تولید رنگ‌های طبیعی یک سرمایه‌گذاری سودآور

معرفی طرح

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دریک آنلاین، طرح حاضر به تولید سه رنگ اصلی قرمز از چغندر، سبز از اسفناج و زرد از چوب زردچوبه به عنوان رنگهای طبیعی خوراکی اختصاص دارد.

معرفی محصول

رنگ خوراکی یا رنگ‌آمیزی غذا (افزودنی رنگی)، به رنگدانه‌ها و یا موادی اطلاق می‌شوند که در صورت افزودنشان به غذا یا نوشیدنی باعث انتقال رنگ به آنها می‌گردند. این مواد در اشکال مختلف مایع، پودر، ژل و خمیر یافت می‌شوند. رنگ‌های خوراکی هم در تولید مواد غذایی تجاری و هم در آشپزی و پخت‌وپز خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به میزان ایمنی (سلامت) و به‌طور کلی در دسترس بودن، رنگ‌های خوراکی در مصارف غیر خوراکی متنوعی از قبیل لوازم آرایشی، داروسازی، صنایع دستی و تجهیزات پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع رنگهای خوراکی

رنگ‌دانه‌های موجود در ماده‌ی غذایی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:

الف- طبیعی: دارای ۳ منشاء گیاهی- حیوانی و یا معدنی می‌باشند.

رنگ‌های گیاهی نظیر: کلروفیل- آنتوسیانین- تانن- فلاوونوئید- کاروتنوئید- بتالین و…

رنگ‌های حیوانی نظیر: کوشینیل که از نوعی حشره به دست می‌آید.

رنگ‌های معدنی نظیر: دی­اکسید تیتانیوم که در پوشش برخی آدامس‌ها یا دراژه شکلاتی مورد استفاده قرار می‌دهند.

ب- مشابه طبیعی: گاهی استخراج از مواد غذایی دارای توجیه اقتصادی نمی‌باشد و یا آن که به مواد اولیه دسترسی وجود ندارد بنابراین ساختمان شیمیایی رنگدانه‌های طبیعی مورد شناسایی قرار گرفته متعاقباً در صنعت تولید می‌گردد. معمولا این نوع رنگها بیشترین کاربرد را در صنایع غذایی دارند.

بدین ترتیب رنگدانه­ های مشابه طبیعی شکل می‌گیرند. نظیر بتاکاروتن در موادی مثل کره و مارگارین که در ایران در برخی از کارخانجات در ساخت ماکارونی به کار گرفته می‌شود.

ج- سنتتیک: رنگ‌های سنتزی مشابه طبیعی نداشته و در حقیقت ترکیبات شیمیایی هستند که در طبیعت وجود نداشته و با استفاده از روش‌های شیمیایی ساخته و سنتز می‌شوند.

ضرورت تولید رنگهای طبیعی

صنعت غذا، طی سالیان متمادی به منظور بهبود ویژگی‌های مورد نظر مصرف‌کننده از انواع مختلف مواد افزودنی نظیر رنگ‌های مصنوعی، شیرین‌کننده‌های مصنوعی، طعم‌دهنده‌ها، مواد معطر، مواد سفیدکننده، مواد نگهدارنده و بافت‌دهنده در محصولات صنعتی استفاده می‌کند که متأسفانه برخی از این مواد به‌شدت برای سلامتی انسان مضر است. لازم است ذکر شود اثرات برخی از این مواد خفیف بوده و اختلالات و عوارض ناشی از آنها با مصرف مستمر و طولانی‌مدت و به‌تدریج بروز نموده و سلامت افراد به ویژه گروه‌های آسیب پذیر جامعه (کودکان و نوجوانان) را با خطرات جدی روبه‌رو می‌سازند. رنگ‌های مصنوعی که در نوشیدنی‌های گازدار، آب‌نبات‌ها، غلات صبحانه، ژله‌ها و بسیاری از محصولات دیگر به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند، جزو این دسته از افزودنی‌ها هستند که بیشتر به منظور جذب مشتری، پوشش دادن رنگ واقعی محصول و تشدید رنگ در ماده غذایی کاربرد دارند.

