اقتصادآنلاین - المیرا اکرمی؛ مرکز پژوهش‌های مجلس در بخشی از گزارش جدید خود به بررسی تجربه سایر کشورها در مواجهه با بحران برقی و مقایسه آن با ایران پرداخته است. در این گزارش عنوان شده که کشورهای مختلف دنیا از چهار روش «سهمیه‌بندی برق»، «اصلاح تعرفه برق»، «ارتباط با مشترکین و جایگزنی لوازم خانگی برقی با لوازم کم‌مصرف‌تر»، برای مقابله با بحران برقی استفاده کرده‌اند.
به موجب این گزارش ارتباط با مشترکین از این لحاظ اهمیت دارد که تشریح و توضیح شرایط برای آنها می‌تواند بر روی رفتار مصرفی‌شان تاثیرگذار باشد. در ایران مهم‌ترین راه ارتباطی با مشترکین قبوض برق است که مشترکین ارتباط چندانی با آن برقرار نمی‌کنند. در همین رابطه رسانه‌های جمعی یکی از بهترین ابزارها برای ارتباط با مشترکین و مقابله با بحران برقی است. به عنوان مثال طرح «هشدار برق» در آفریقای جنوبی یکی از موفق‌ترین الگوها برای استفاده از رسانه‌های جمعی در این زمینه است. در این طرح درجه‌های رنگی سبز، نارنجی، قرمز و قهوه‌ای که نشانگر میزان مصرف بود در ساعات اوج مصرف و در فواصل زمانی ۳۰ دقیقه‌ای از یکی از شبکه‌های تلویزیونی به نمایش درمی‌آمد. به نحوی که رنگ سبز نشان دهنده حالت طبیعی مصرف و رنگ نارنجی نیز نشان‌دهنده افزایش بار شبکه بود. در حالت نارنجی از مشترکان خواسته می‌شد تا از برخی لوازم غیرضروری مانند خشک‌کن‌ها و ماشین ظرف‌شویی استفاده نکنند.
اما وضعیت قرمز نشان‌دهنده حالتی بود که بار شبکه بیشتر افزایش داشته و از مشترکین درخواست می‌شد تا علاوه بر لوازم غیرضروری، از لوازم با مصرف بالا مانند بخاری‌های برقی نیز استفاده نکنند. در نهایت وضعیت قهوه‌ای بیانگر حالتی بود که بار شبکه به حالت بحرانی رسیده و قطعی برق در برخی مناطق در حال انجام است. در این حالت از مشترکین خواسته می‌شد تا همه وسایل برقی جزء وسایل مطلقا ضروری را کنار بگذارند.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد شده که برای اجرای این طرح در ایران، با توجه به استقبال مردم، می‌توان از رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اینترنتی برای ارتباط با مشترکین استفاده کرد.
در این گزارش عنوان شده که سهمیه‌بندی برق یکی دیگر روش‌هایی است که کشورهایی مانند برزیل، نیوزلند، کانادا و ژاپن از آن برای مواجه با بحران برقی استفاده کرده‌اند. سهمیه‌بندی می‌تواند به صورت داوطلبانه یا اجباری و در بخش‌های مختلف دولت، صنعت و عمومی اجرا شود. برزیل یکی از کشورهایی بود که در سال ۲۰۱۱ طرح سهمیه‌بندی برق را به صورت اجباری برای همه بخش‌های به اجرا درآورد. در این طرح «روشنایی خیابان‌ها» با صرفه‌جویی ۳۵ درصدی بیشترین نقش را در کم کردن مصرف برق داشتند. پس از آن، بخش «خدمات عمومی و برخی صنایع»، «خانوارها»، «صنعت» به ترتیب دارای سهم‌های ۲۵، ۲۰ و ۱۵ درصدی در کم کردن مصرف برق بودند.
