اپیزود اول: بازدید از پیشرفت فازها، از داخل ماشین
مثل همه کارمندان شرکت‌های نفتی و گازی پیراهن آبی پوشیده است؛ بدون کت و در یکی از صندلی‌های وسطی مینی‌بوس نشسته است. میان خودروهای اسکورتش به اتاق کنترل فاز ۱۹ پارس جنوبی می‌آید؛ همه روزنامه‌نگاران و عکاس‌ها به سوی خودرویی که وزیر نفت ایران در آن نشسته است می‌دوند؛ اما چه فایده؟ خودروی حامل وزیر دور می‌زند و از محل دور می‌شود. این حکایت بازدیدهای آقای زنگنه از پارس جنوبی در هفته دولت است. او نگاه سرد و خالی‌اش روزنامه‌نگاران منتظر را دید اما گویا حواسش جای دیگری بود؛ شاید به آن روزها فکر می‌کرد که حتی خبر حضورش برای بازدید از فازهای پارس جنوبی، جنب و جوشی در عسلویه به راه می‌انداخت. تا ساعاتی بعد، کار روزنامه‌نگاران شد نشستن در اتوبوس و تعقیب خودروی بیژن نامدار زنگنه؛ در حالی که هدف سفر مطبوعاتی به استان بوشهر، بازدید از فازهای مختلف پارس جنوبی همراه وزیر نفت و نشست خبری با او بود.
اپیزود دوم: عسلویه ساکت شده است
گرما و رطوبت هوا «وحشتناک» است. شاید به همین دلیل وقتی از فازهای مختلف منطقه اقتصادی انرژی پارس عبور میکنی، خلوت و سکوتش توجهت را جلب نمی‌کند! شاید در این گرما و در این رطوبت، طبیعی است که این مناطق تا این حد خلوت باشند.
کارگران کمی در گوشه و کنار برخی تاسیسات بیکران و بی‌رمق ایستاده‌اند. جنب و جوشی در این منطقه نیست. عصر پنجشنبه است و در ساختمان اداری فاز ۱۹ منتظریم تا وزیر نفت از بوشهر برسد. انتظار را دور می‌زنم و برای دیدن تاسیسات از ساختمان بیرون می‌روم. پروژه‌های نیمه‌تمام و نیمه‌کاره در این منطقه کم نیستند. پروژه‌هایی که روشن است گرد و غبار سال‌ها بی‌توجهی بر پیکر آنها است.
مرد جوانی که کارت پرسنلی‌اش به سینه‌اش آویزان است، زیر تکه کوچکی سایه خودش را جمع کرده. نزدیکش می‌شوم:
- اینجا چه کار میکنی؟
- راننده‌ام.
- وضع چطوره؟
- خوب؛ من دو سال فاز ۱۲ بودم و هفت هشت ماهی هم هست آمدم فاز ۱۹. وضع این دو فاز بهتره.
- مگه بقیه فازها وضع‌شان بد شده؟
- آره؛ فازهای ۱۳ و ۱۴ پولشون‌رو نمیدن.
- چطور وضع شما خوبه و وضع اونها نه؟
- مثل اینکه اینجا دست خود پتروپارسه و کارهای پتروپارس هم تکلیف داره ولی فاز ۱۳ و ۱۴ و حتی ۲۲ و ۲۳ و ۲۴ گویا دست یه بخش دیگه است.
- یعنی کارفرمای ایرانی؟
- بله بله؛ اونقدر هم مهم هستن که هیچکس نمی‌تونه بهشون حرفی بزنه.
- وضع چند سال پیش رو یادته؟ مثلا ۱۰ سال پیش؟ الان چقدر فرق داره با اون زمان؟
- من که یادم نمیاد اما هر کس که تعریف میکنه میگه اون زمان وضع خیلی بهتر بود.
از جوان لاغر با لهجه غلیظ کنگانی‌اش فاصله می‌گیرم. بر بزرگ‌ترین میدان گازی جهان قدم می‌زنم اما خلوت و سکوتش کلافه‌ام کرده است. مگر نه اینکه قطری‌ها با سرعت هرچه تمام در حال مکیدن گنبد شمالی‌اند؟
به یکی از مردان روابط عمومی وزارت نفت نزدیک می‌شوم و از او هم می‌پرسم: شما ۱۰ سال پیش اینجا را به خاطر دارید؟ محکم می‌گوید: ۱۰ که هیچ من ۲۰ سال پیش اینجا را هم به خوبی به یاد دارم. می‌پرسم: چقدر فرق کرده؟ سری با تاسف تکان می‌دهد و می‌گوید: «خیلی؛ ۶۰ هفتاد هزار نفر اینجا کار می‌کردند حالا شاید ۲۰ هزار نفر هم به سختی اینجا باشند. واقعا در سال‌هایی که گذشت خیلی چیزها تغییر کرد؛ هرچقدر هم آقای وزیر تلاش می‌کند هنوز به قبل از سال‌های ۸۵ نزدیک نشده‌ایم. اما هنوز هم امیدواریم که تا یک سال دیگر وضع بهتر شود.»