در ایران در سال­های اول دهه ۱۳۶۰، به دلیل استفاده از رنگ­های غیرمجاز در اغلب فرآورده­ های غذایی، ابتدا مصرف رنگ ممنوع اعلام گردید، ولی با توجه به لزوم استفاده گسترده از بسیاری از رنگ­ها در انواع فرآورده­های غذایی، این ممنوعیت موثر واقع نشد و مشکلات زیادی را به وجود آورد.

اخیراً محدودیت بسیاری از جانب سازمان‌های بین­ المللی و انستیتوهای تحقیقاتی مانند انستیتو ملی سرطان در مورد استفاده از رنگ­های قرمز مصنوعی خوراکی بیان شده است. با توجه به عوارض و مشکلات رنگهای شیمیایی تولید رنگهای طبیعی لازم و ضروری می باشد.

دلیل استفاده از رنگ در صنایع غذایی

افزودن رنگ در صنایع غذایی ممکن است برای برگرداندن رنگ اصلی ماده غذایی، یکنواخت کردن رنگ محصول، پررنگ کردن رنگ طبیعی ماده غذایی، جلب اشتها و نظر مصرف کننده، هویت دادن به ماده غذایی (مثلا رنگ نارنجی در نوشابه پرتقالی یا رنگ سبز در ژله طالبی)، رنگ دادن به محصولات بی رنگ مثل پاستیل، پیشگیری از بی رنگ شدن محصول تا رسیدن به مصرف کننده، تزیین ماده غذایی (مثل رنگهای مصرفی در قنادی) و در نهایت تاثیر بر ارزیابی کیفی محصول به وسیله مصرف کننده باشد.

موارد مصرف

از موارد مصرف رنگ­های طبیعی در صنایع غذایی می­توان به استفاده از رنگ بتائین برای سس­ها و رنگ کارامل برای نوشابه­ های گازدار و از کاروتنوئیدها برای رنگین نمودن پنیر، نوشابه­ های پرتقالی، بستنی و از بتاکاروتن در ماکارونی، کره و مارگارین اشاره نمود.

روش تولید

فرایند تولید رنگ های خوراکی طبیعی تا حدی مشابه فرایند تغلیظ در آب میوه ها و سبزیجات است. مراحل روش تولید رنگ های خوراکی طبیعی از منابع اولیه طبیعی شامل: استخراج، حرارت دهی، هموژنیزاسیون، آسیاب کردن، فیلتراسیون، پوشش دهی، تغلیظ و خشک کردن است.

در ابتدا مواد اولیه انتخاب شده و به دقت شسته می شوند. سپس، وارد مرحله خراش دهی یا آسیاب می گردد و بعد از آن، مرحله فیلتراسیون قرار دارد. در انتها، عصاره تولیدی پوشش دهی، پاستوریزه و تغلیظ می شود. به منظور بررسی کیفیت رنگ های خوراکی طبیعی استخراجی، این نکته مهم است که با استفاده از تکنیک های دستگاهی همچون رنگ سنجی، اسپکتروفتومتری و کروماتو گرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) کیفیت و خلوص ماده مؤثره رنگ موردنظر، تعیین می گردد.

به طور کلی، رنگ های خوراکی طبیعی می توانند به دو صورت مایع و پودری ارائه شوند. شفافیت رنگ ها می توانند از حالت ابری تا کدر باشند. مهمترین مرحله در تولید رنگ های خوراکی طبیعی، فرایندهایی است که به منظور تسهیل و راحتی کاربرد رنگ استخراجی، انجام می شود. به علاوه، مقاوم سازی نیز مرحله مهمی در تولید اینگونه رنگ ها است. زمانی که از رنگ های خوراکی طبیعی برای کاربردهای غذایی و نوشیدنی استفاده می شود، باید به مسئله پایداری رنگ در محصول نهایی توجه شود. از جمله پایداری به شرایط اسیدی، پایداری حرارتی، پایداری به نور، پایداری در حضور دیگر افزودنی ها (ویتامین ها، مواد معدنی، طعم ها و غیره)، طی فرایند بسته بندی و نگهداری است.

