امسال کاهش دما در آذرماه موجب یخ زدگی مرکبات شد و 198 میلیارد تومان به باغداران این استان خسارت وارد کرد. باغداران با چشمانی اشکبار شاخه یخ زده باغ‌های خود را نظاره می‌کردند که دولت به کمکشان آمد، اگرچه این دست کمک مدتی پس از مازندران و گیلان به گلستان رسید، اما دل باغداران را به همان 550 تومان خرید تضمینی خوش کرد. با این حال، پس از 10 روز، این خرید به دلیل دپوی محصول در کارخانه برای مدتی متوقف شد تا تأثیر نبود کارخانجات بیش از پیش خود را نشان دهد. پرتقال‌های یخ زده‌ای که از آنان خریداری می‌شد به دلیل نبود خط تبدیلی، یک هزار و 700 کیلومتر دورتر تحویل کارخانه کنسانتره‌ای در ارومیه شد، چرا که فقط یک کارخانه کنسانتره سیب در ارومیه پیدا شده بود که با تغییر خط خود پرتقال‌ها را دریافت می‌کرد که آن هم با تکمیل ظرفیت روبه‌رو شد. این مشکل موجب شد تا 2 هزار کیلومتر آن طرف‌تر در جیرفت کارخانه دیگری با تغییر خط خود از سیب به پرتقال مشکل نبود کارخانجات تبدیلی در گلستان مرکبات ایران را رفع کند. سازمان تعاون روستایی گلستان با این حال محصول خریداری شده را در سردخانه‌ها نگهداری می‌کند تا این دو کارخانه بتوانند بتدریج محصول را دریافت کنند.
انتقال پرتقال به ارومیه و جیرفت
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، «علی منقوش» مسئول تشکل‌های کشاورزی گلستان از خرید 6 هزار و 500 تن محصول خبر داد و افزود: کارخانجات ارومیه و جیرفت با ازدحام روبه‌رو شده به طوری که 13 شب کامیون‌ها پشت در خوابیده‌اند و برای مدتی خرید تعطیل شده است. اکنون به این دو کارخانه که خط تولید خود را از سیب به پرتقال تغییر داده‌اند بار ارسال نمی‌شود، اما خرید همچنان تا 15 بهمن ماه و درصورت باقی بودن متقاضیان تا بعد از آن ادامه دارد. اما انتقال محصول خریداری شده از سردخانه‌های استان به کارخانجات، براساس ظرفیت‌های اعلام شده کارخانه در آینده انجام می‌گیرد.مدیر روابط عمومی سازمان تعاون روستایی گلستان تأکید کرد: امسال اگر سرما هم نبود به دلیل حجم زیاد محصول، مرکبات حتماً افت قیمت داشت. موضوع تکرار افت قیمت محصولات می‌طلبد صنایع وابسته ایجاد کنیم. در استان میزان تولید، سطح باغ‌ها و عملکرد باتوجه به نظارتی که بخش باغبانی دارد هرساله مشخص است پس باید برای صنایع وابسته هم فکری کرد چرا که این همه محصول مصرف تازه خوری ندارد. متأسفانه در کشور اول تولید می‌شود بعد به بازار و فروش آن فکر می‌شود در صورتی که باید برعکس باشد یعنی اول بازار محصول مشخص شود و سپس کشت محصول را توصیه کنیم.
خط تبدیل مرکبات در کارخانجات رب
براساس آمارهای موجود، گلستان سالانه دست‌کم 100 هزار تن مرکبات شامل پرتقال، نارنگی، لیمو و دیگر محصولات وابسته تولید می‌کند، اما در طی 30 سال گذشته هیچ فرد سرمایه‌گذاری فرآوری این محصولات را به صرفه و اقتصادی ندیده است. در این مدت فقط برای سیب کارخانه تبدیلی ایجاد شده و پرتقال و کیوی فرآوری نمی‌شود.
«محمدتقی جهانشاهی» مدیر صنایع جهاد کشاورزی گلستان اعتقاد دارد: راه‌اندازی کارخانجات وابسته به مرکبات میلیاردها تومان هزینه دارد، اما همیشه مسأله نبود محصول ارزانقیمت برای کارخانه مطرح است. امسال هم پرتقال به شرایط بحرانی رسیده وگرنه قیمت‌ها کاهش نیافته فقط بخشی از محصول دچار یخ زدگی شده که به کارهیچ کارخانه‌ای هم نمی‌آید. موضوع یخ زدگی و خسارت هر چند سال یکبار برای مرکبات اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود تا چند سال بعد شاهد کاهش محصول در بازار باشیم، با این وضع تولید و قیمت مرکبات، سرمایه‌گذاری توجیه اقتصادی و فنی ندارد. همین امسال هم به سبب یخ زدگی درختان نه تنها مرکباتی برای کارخانجات وجود ندارد بلکه تا چند سال بعد هم محصول کم است. تاکنون هم تنها 5.6 درصد از محصول آسیب دیده پرتقال استان خریداری شده و بزرگ‌ترین کارخانجات نیز حریف این حجم عظیم نشدند و فقط خرید این محصول مرهمی برای آسیب دیدگی باغداران است. به‌طور کلی کارخانجات تبدیلی فقط در ایامی که وضعیت بازار محصولات خراب است می‌توانند فعالیت کند، اما زمانی که محصول عالی است صنایع وضعیت مناسبی ندارند. از این‌رو سرمایه‌گذاران راه‌اندازی صنایع تبدیلی مرکبات را امکانپذیر نمی‌بینند. معاون صنایع جهاد کشاورزی گلستان گفت: در نهایت می‌توان پیشنهاد کرد که به چند کارخانه از 13 کارخانه رب استان کمک‌های بلاعوض و مجانی داده شود تا به خط فرآوری مرکبات تجهیز شوند. این خط تقریباً همیشه تعطیل خواهد ماند، اما در موارد بحران یعنی در آسیب دیدگی‌ها و افت شدید قیمت می‌تواند به کمک بازار بیاید.
خرید تضمینی پر دردسر
«علی قلی ایمانی» دبیر خانه کشاورز گلستان هم معتقد است که خرید تضمینی پرتقال تأثیرگذار نبود زیرا محصول زمانی خریداری شد که از درخت روی زمین ریخته و قابلیت استفاده نداشت.
این محصول از لحاظ کیفی پرتقال خوبی برای خرید هم نبود که تبدیل به کنسانتره شود و از طرفی بخش زیادی از آن در حمل و نقل تا رسیدن به کارخانه از بین رفت و باید بخشی از آن نابود شود، چرا که قابلیت استفاده ندارد. به‌عنوان یک بهره بردار اعتقاد دارم، اگر خسارات هر باغ تعیین می‌شد و مبلغی را براساس میزان محصول به خود باغداران می‌پرداختند بهتر بود.
در آن صورت دولت دردسر خرید، هزینه‌های حمل و نقل و انبارداری هم پرداخت نمی‌کرد و خود باغداران محصول را امحا می‌کردند. این خرید نفع چندانی برای تولیدکنندگان مرکبات نداشت و برای دولت هم پردردسر بود. به اعتقاد دبیرخانه کشاورز گلستان، خسارت باغ‌ها بازهم توسط عوامل طبیعی چون سرما، خشکی، تگرگ و سیل در گلستان تکرار خواهد شد که باید برای کاهش خسارت‌ها فکری اساسی شود.