اپیزود سوم: لازم شود نام‌تان را هم می‌گویم
راس ساعت پنج صبح روز جمعه، روزنامه‌نگاران اقامتگاه‌شان را برای نشست خبری هفته دولت وزیر نفت ترک کردند. نشست خبری که قرار است ساعت شش صبح آغاز شود.
زنگنه ٦:٢٠ صبح می‌رسد و پرسش و پاسخ آغاز می‌شود. هرچند ابتدای سخنانش با آرامش پاسخ می‌گفت اما زمانی که سخن از جذب سرمایه‌گذاری خارجی یا بدهی‌های بابک زنجانی شد جدی‌تر و محکم‌تر و باصدایی بلندتر سخن می‌گفت.
زمانی که از بیژن زنگنه در مورد چرایی محقق نشدن سرمایه‌گذاری خارجی در ایران پرسش شد، محکم و جدی گفت: سرمایه‌گذاری در هر کشوری نیاز به امنیت دارد اما برخی رسانه‌ها و افراد خاص هر روز بمب خبری درست می‌کنند که طوری اعلام می‌کنند که ایران کشوری بی‌ثبات است، مشخص است که با این تبلیغات کسی برای سرمایه‌گذاری به ایران نمی‌آید؛ اگر لازم باشد اسم تک‌تک‌شان را می‌گویم؛ خانواده آنها را معرفی می‌کنم و می‌گویم به کجا وصل هستند و از کجا دستور می‌گیرند؛ چرا که اینان با ناامن جلوه دادن ایران می‌خواهند کاری کنند که در ایران سرمایه‌گذاری انجام نشود. ایران مرکز ثبات در منطقه است؛ پس چرا خودمان طوری رفتار کنیم که گویا ایران با ثبات نیست. زنگنه ادامه داد: برای نمونه درباره قراردادهای جدید نفتی پس از سخنان اخیر رییس مجلس شورای اسلامی، دوباره عده‌ای بحث‌های جدیدی را مطرح کردند. در واقع این افراد با طرح اینگونه انتقادها و مسائل، به خارجی‌ها پیام می‌دهند که برای سرمایه‌گذاری به ایران نیایند. اصلاحات مورد نیاز این قراردادها ممکن است هفته آینده در دولت اعمال و سپس به مجلس فرستاده شود.
او با بیان اینکه این مدل قراردادی، مدل جدیدی از بیع متقابل است گفت: در جلسه تازه مجلس برخی نمایندگان و منتقدان قانع شدند و البته تعدادی نیز همچنان مخالف این قرارداد بودند اما لازم نیست این قراردادها در مجلس تصویب شود بلکه یک نسخه از قراردادها به شکل محرمانه به مجلس ارسال می‌شود.
وصول یک چهارم مطالبات
وزیر نفت با اشاره به پرداخت دو هزار میلیارد تومان از بدهی بابک زنجانی گفت: این رقم تنها یک چهارم از بدهی بابک زنجانی است که آن هم پول نقد نیست بلکه اموال است که پس از مزایده در اختیار ما قرار می‌گیرد. زنگنه درباره انتقال ۲۰ هزار میلیارد ریال اموال بابک زنجانی به وزارت نفت هم گفت: «مبلغی» در کار نیست بلکه قرار است اموال مختلف وی که حدود ۱۶ هزار میلیارد ریال است ارزش‌گذاری شود. ۷۹ میلیون دلار هم پول نقد هست که مجموع ارزش آن ۲۰ هزار میلیارد ریال می‌شود. این مبلغ کمتر از یک چهارم بدهی بابک زنجانی است.
