌ها اهمیت زیادی پیدا می‌کنند و نهاد‌های پولی و مالی هستند که رشد می‌کنند و کشور ما در این مرحله قرار دارد و طبیعی است که تعداد بانک‌ها و موسسات زیاد باشد و متناسب با شرایط اقتصادی است ولی نسبت به فعالیت اقتصادی و مقایسه با روند گذشته مقداری زیاد شده و بانک مرکزی درحال نظارت بر صدور مجوز بانک‌هاست و صدور مجوز جدید را قطع کرده است.
محمد قلی یوسفی، استاد دانشگاه:
رکود، منابع را به سمت واسطه‌گری‌های مالی برد
از آن جایی که سودآوری تجارت پول بالاست و در شرایطی که ما در بخش‌های تولیدی، صنعت و کشاورزی با بحران مواجهیم، نقدینگی به سمت واسطه‌گری‌های پولی هدایت می‌شود و این وضعیت تا انتخابات ریاست‌جمهوری ادامه دارد . بنابراین سودآوری انشعابات بانکی بسیار بالاست و درنتیجه در این شرایط سیستم‌های بانکی با یکدیگر رقابت می‌کنند تا بتوانند منابع بیشتری را جذب کنند. البته شعبه‌ها خالی از مشتری نیست بلکه دارای شرایط متفاوت است. در گزارشی که پیش‌تر توسط بانک مرکزی ارائه شده بود، آمده است: برخی تعداد زیاد شعب بانکی را یکی از معضلات اقتصاد کشور برشمرده و معتقدند لازم است بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی برای افزایش تعداد شعب خود، با محدودیت‌هایی مواجه باشند. از طرف دیگر، برخی دیگر نیز ایجاد محدودیت برای بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی جهت گسترش تعداد شعب خود را غیر قابل توجیه و مخالف با محیط مساعد کسب‌وکار می‌دانند و معتقدند این خود بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی هستند که باید براساس میزان سرمایه، سودآوری، سیاست‌ها و برنامه‌های بازاریابی خود نسبت به تعیین تعداد شعب تصمیم‌گیری کنند. درباره هزینه‌های بانکی باید گفت که بانک‌ها باید درباره هزینه‌های خود تصمیم‌گیری و شعبات خود را ارزیابی کنند و اگر شعبه‌ای برای‌شان هزینه‌بر است، برای آن تصمیم بگیرند.
کشور ما بر پایه پول است؛ در کشور درآمدهای زیادی هست و نقدینگی سرگردان است و تولید متوقف شده و فعالیت‌های تولیدی پرهزینه و پردردسر است؛ درنتیجه تجارت زودبازده و پربازده پول دارد منابع را به این سمت می‌کشاند و بهتر است به‌جای مواخذه سیستم بانکی مسئولان را مواخذه کنیم که چرا کسب‌وکار را اصلاح نکردند و چرا به تولیدات صنعت و کشاورزی بها نداده‌اند که در اثر آن بخش‌های تولیدی ما به ورطه ورشکستگی کشیده شوند؟ درنتیجه منابع به سمت واسطه‌گری‌های پولی سوق داده می‌شوند و درنتیجه تجارت پول در سیستم بانکی پدید می‌آید.
