به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، حسین سلیمی، کارشناس مالی، در رابطه با پیش‌زمینه‌ها و شرایط راه‌اندازی بورس کالا می‌گوید: «بانک‌مرکزی منتظر است نیاز‌های ارزی ما با واردات همگن و همسو شوند؛ وقتی این دو به همدیگر نزدیکند، می‌توانیم بورس ارز راه‌اندازی کنیم. یکی از مزیت‌های انکارناپذیر راه‌اندازی بورس ارز این است که دلالی را در بازار از بین خواهد برد.»
شرایط و پیش‌زمینه‌های راه‌اندازی بورس ارز توسط بانک‌مرکزی چیست؟
تا زمانی که نیاز ارزی ما به‌حدی نرسد که در مقابل آن صادرات داشته باشیم، تک‌نرخی‌شدن معنایی ندارد. ثال ما در سال 60میلیارد دلار نیاز ارزی داریم و اگر همین میزان هم صادرات داشته باشیم، این دو به یک تعادل می‌رسند و بنابراین تک‌نرخی‌کردن واقعی و عملی می‌شود، اما زمانی که کمبود ارز وجود داشته باشد، در صورتی که نیاز ارزی بالا باشد، اگر بانک‌مرکزی نرخی اعلام کند، آن وقت یک نرخ واحد وجود خواهد داشت که هر روز قابلیت تغییر دارد. اگر عده‌ای تک‌نرخی‌شدن را این‌گونه استنباط کنند، درست است، ولی در هدف اصلی بانک‌مرکزی، ثبات ارزی هم مطرح است، به این معنا که واردکننده‌ای که قصد دارد کالایی را بخرد، امروز گشایش اعتبار می‌کند و سه هفته دیگر یک یا 10میلیون دلار را واریز می‌کند، اگر در آن زمان نرخ دیگری وجود داشته باشد، دیگر جواب ورود کالا داده نمی‌شود یا امکان فروش جنس نخواهد بود. در واقع ارز تک‌نرخی می‌شود، اما ثبات ارزی وجود ندارد. این منظور و هدف اصلی ما نیست، بلکه منظور ما این است که ثبات ارزی حاصل و ارز تک‌نرخی شود؛ درواقع به اندازه کافی، ارز موجود باشد که بتوانند در اختیار مصرف‌کنندگان بگذارند. این موضوع هم زمانی اتفاق می‌افتد که صادرات ما بر وارداتمان رجحان پیدا کند و هر قدر ارز بخواهیم، از طریق فروش نفت،گاز و صادرات به دست آید؛ سپس بانک‌مرکزی می‌تواند ارز تک‌نرخی را اعلام کند. بانک‌مرکزی منتظر است نیاز‌های ارزی را با واردات همگن و همسو کند؛ وقتی این دو نزدیک شود، می‌توانیم بورس ارز راه‌اندازی کنیم، مانند سکه که الان خریدوفروش آن آزاد شده و معاملات آن روان است و برای سه ماه آینده هم می‌توان سکه خرید، اما الان وقتی ارز کسری دارد، نمی‌دانیم ارز برای مثال در سه ماه آینده چه نرخی دارد. بنابراین الان تک‌نرخی‌کردن ارز کمی زود است و به همین دلیل هم سال گذشته بانک‌مرکزی وعده داد تا پایان سال این طرح را عملی می‌کند، اما تحقق پیدا نکرد. امسال هم این وعده را به عقب می‌اندازد تا زمانی که نیاز ارزی به اندازه واردات باشد.
مزایای راه انداری بورس ارز چیست؟
یکی از مزیت‌های انکارناپذیر راه‌اندازی بورس ارز این است که در نهایت دلالی را در بازار از بین خواهد برد که بسیار مساله مهم و قابل ملاحظه‌ای است. وقتی ارز در بورس خریداری می‌شود، قوانینی وجود دارد که فروشنده را به انجام تعهدات ملزم می‌کند. یکی دیگر از مزایای آن این است که در قبال پولی که قرار است من به کسی بدهم و مطمئن نیستم که او در ازایش به من ارز می‌دهد یا خیر، شرایط مطمئنی داشته باشد.
یک پژوهشگر اقتصادی بر این باور است که قاچاق در ایران به‌صورت خرد انجام نمی‌شود که افزایش نرخ ارز منجر به افزایش آن شود و معتقد است افزایش نرخ ارز قاچاق صادراتی را افزایش خواهد داد. به‌نظر می‌رسد این اظهارنظر متناقض با خواسته فعالان بخش خصوصی باشد که همواره خواهان عدم‌سرکوب نرخ ارز بوده‌اند. نظر شما در این باره چیست؟
من فکر نمی‌کنم افزایش نرخ ارز باعث افزایش قاچاق شود. بالارفتن نرخ ارز ارتباطی به قاچاق ندارد؛ قاچاقچی کار خودش را انجام می‌دهد. در واقع ارز هر نرخی باشد، قاچاق خود را با آن مطابقت می‌دهد و کالا وارد می‌کند و می‌فروشد. فقط کاری که می‌کند، این است که وقتی شخصی نیاز ارزی دارد، ارز خود را از شبکه بانکی می‌خرد و به بازار، یعنی صراف و دلال، مراجعه نمی‌کند و این موضوع خرید و فروش ارز را در دلالی‌ها کاهش می‌دهد و این به خریدار ارز این اطمینان خاطر را می‌دهد که دیگر ارز او سوختی ندارد و به‌موقع آن را می‌گیرد و کارش راه می‌افتد. زمانی بوده که نرخ آزاد و نرخ دولتی ارز یکی بوده است، اما قاچاقچی کار خودش را انجام می‌داده است. پول‌های قاچاق یا همان غیرمتعارف کار خود را انجام می‌دهند؛ یعنی مقداری ارز باید به کشور منتقل شود، اما به جای آن کالا وارد می‌شود،. سالیان زیادی عده‌ای بدون انتقال ارز کالا وارد می‌کردند و در بازار هم می‌فروختند و تفاوت آن با قاچاق این بوده که جنس قاچاق از مرز‌ها وارد شده و بابت آن حقوق گمرکی پرداخت نمی‌شود. این موضوع با گمرک ارتباط پیدا می‌کند. هر زمان نرخ تعرفه توسط گمرک افزایش پیدا کند، عده‌ای به سمت قاچاق کالا می‌روند تا حقوق گمرکی نپردازند. به همین دلیل است که فعالان اقتصادی همواره تاکید دارند که هرچقدر تعرفه گمرکی کمتر شود، تخلفات هم کاهش می‌یابد.
