قیمت طلا در ایران تابع دو متغیر اصلی است: اول قیمت دلار در بازار آزاد و دوم قیمت جهانی طلا. واضح است از آنجایی که طلا بصورت دلاری در جهان مبادله می شود، برای تبدیل به ریال، نرخ دلار به ریال ملاک عمل است. بنابراین نقش نرخ دلار در قیمت طلا بسیار اساسی است. در همین جهت، در ماه های گذشته، پس از افزایش نرخ دلار در بازار آزاد در ایران، قیمت طلا بیش و پیش از آن که تحت تاثیر قیمت جهانی آن باشد، تحت تاثیر نرخ برابری دلار به ریال قرار گرفته است.
از آنجایی که نرخ برابری دلار به ریال تابع عوامل سیاسی، مذاکرات هسته ای و دیگر عوامل است، در این مجال به آن نخواهیم پرداخت. در این گزارش صرفا به بررسی تغییرات قیمتی طلای جهانی در چند ماه گذشته و نیز آینده قیمت طلا در بازارهای جهانی خواهیم پرداخت.
از سه ماه گذشته تا به کنون، قیمت هر انس طلا از بیش از 1750دلار در اواخر فوریه (اواسط اسفند) به حدود 1550 دلار در روزهای اخیر رسیده است. دلیل این کاهش بیش از ده درصدی در عرض سه ماه را می توان بصورت زیر خلاصه کرد:
مهمترین دلیل کاهش قیمت طلا در ماه های گذشته، کاهش تقاضای طلا و افزایش عرضه آن بوده است. کاهش تقاضا و افزایش عرضه به واسطه چند عامل اتفاق افتاده است. اول به دلیل بهبود اقتصاد آمریکا و افزایش جذابیت دلار به جای طلا برای سرمایه گذاری و حفظ دارایی ها. پس از سال 2004 این برای اولین بار است که برای سومین ماه متوالی سرمایه گذاران جهانی اقدام به کاهش طلا در پرتفوی خود می کنند. دلیل این امر، جایگزین کردن طلا به جای دلار در سبدهای سرمایه گذاری است. چرا که با توجه به بحران یورو و ادامه دار شدن آن، تصور سرمایه گذاران بر مبنای افزایش ارزش دلار در برابر یورو شکل گرفته است. در این شرایط بسیاری از سرمایه گذاران، سرمایه گذاری در طلا را ریسکی می دانند و ترجیح می دهند در دلار یا سایر ارزهای قوی همانند فرانک سوئیس سرمایه گذاری کنند. دلیل دوم باز هم دلار باز می گردد. با توجه به بهبود در اقتصاد آمریکا و مشکلات دامنه دار و تمام نشدنی یورو، در ماه های گذشته نرخ برابری دلار در برابر یورو و در برابر 11 ارز دیگر افزایش نسبتا زیادی را شاهد بوده است. از آنجایی که طلا به دلار قیمت گذاری می شود، با تقویت دلار، در حالی که قیمت طلا ثابت است، نرخ برابری طلا به ارزهای منطقه ای و محلی برای کشورهایی که از ارزهایی غیر از دلار استفاده می کنند، نظیر اروپایی ها، چینی ها و بسیاری دیگر گران خواهد شد. این هم سبب می شود تا تقاضای این مناطق برای طلا کاهش یافته که بصورت خودکار به کاهش قیمت طلا منجر می شود.
این نگرانی سرمایه گذاران وقتی جدی تر می شود که با مشکلات یونان و سایر کشورهای جنوبی اتحادیه اروپا، آینده یورو چندان مطمئن به نظر نمی رسد. اگر به هر دلیلی، یونان از اتحادیه اروپا خارج شود، بدهی های این کشور به سایر کشورهای اروپایی نظیر فرانسه، ایتالیا، المان و اسپانیا پرداخت نخواهد شد و این کشورها نیز با بحران دیگری روبرو خواهند شد، بحرانی که تهدیدی نه تنها برای اروپا و یورو که برای کل جهان خواهد بود.
پیش بینی قیمت طلا
پیش بینی کارشناسان نسبت به آینده قیمت طلا متفاوت است: قیمت متوسط دلار در تحلیل 11 کارشناس بلومبرگ برای کل سال 2012 برابر 1740 دلار است در حالی که در 5 ماه گذشته متوسط قیمت برابر 1672 دلار بوده است. همچنین سایر نهادهایی که پیش بینی قیمتی ارایه می کنند، غالبا پیش بینی های خود را برای پایان سال کاهش داده اند. ولی هنوز اختلاف این پیش بینی ها زیاد است. بطور مثال بارکلیز قیمت 1725 دلار را برای هر اونس در سال 2012 پیش بینی کرده است در حالی که قبلا 1750 دلار را پیش بینی کرده بود و آر بی سی، پیش بینی های خود را برای انتهای سال 2012 از 1600 به 1550 کاهش داده است. اینها در حالی است که مورگان استنلی متوسط قیمت 1825 برای امسال و 2175 دلار برای هر اونس را در سال اینده میلادی پیش بینی کرده است.
از سوی دیگر به واسطه سومین مرحله از بسته محرک اوباما که در ماه ژوئن اجرا خواهد شد، امکان کاهش ارزش دلار وجود دارد. حتی گلدمن سکز پیش بینی کرده است که اگر این بسته بصورت کامل اجرایی شود، قیمت طلا با رشدی بسیار شدید روبرو خواهد شد. تصور افزایشی بودن قیمت طلا در اواخر امسال وقتی تقویت می شود که خبر افزایش خرید جورج سوروس و جان پولسون در بازار طلا به گوش می رسد. این دو میلیونر که به خاطر پیش بینی هایشان در این بازارها مشهورند، گویا آینده بازار را مناسب دیده اند. از دیگر سو، والتر دویت، رئیس بخش سرمایه گذاری در بازار کالاها در بانک استاندارد (Standard Bank) قیمت 1900 دلاری را برای انتهای سال 2012 پیش بینی کرده و عنوان کرده که بخش عمده این افزایش در ماه های آخر سال 2012 رخ خواهد داد.
بنابراین هرچند به نظر می رسد در کوتاه مدت قیمت طلا همچنان در محدوده 1500 دلار نوسان خواهد کرد، اما غالب پیش بینی ها با توجه به امکان خرید طلا از سوی هند و چین و نیز امکان دامنه دار شدن بحران یورو و تسری آن به آمریکا و چین، افزایش قیمت طلا را در ماه های آخر سال 2012 انتظار دارند.
