افعال در انسان بواسطه داشتن انگیزه هایی صورت می‌گیرد. بعنوان مثال، تشنگی تمایل به خوردن آب ایجاد می‌کند. زمانی که به کاری تشویق می‌شویم، موضوع به یک دستگاه بزرگ ذهنی ارجاع داده می‌شود که بصورت آگاهانه و یا ناآگاهانه در حال عمل است و آنگاه که مورد تأیید دستگاه ذهنی قرار گرفت، فعل انجام می‌گیرد. مثلا غریزه مادرانه سبب می‌شود که مادر کارهایی انجام دهد که فرزند در اولویت باشد.
با فرض اینکه ابر پنهانی که افراد بر اساس آن کاری را انجام می‌دهند را گفتمان بنامیم، اگر در سطح گفتمان تغییری رخ دهد، فعلی صورت می‌گیرد.
گفتمان‌ها از لحاظ تاریخی به سه دوره تقسیم می شوند.
• گفتمان تنبیه:
در دوره ای از تاریخ اگر کسی کاری را انجام نمی‌داد، از ابزار تنبیه استفاده می‌شد. با تغییرات و تحولاتی، این گفتمان ماهیت خود را از دست داد و دیگر کاربردی نداشت.
• گفتمان تشویق:
نتیجه گفتمان تشویق، رشد و شکوفایی در دوران صنعتی است. در گفتمان تشویق، آنچه باعث می‌شود که اشخاص کاری را انجام دهند، میل بدست آوردن چیزی است. این گفتمان هم ناپایدار بوده به جهت اینکه منابع محدود بوده و حوزه های ثروت و قدرت به شدت محافظت می شود.
• گفتمان اغناء:
در عصر حاضر، گفتمان تنبیه در حوزه‌های کوچکی مثل روابط خانوادگی ممکن است عمل کند اما در سطح جامعه و رفتارهای کلان کاربردی ندارد. گفتمان تشویق شاید حوزه‌های وسیع‌تری را تحت تأثیر قرار دهد اما به دلیل اینکه منابع اطلاعات، قدرت و ثروت به نوعی توزیع شده‌اند، باز هم به شدت محدود شده‌است.
در زمینه تشویق برای مصرف کالای داخلی گفتمان تنبیه و تشویق عموما ناکارآمد است اما مسیر گفتمان اغناء همچنان باز بوده و در سطح فرهنگ زمانی رخ می‌دهد که اغناء رخ دهد. این گفتمان درباره انسان معنی پیدا می‌کند که اگر اغناء شوند کاری را انجام می‌دهند که خارج از روال معمول است.
مسئله اساسی در شرایط فعلی این است که پوشاندن لباس شهرت به تن تولید ملی چگونه رقم می‌خورد؟
اگر بخواهیم اتفاقی در عرصه جامعه به شکل عمومی و میدانی بیفتد و بعنوان مثال اقتصاد مقاومتی که تبلورش حمایت و خرید اجناس ایرانی و کار ایرانی است شکل بگیرد، تنها کار مؤثر این است که در سطح اغناء مخاطب پیش برویم، در غیراینصورت به نتیجه نخواهیم رسید.
چه زمانی فطرت مأیوس و خاک خورده ایرانی می‌تواند به حمایت از تولید ملی رغبت پیدا کند؟
از محورهای اصلی گفتمان اقتصاد مقاومتی ترغیب مردم به منظور خرید کالای داخلی باکیفیت است.
حوادثی همچون ساختمان پلاسکو که جمعی از دلیرمردان جان‌فشان، طعمه حریق و آوار شده و هزاران ایرانی بیکار شده‌اند، شاید یکی از آن تلنگرهای جدی باشد تا بتوان با محتواسازی هنری فاخر و به‌هنگام در زمان اوج خرید ایرانیان (شب عید)، سائقه‌های فطری بد بودن اجناس ایرانی و عدم فرصت‌سازی برای رشد کالای ایرانی را کنار زده و دراوج احساس و ترحم و هم‌نوع‌دوستی، تبدیل به موج حمایت از تولید کالای ایرانی و خرید آن، گردد.
* کارشناس اقتصادی
