حوادث تروریستی تهران، صدای زنگ خطر نادیده‌گرفتن مرزنشینان بود. زنگ خطری که به صدا درآمد و همچنان گوش شنوایی برای آن نیست. تعدادی از تروریست‌های این حادثه، متعلق به شهر مرزی پاوه بودند. قومیت آن‌ها ، بهانه‌ای برای توهین برخی از کاربران فضای مجازی به هموطنان عزیز کردزبان شد. این توهین‌ها موج گسترده‌ای از اعتراض‌های مردم را در کشور به‌دنبال داشته است. در این میان بسیاری از مسئولان و هنرمندان با تقبیح این عمل زشت و ناپسند به شرح رشادت، فداکاری و جان‌فشانی‌های قوم کرد در طول تاریخ ایران پرداختند و البته با همراهی مردم کشور نیز، بذر نفرت‌پراکنی در نطفه خفه شد.
مظلومیت مرزنشینان
به‌گواه تاریخ، مرزنشینان یکی از ارکان مهم محافظت و دفاع از کشور هستند. کارشناسان از ضرورت ایجاد شاخص‌های توسعه‌یافتگی در مناطق مرزی سخن می‌گویند در حالی که در بسیاری از استان‌های مرزی، زیرساخت‌های لازم برای زیست انسانی وجود ندارد، چه رسد به زیرساخت‌های توسعه‌یافتگی. جشن برق‌دار شدن در سیستان و بلوچستان، نشان‌دهنده عمق محرومیت در استان‌های مرزی کشور است. نکته قابل توجه اینجاست که استان‌های مرزی کشور باوجود دارا بودن پتانسیل‌های فراوان در بخش‌های کشاورزی، صنعت، معدن، گردشگری‌و... در فقر شدید به سر می‌برند. پتانسیل‌هایی که اگر در برخی از استان‌های کشور بود، آنجا را به قطب اقتصادی کشور تبدیل می‌کرد.
یکی از راه‌های رونق اقتصادی و بازگرداندن زندگی به این مناطق، تصویب به‌عنوان مناطق آزاد «تجاری‌وصنعتی» است. طرحی که دوبار در همان ساختمانی که به آن حمله شده بود، توسط نمایندگان مجلس نهم رد شد. در این لایحه که از سوی دولت ارائه شد، قرار بود مناطق آزاد جاسک، بوشهر، مهران، اردبیل، اینچه‌برون، بانه، مریوان و سیستان ایجاد شوند، اما نمایندگان این لایحه را تصویب نکردند. نمایندگان مخالف، دلیل مخالفت خود را عدم موفقیت در مناطق آزاد فعلی و تبدیل آن‌ها به سکویی برای واردات بی‌رویه اعلام کرده‌اند. نمایندگانی که به مخالفت با لایحه ایجاد مناطق آزاد تجاری صنعتی پرداختند، طرح جایگزینی برای حل مشکلات مردم آن مناطق، پیشنهاد و ارائه نکرده‌اند.
امتیاز سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد
شهرهای بانه و مریوان، جزو مناطق آزاد پیشنهادی از سوی دولت به مجلس بودند که با عدم تصویب آن روزنه‌های امید برای ساکنانش از بین رفت. استاندار کردستان دراین‌باره به «قانون» گفت: « این لایحه شامل مناطق آزاد «تجاری و صنعتی» است. در این مناطق علاوه‌بر صادرات و واردات، سرمایه‌گذاری نیز انجام می‌شود. سیاست‌گذاری در این مناطق به‌گونه‌ای است که پروژه‌های سرمایه‌گذاری در راستای تولید و صادرات انجام می‌شوند. نمایندگان، مهم‌ترین دلیل رد این لایحه را بی‌سامانی در واردات بی‌رویه مناطق آزاد فعلی، بیان کرده‌اند. به اعتقاد من نباید برای حل مشکل، صورت مساله را پاک کرد. بسیاری از کشورهای دنیا از طریق ایجاد مناطق آزاد به رفاه و توسعه دست پیدا کرده‌اند؛ نباید این نعمت را از مرزنشینان دریغ کنیم. به‌دلیل عدم اشتغال‌زایی در مناطق مرزی باید به‌دنبال راه‌حلی برای مشکلات زیرساختی و معیشتی مردم این مناطق باشیم».