از آنجایی که رنگ های خوراکی طبیعی در مقایسه با رنگ های خوراکی سنتزی از مقاومت محیطی و حرارتی پایین تری برخوردار هستند، بنابراین مقاوم سازی آنها به این شرایط نامطلوب محیطی می تواند کاربرد آنها را در صنعت غذا افزایش دهد.

الزامات و استانداردها

اصلی­ترین و مهم­ترین کالای جایگزین برای رنگ­های طبیعی، رنگ­های مصنوعی (سنتتیک) می­باشد. مهم­ترین عامل بازدارنده در استفاده از رنگ­های طبیعی، قیمت بسیار بالای آن­ها در مقایسه با رنگ­های مصنوعی، به دلیل استخراج رنگ از رنگدانه گیاه است. اما از طرفی دیگر با توجه به استانداردهای غذایی کشور و ممنوعیت استفاده از رنگهای مصنوعی در بسیاری از محصولات به خصوص مواد غذایی که برای کودکان تولید می شود لذا مصرف رنگهای طبیعی در صنایع غذایی لازم و ضروری است.

 بررسی بازار

در ایران در زمینه تولید رنگ خوراکی تعداد کمی واحد فعال هستند و این در حالی است که با توجه به بررسی‌های صورت گرفته بیش از ۷۰۰ تن انواع رنگ خوراکی وارد کشور می‌شود که خود گویای وضعیت تولید این محصول در کشور و پتانسیل‌های موجود برای احداث واحدی در این زمینه می‌باشد. تنوع در سلیقه مصرف‌کننده و پیشرفت صنایع غذایی موجب شده تا کارشناسان به‌طور میانگین در سال‌های آتی بین ۵تا۱۰درصد افزایش متوسط مصرف رنگ‌های طبیعی و ۳ تا ۵ درصد نیز افزایش مصرف رنگ‌های سنتتیک را پیش‌بینی کنند. این یعنی بازار مصرف این ماده غذایی رو به رشد است و می‌توان سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت و البته آینده‌داری در کشور روی این مقوله انجام داد.

 بررسی مالی و اقتصادی

بر اساس تحقیقات، برای تولید رنگ خوراکی با احداث یک واحد صنعتی با ظرفیت ۱۵۰ تن در سال حدودا به ۱۱۰ میلیارد ریال سرمایه ثابت نیاز می باشد.  لازم به ذکر است تولید در ظرفیت ۱۵۰ تن ظرفیت بهینه می باشد ولی تولید در ظرفیت ۵۰ تن نیز اقتصادی بوده که در اینصورت حدودا به ۴۰ میلیارد سرمایه ثابت نیاز دارید و می توانید به تدریج ظرفیت تولیدتان را افزایش دهید.

نکته قابل تامل در این سرمایه گذاری آن است که سالانه ۷۷ میلیارد ریال درآمد داشته و تنها دو سال برای بازگشت سرمایه مورد نیاز می باشد.

نرخ بازده داخلی طرح ۳۶ درصد بوده و حدودا ۴۰ نیز اشتغالزایی مجموعه می باشد.

 ارزیابی نهایی

رنگ خوراکی طبیعی نسبت به رنگ‌های مصنوعی فواید و موارد کاربرد فراوانی دارد. از طرفی تکنولوژی خاصی برای تولید این مواد مورد نیاز نمی‌باشد. با توجه به افزایش روز افزون جمعیت، اکثر مصرف‌کنندگان دارو، مواد غذایی و کالاهای بهداشتی تمایل بیشتری به استفاده از رنگ‌های طبیعی و سالم به جای محصولات شیمیایی و در برخی موارد مضر دارند. از جمله سایر مزایای تولید این محصول به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:

-الزامات سازمان غذا و دارو برای استفاده از رنگ طبیعی به جای رنگ مصنوعی و به تبع آن افزایش تقاضا در بازار

-محدودیت استفاده از رنگ‌های مصنوعی در صنایع غذایی

-تولید محصول به صورت کنستانتره یا پودر و مصرف در صنایع بستنی‌سازی و شربت

با توجه به موارد گفته شده و همچنین نیاز داخل و میزان پایین تولید داخل تولید رنگهای خوراکی طبیعی فرصت سرمایه گذاری جذابی ارزیابی می شود.