مشکل خودروسازان نقدینگی نیست

بررسی تعداد و ارزش بخشی از سهام شرکت های وابسته به ایران خودرو و سایپا در بازار سرمایه نشان می دهد که این دو خودروساز با فروش تنها بخشی از سهام خود قادر خواهند بود یک سوم تا نیمی از تسهیلات بانکی مورد نیازشان را از این محل تأمین کنند. کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مدت هاست که به گلایه اصلی خودروسازها در کشور ما تبدیل شده است. شرکت های خودروساز مدعی هستند شبکه بانکی کشور تسهیلات مورد نیاز آنها را برای تأمین سرمایه در گردش در اختیارشان قرار نمی دهد و به همین علت نیز آنان دچار مشکلات فراوانی در پرداخت بدهی های خود به قطعه سازها و تحویل به موقع خودروهای پیش فروش شده به خریداران شده اند. بر همین مبنا نیز این شرکت ها با استفاده از ظرفیت های ارتباطی فراوان خود در بخش های مختلف دائماً بر این موضوع تأکید می کردند که در صورت عدم اعطای تسهیلات به آنها، احتمال تعطیلی خطوط تولید و بیکاری کارگرانشان وجود دارد. این روش‌ها سرانجام چندی پیش نتیجه داد و خودروسازهای بزرگ کشور توانستند شورای پول و اعتبار را متقاعد کنند تا با اعطای هزار میلیارد تومان تسهیلات به ایران خودرو و سایپا موافقت کند. این تصمیم در شرایطی گرفته شد که بانک مرکزی با ارائه آمارهای 3 ماهه نخست سال جاری دائماً در تلاش بود نشان دهد شبکه بانکی کشور بیش از این توان پرداخت تسهیلات را ندارد و پرداخت تسهیلاتی در این اندازه آن هم فقط به دو خودروساز تنها و تنها در صورت اضافه برداشت بانکهای عامل از بانک مرکزی مقدور خواهد بود که این هم معنایی جز افزایش سهم پایه پولی در نقدینگی و تورم ندارد یعنی دقیقا همان چیزی که مقام معظم رهبری هم اخیراً نسبت به خطر آن تذکر داده اند. بنا بر این گزارش، با این وجود دو خودروساز بزرگ کشور توانستند با لابی های فشرده و بهره‌مندی از حمایت های وزیر صنعت، معدن و تجارت با اخذ مجوز شورای پول و اعتبار را در این باره، هر یک پانصد میلیارد تومان تسهیلات دریافت کنند. اما این پایان ماجرا نبود و این بار بانک مرکزی که باید از نظر قانونی مصوبه شورای پول و اعتبار را اجرا می کرد با دست گذاشتن بر موضوعی بسیار حساس برای خودروسازها، به گونه ای حرکت کرد که این بار خود متقاضیان تسهیلات در دریافت آن دچار تردید شوند. گرو گذاشتن سهام خودروسازها در شرکت های بورسی و دوره بازپرداخت دو شرط عمده ای بودند که بانک مرکزی برای پرداخت تسهیلات هزار میلیارد تومانی به دو خودروساز بزرگ کشور تعیین کرد. با تعیین این شروط بود که شواهد تردید ایران خودرو و سایپا در دریافت این تسهیلات کم کم هویدا شد چرا که اگر چه شرط دوم آنها را با دشواری هایی مواجه می ساخت اما تجربه نشان داده بود که می توان با روش هایی مانند استمهال، بازپرداخت تسهیلات را به تاخیر انداخت اما به ودیعه و وثیقه گذاشتن سهام مسئله ای نبود و نیست که خودروسازهای کشور خصوصاً ایران خودرو که ید طولایی در حضور و بازیگری در بورس دارد بتواند از کنار آن به سادگی عبور کند. ارزش بخشی از سهام ایران خودرو در بورس 435 میلیارد تومان بررسی های اجمالی در مورد میزان حضور ایران خودرو در بازار سرمایه نشان می دهد که این خودروساز بزرگ کشور که قاعدتاً باید تمامی منابع مالی خود را در حوزه تولید سرمایه گذاری کند، به صورت غیر مستقیم و مسقیم در تعدادی از شرکت های بورسی سهام دارد. ارزش روز بخشی از سهام این خودروساز در بازار سرمایه کشور به رقمی بالغ بر 435 میلیارد و 507 میلیون تومان می رسد. به عبارت دیگر ایران خودرو و شرکت های زیر مجموعه آن تنها با فروشی تعدادی از سهام خود در بازار می توانند تقریبا نیمی از تسهیلات مورد نیازشان را بدون اینکه لازم باشد سودی به بانک های پرداخت کننده تسهیلات، بدهند تامین کنند. بررسی ها نشان می دهد شرکت ایران خودرو با واسطه بیمه ایران خودرو، شرکت گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو و تام ایران خودرو تنها در بانک پارسیان به صورت مستقیم و غیر مستقیم حدود 13.38 درصد سهم دارد که با احتساب قیمت 190 تومانی هر سهم بانک پارسیان، ارزش این مقدار سهام به حدود 346 میلیارد تومان می رسد. این مقدار بدون ارزش سهام گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو در شرکت هایی مانند مهرکام پارس، نیرو محرکه، بیمه پارسیان، فنرسازی خاور، محورسازان ایران خودرو، الکتریک خودرو شرق و رینگ سازی مشهد است که رقمی بالغ بر 88 میلیارد تومان است. ارزش بخشی از سهام سایپا در بورس 334 میلیارد تومان بررسی ها در مورد ارزش برخی از سهام سایپا و شرکت سرمایه گذاری وابسته با آن هم نتایج تقریباً مشابهی به ارمغان می آورد. بنا بر محاسبات انجام شده ارزش سهام شرکت سرمایه گذاری سایپا که شرکت سایپا بالغ بر 20 درصد به صورت مستقیم در آن سهم دارد در 10 شرکت بورسی ملی صنایع مس ایران، رنا، سایپا، پارس خودرو، زامیاد، رادیاتور ایران، سایپا آذین، معدنی املاح ایران و عمران و توسعه به حدود 276 میلیارد و 903 میلیون تومان می رسد. اگر به این مبلغ ارزش سهام سایپا در شرکت سرمایه گذاری وابسته به آن را هم اضافه کنیم به مبلغی در حدود 334 میلیارد و 895 میلیون تومان می رسیم یعنی حدود یک سوم تسهیلات هزار میلیارد تومانی مورد نظر.