جزییاتی از فسادهای ناگفته در دولت گذشته
زنگنه همچنین در پاسخ به پرسشی که درباره پرونده‌های مشابه با بابک زنجانی در وزارت نفت پرسید، با اشاره به پرونده‌های متعدد سوءاستفاده در دولت گذشته توضیح داد: پرونده‌ای در وزارت نفت گم نشده و موضوع‌هایی مانند بابک زنجانی، موضوع خرید دکل و خریدهای مشابه را دنبال می‌کنیم. بحث مربوط به هزینه سه هزار میلیارد ریالی برای خرید که هنوز بازپس گرفته نشده است هم پیگیری می‌شود. از زنگنه درباره جزییات این تخلف‌ها پرسیده شد و او گفت: برای نمونه می‌توان به پرونده بابک زنجانی، خرید دکل از چین و گم شدن آن و غیره اشاره کرد که به قوه قضاییه ارسال شده است. یکی از پرونده‌های موجود در این زمینه مربوط به فروش قیر بوده است که ارزش آن معادل ۳۰۰ میلیارد تومان ارزیابی شد اما باوجود پیگیری‌های ما پولی به خزانه دولت پرداخت نشده است و نمی‌توان همه تخلفات گذشته را فساد نامید؛ چراکه بسیاری از آنها بی‌انضباطی بوده است که زمینه‌ساز فساد شدند و همین عامل سبب شد تا امروز وزارت نفت بیش از ۵۰ میلیارد دلار بدهکار باشد که حاصل پرداختی‌های بی‌حساب و کتاب در فاصله زمانی کوتاه گذشته بوده است؛ چرا که در گذشته بدون هیچ اصولی به پیمانکاران بهای کاری را که انجام نداده‌اند پرداخت می‌کردند. مثلا به پیمانکاری که ۶۰درصد در پروژه‌اش پیشرفت داشت ۹۰درصد پرداختی انجام شده بود؛ این باعث می‌شد انگیزه‌ای برای ادامه کار نداشته باشد و همین بی‌انضباطی‌ها باعث شد برخی پول‌ها را بخورند و از شرایط تحریم استفاده کنند. در پرونده نفتکش‌ها هم از آنجا که پول نفتکش و کشتی خریداری شده از پول نفت تامین شده بود. هم‌اکنون از شرکت نفتکش‌ها طلبکاریم که البته بدهی ما به این شرکت هم از این پرونده جدا است. زنگنه درباره ماجرای گم شدن نفتکش‌ها در دولت گذشته هم گفت: این ماجرا در نتیجه تحریم بوده است؛ یک فرد یونانی قرار بود نفتکش‌ها را برای ما و به نام خودش خریداری کند که پول‌ها را تحویل گرفته اما مشکلاتی در تحویل تعدادی از نفتکش‌ها بروز کرده اما وی پول ما را هم پس نداده است. خوشبختانه با ترفندهایی به تازگی این شخص به ایران آورده و بازداشت شده است. گرچه فرد یونانی سرمایه‌گذار مدعی شده بود گناهی نداشته و در زمان خرید نفتکش‌ها در لیست تحریم‌های امریکا قرار داشته است اما بالاخره بخشی از پول‌ها را برده و مرتکب تخلف شده بود. وزیر نفت درباره خسارت‌های ناشی از تاخیر در امضای قراردادهای جدید نفتی و برداشت از میدان‌های مشترک گفت: به عنوان نمونه تاکنون یک هزار میلیارد مترمکعب از پارس جنوبی گاز برداشت کرده‌ایم در حالی که قطر دو هزار و ۴۰۰ میلیارد مترمکعب گاز از این میدان برده است که ارزش آن حدود ۳۴۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. هر چند تا پایان امسال با راه‌اندازی فازهای جدید تولید ایران و قطر برابر می‌شود اما برداشتی که این در گذشته از این میدان کرده است، هیچگاه قابل جبران نخواهد بود.
سطح ایمنی در پتروشیمی‌ها پایین آمده
زنگنه درباره برنامه ارتقای سطح ایمنی در صنایع نفت و گاز هم گفت: بیشتر مجتمع‌های پتروشیمی خصوصی هستند؛ خب ما فقط می‌توانیم دستورالعمل‌هایی بدهیم و توصیه‌هایی داشته باشیم و آنها را پیگیری کنیم. می‌توانیم تاکید کنیم این مجتمع‌ها مدیران حرفه‌ای داشته باشند و... اما ابزار چندانی برای کنترل آنها در اجرای برنامه‌های ایمنی نداریم. متاسفانه برخی فعالیت‌های ارتقای ایمنی را کارهای سرمایه‌ای می‌دانند. زنگنه گفت: قطع خوراک تنها تهدیدی بود که ما برای پتروشیمی‌ها در شرایط رعایت نکردن مسائل ایمنی در نظر گرفتیم که البته این کار خوبی نیست، اما تولید خطرساز را باید متوقف کرد. متاسفانه سطح ایمنی در مجتمع‌های پتروشیمی پایین آمده است و به جای توجه به اصول ایمنی بیشتر به سود توجه کرده‌اند.
برنامه‌ای برای افرایش قیمت بنزین نداریم
وزیر نفت در ادامه درباره مصوبه مجلس برای حذف کارت سوخت هم گفت: مجلس با این مصوبه، تصمیم‌گیری برای حذف کارت سوخت را به دولت واگذار کرده است؛ بر این اساس، کارت سوخت بنزین حذف می‌شود اما کارت سوخت گازوییل باقی می‌ماند. زنگنه درباره افزایش قیمت بنزین هم گفت: اکنون تصمیمی برای افرایش قیمت بنزین نداریم.
اپیزود پایانی: کلافگی
قرار بود روزنامه‌نگاران همراه وزیر نفت از برخی فازهای پارس جنوبی دیدن کنند؛ قرار بود ٩:٣٠صبح جمعه از عسلویه به مقصد تهران پرواز کنند؛ قرار بود... همه قرارها به‌هم ریخت و اپیزودهای این گزارش را هم به‌هم ریخت. برنامه‌ریزی درست، نخستین موضوعی بود که در این سفر وجود نداشت. شاید سفرهای مطبوعاتی هم به سرنوشت پارس جنوبی دچار باشند.