هجوم سرمایه‌گذاران در مناطق آزاد
عبدالمحمد زاهدی ادامه داد:« عنوان لایحه‌ای که در مجلس مطرح شد، مناطق آزاد تجاری و صنعتی بود. مناطق آزاد بانه و مریوان، دو منطقه منفصل اما با یک مدیریت واحد در نظر گرفته شده بود. قبل از طرح لایحه در مجلس با چندین سرمایه‌گذار مذاکره انجام داده بودیم.
سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد، امتیازهای بسیاری همچون معافیت‌های مالیاتی را درپی دارد؛ امتیازی که بسیاری را ترغیب به سرمایه‌گذاری در این مناطق می‌کند. همچنین از یک سو وجود پتانسیل‌های فراوان در بخش‌های کشاورزی، گردشگری، صنعتی و معادن در مناطق مرزی و از سوی دیگر به‌دلیل جنگ و درگیری در کشورهای همسایه مانند عراق، سوریه، افغانستان که هیچ‌گونه تولیدی در آن‌ها صورت نمی‌گیرد، موجب ترغیب بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی می‌شود. با استقرار واحدهای صنعتی می‌توانیم به سکویی برای صادرات به کشورهای همسایه تبدیل شویم. امیدواریم در مجلس دهم دوباره این لایحه مطرح و تصویب شود».
زیرساخت‌های مناطق آزاد مهیاست
برخی از کارشناسان، نبود زیرساخت‌های ایجاد مناطق آزاد را یکی از عوامل عدم تصویب این لایحه می‌دانند. استاندار کردستان در این‌باره گفت: « درحال حاضر زیرساخت‌هایی همچون آب، برق و گاز مهیاست و درحال توسعه جاده‌ها در استان هستیم. درصورت تصویب مناطق آزاد، شاهد تحولی عظیم در معیشت و سرانجام اقتصاد استان خواهیم بود. همچنین نکته‌ای که باید به آن توجه ویژه‌ای شود، بحث گردشگری در مناطق آزاد است. در بسیاری از مناطق مرزی، پتانسیل‌های بسیاری در بخش تاریخ و طبیعت برای گردشگری وجود داردکه می‌توان از این ظرفیت در مناطق آزاد، بهره‌برداری مناسبی انجام داد».
حل مشکلات کولبران با مناطق آزاد
زاهدی با اشاره به تاثیر مناطق آزاد بر حل مشکلات کولبران گفت: «درحال حاضر کولبران به‌صورت رسمی یا غیررسمی در مناطق صعب‌العبور، بدون داشتن هیچ‌گونه خدمات و مزایایی درحال انجام کار هستند. درصورت تصویب لایحه مناطق آزاد، مشکلات آن‌ها نیز حل خواهد شد. کولبران به‌صورت قانونی و رسمی، جزوکارمندان مناطق آزاد محسوب می‌شوند و کار آن‌ها ایمن و راحت‌تر خواهد شد». استاندار کردستان ادامه داد:« مرز می‌تواند یک فرصت یا تهدید باشد؛ از زمان‌های قدیم ساکنان مرزی در همه کشورها با یکدیگر مبادلات کالا داشته‌اند. در بیشتر کشورهای دنیا، این مبادلات را قانونمند کرده‌اند و با یک رفتار قانونی به مبادله می‌پردازند. در نقاط مرزی کشور ما زیرساخت‌های توسعه بسیار ضعیف و درپی آن نیز، آمار بیکاری به‌شدت در حال افزایش است. ساماندهی مناطق مرزی، یکی از راهکارها برای ایجاد اشتغال و اقامت مردم در شهرهای مرزی است؛ چراکه اگر مردم از مناطق مرزی بروند، در تامین امنیت دچار مشکل می‌شویم. دفاع مرزنشینان غیور در زمان جنگ تحمیلی، خود گواه روشنی بر این مساله است».
مبادلات در مناطق مرزی، نیازی غیرقابل انکار است
زاهدی با اشاره به اینکه مبادله کالا دربین مرزنشینان یک نیاز غیرقابل انکار است، بیان کرد: « اگر مبادله کالا قانونی انجام نشود، بدون شک به‌صورت غیرقانونی انجام می‌گیرد. با این کار حقوق و عوارض دولتی پرداخت نمی‌شود و از سوی دیگر انرژی و هزینه زیادی از نیروهای انتظامی، صرف درگیری با قاچاقچیان می‌شود. اما مساله این است که قاچاقچیان نیز، از مردم کشور ما هستند که به‌دلیل بیکاری و فقر به اجبار این کار را انجام می‌دهند و در بسیاری از موارد ممکن است جان‌شان را از دست بدهند».
