بعد از وقایع دو روز گذشته، مهمترین سوال آن است که معاون ارزی بانک مرکزی چه کسی خواهد بود؟ در واقع با توجه به در پیش بودن تحریم بانک مرکزی انتخاب یک معاون ارزی قوی، اثری به مراتب مهم تر از هر بسته سیاستی خواهد داشت. در این انتخاب، مجموعه تجارب یک سال و نیم گذشته حتما باید در نظر گرفته شود. از جمله:
1. انتخاب معاون ارزی از بدنه معاونت ارزی بانک مرکزی به مراتب به هر ملاک دیگری رجحان دارد. تجربه انتخاب آقای عراقچی و نصب ایشان از بالا و بیرون از معاونت نشان داد دستکم به دو دلیل این تجربه نباید تکرار شود. اولا به هم ریختن سلسله مراتب فنی با یک نصب سفارش شده از بیرون اثرات ضدانگیزشی شدیدی در کارشناسان معاونت ارزی دارد( امری که در سه ماه نخست حضور اقای عراقچی مشهود و موثر بود.) در ثانی چند ماه طول می کشد تا یک شخص بدون سابقه مستقیم اجرایی در بدنه معاونت با ریسک ها و روش ها( که عموما محرمانه و اقتضایی است) آشنا شود. زمانی که با توجه به در پیش بودن تحریم های آبان ماه، هر روز آن حیاتی است.
2. نصب أشخاص با سابقه معاونت بین الملل هم در شرایط تحریم عموما ریسک های جدیدی را خواهد ساخت. به جز اشکالات مطروحه در بند یک، اساسا رویه افراد پرورش یافته در معاونت بین الملل بانکها( اعم از مرکزی یا غیر آن) روابط کارگزاری، جلسات ستادی بسیار و دوری از کار میدانی است. تجربه ای که در شرایط پیش رو برای معاونت ارزی نه مفید است نه راهگشا. در واقع اگر قرار بود این گونه انتصابات انجام شود زمان نصب یک معاون ارزی با سابقه معاونت بین الملل روزهای پسا برجام بود نه این روزها.
3. در خود معاونت ارزی هم دو گرایش وجود دارد: یک گرایش مدیریت سبد دارایی بانک مرکزی است، بنحوی که همزمان بیشترین حفظ ارزش و بیشترین دسترسی را میسر کند( نگاه اتاق معاملات). و یک نگاه که به حداکثر پمپاژ دارایی های در دسترس برای کنترل نرخ باور دارد( نگاه اداره کل صادرات). حاکمیت نگاه دوم در معاونت ارزی در یک سال و نیم گذشته باعث شد عملا بدون هیچ نتیجه ای ٣٥ میلیارد دلار از دارایی در دسترس بانک مرکزی صرف مداخله بی حاصل برای پایین نگه داشتن نرخ شود. طبعا شرایط تحریمی و نابسامانی های اشکار نگاه تزریق بی قید و شرط ،حکم می کند که باید فورا به این استراتژی پایان داد.
بنابراین ما نیاز به معاونی داریم که اولا حتما از داخل معاونت ارزی بانک مرکزی باشد و به خوبی به اقتضائات آنجا آشنا باشد و ثانیا تجربه اش در زمینه شناخت کانال های ارزی و مسیرهای دسترسی به ارز باشد. به عبارت دیگر نگاهش از سمت عرضه باشد و نه سمت تقاضای ارز. امید است رئیس کل جدید بانک مرکزی با انتخاب خوبی که می کنند مسیر را برای حل بهتر مسایل ارزی کشور هموار سازند.
*کارشناس اقتصادی