بر اساس این گزارش روش دیگر برای مواجهه با بحران برقی، اصلاح تعرفه برق است که کشورهایی مانند کوبا، آمریکا (کالیفرنیا) و برزیل از آن استفاده کرده‌اند. در این کشور دولت قیمت برق را برای برای همه مصرف‌کنندگان خانگی (به استثنای نیازمندان) به صورت پلکانی افزایش داد. افزایش قیمت برق خانگی در کوبا با تمرکز بر مشترکان پرمصرف انجام شده، به طوری که قیمت پله اول ثابت، اما قیمت پله آخر بیش از ۱۴ برابر است. اما در راستای اصلاح تعرفه برق، در ایالت کالیفرنیا آمریکا طرح تخفیف تعرفه‌ای ۲۰/۲۰ اجرا شد. براساس این طرح به مشترکان خانگی که در زمان اوج مصرف تابستانه ۲۰ درصد کمتر از سال گذشته مصرف می‌کردند، ۲۰ درصد تخفیف در هزینه برق داده می‌شد.
در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد داده که در ایران بهتر است به جای مقایسه مصرف یک مشترک با میزان مصرف در سال گذشته، مصرف مشترکان با یکدیگر در یک شهر، ناحیه یا حتی محله انجام شود. استدلال مرکز پژوهش‌های مجلس برای این پیشنهاد آن است که اولا به علت جابه‌جایی گسترده مستاجران، مقایسه دو سال متوالی منطقی نیست. ثانیا مقایسه عملکرد خانوارها با سایر همشهری‌ها، انگیزه بیشتری برای کنترل مصرف ایجاد می‌کند.
در بخش دیگری از این گزارش عنوان شده که جایگزینی تجهیزات خانگی برقی با تجهیزات کم‌مصرف‌تر، یکی دیگر از راهکارهای سایر کشورها برای مقابله با بحران برقی بوده است. در این زمینه در کشور نروژ دولت برنامه صرفه‌جویی برق را به نام «طرح حمایت از خانه» به کار برد. در این طرح دولت نروژ ۲۰ درصد از کل هزینه‌های جایگزینی برخی وسایل را که حدود ۷۰۰ دلار بود، به صورت یارانه‌ای به مشترکان پرداخت کرد. در همین زمینه همچنین در سال ۲۰۰۲ در ایالت کالیفرنیا آمریکا دولت توانست با ارائه تخفیف برای خرید لوازم برقی کم‌مصرف مشترکان بی‌بضاعت، میزان ۱۰۰ مگاوات از مصرف برق بکاهد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش دیگری از گزارش خود به بررسی اقدامات ایران در مقابله با بحران کمبود برق پرداخته و می‌نویسد که در سال‌های گذشته تنها از روش‌های محدودی برای مقابله با بحران برق استفاده شده است. در همین زمینه این گزارش تاکید شده که در سالیان اخیر روش‌های ارتباطی با مردم ضعیف بوده و از ظرفیت وسایل ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون به منظور مقابله با بحران برق به خوبی استفاده نشده است.
در قسمت دیگری از این گزارش با اشاره به اینکه در ایران در رابطه با جایگزینی وسایل پربازده با وسایل کم‌بازده اقدامات محدودی صورت گرفته تاکید شده که واگذاری لامپ‌های یارانه ای کم‌مصرف به مصرف‌کنندگان در سال ۱۳۸۷ بسیار مثبت بود که متأسفانه برای وسایل سرمایشی ادامه پیدا نکرد.
گزارش مذکور تاکید می‌کند که غالب اقدامات وزارت نیرو در سال‌های اخیر برای مقابله با بحران برق بر روی بخش صنعت و کشاورزی متمرکز بوده است این در حالی است که سیاست کشورهای پیش‌رو در این زمینه کاملا حمایت از صنایع است.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد قطع برق صنایع هشدار داده شده که مبحث خاموشی و قطع برق بدون اطلاع قبلی در واحدهای صنعتی باید متوقف شود، چراکه بروز این قبیل مسائل سبب ایجاد خسارت‌های مالی فراوانی به واحدهای صنعتی می‌شود.