مهاجرت 50 هزار نفر از روستاهای مرزی ایلام
محمد رضا مروارید، استاندار ایلام نیز درباره تاثیر مناطق آزاد در استان‌های مرزی گفت: « استان ایلام در این چند دهه که از انقلاب می‌گذرد، درگیر جنگ تحمیلی و بعد از آن بازسازی بوده و به صورت عملی در بحث زیرساخت‌ها به‌شدت فقیر مانده و جزو استان‌های کم‌برخوردار محسوب می‌شود. این وضعیت در زندگی مردم تاثیر مستقیم داشته، به‌گونه‌ای که به‌دلیل فقر و بیکاری، شاهد مهاجرت 50 هزار نفر از سال 87 تا 92 بوده‌ایم. نکته جالب توجه اینجاست که بیشتر این مهاجرت‌ها از روستاهای مرزی ایلام بوده است». مروارید درباره لایحه مناطق آزاد افزود: « در لایحه مناطق آزاد پیشنهادی، مهران به‌عنوان منطقه آزاد مطرح شده بود. با ایجاد مناطق آزاد می‌توانیم شاهد سرمایه‌گذاری خارجی و تسهیل در امور بانکی و سرمایه‌گذاری و ... باشیم. شنیده‌ها حاکی از آن است که با مطرح شدن این طرح، مرزنشینان ایلام بسیار خشنود و امیدوار شده بودند، منطقه آزاد می‌تواند بهترین راهکار برای حفظ مرزنشینان در مناطق مرزی باشد».
مهاجرت سه هزار خانوار از سیستان
به‌گفته نماینده زهک، زابل و هیرمند در سال 92 ، سه هزار خانوار از استان سیستان و بلوچستان به دلیل خشکسالی مهاجرت کرده‌اند. این موارد، تنها گوشه‌ای از مصایب و مشکلات مردم استان سیستان و بلوچستان است که ایجاد منطقه آزاد می‌توانست دردی از مشکلات آن‌ها درمان کند. فقر شدید در تمامی زیرساخت‌های برخی از استان‌های مرزی، دو راه بیشتر برای مردم این استان‌ها باقی نگذاشته است؛ مهاجرت یا عضویت در گروه‌های تروریستی. چندی پیش عضویت مردم استان سیستان و بلوچستان با مبالغ بسیار ناچیز مانند صد تا سیصد هزار تومان در گروه‌های اشرار و تروریستی، موجب شگفتی بسیاری شد؛ چرا که این دستمزدها به‌اندازه‌ای پایین بود که کمتر کسی در ازای آن حاضر به انجام عملیات‌های تروریستی می‌شد.
مناطق آزاد، راه‌حل مقابله با تروریسم
علی اوسط هاشمی، استاندار سیستان دراین‌باره گفت:« این استان، یکی از محروم‌ترین مناطق در کل کشور است. براساس آمار دهه 60، سطح سواد در استان سیستان و بلوچستان 25 درصد بوده است. فقر در جایی که سواد و آگاهی نباشد، ریشه می‌زند. در سیستان و بلوچستان محرومیت و محدودیت وجود دارد. وسعت استان، بسیار بالا و جمعیت آن پراکنده است. در این استان زیرساخت‌هایی که لازمه زیست انسانی است، وجود ندارد. تمامی این محرومیت‌ها باعث می‌شود که افراد مجبور شوند برای به‌دست آوردن یک لقمه نان به سمت و سوی جرم سوق پیدا کنند. اگر بخواهیم راه را بر عضوگیری اشرار دشوار کنیم، باید زیرساخت‌های این استان را توسعه و وضعیت معیشت مردم آن را در کوتاه‌مدت بهبود بخشیم». مرزهای کشور هر روز به‌دلیل مهاجرت مرزنشینان درحال تخلیه است؛ اتفاقی که امنیت کشور را دچار اختلال می‌کند. فقر و بیکاری در شهرهای مرزی بیداد می‌کند و در این میان، تنها امید مرزنشینان به لایحه مناطق آزاد «تجاری و صنعتی» است که درصورت تصویب و اجرای دقیق آن، بخش‌خصوصی برای سرمایه‌گذاری روانه این شهرها می‌شود و بار دیگر زندگی در این مناطق جان خواهد گرفت.
