داستان نفت، تراژدی اشک‌ها و لبخندهاست. وابستگی اقتصاد کشورهای تولید‌کننده نفت به درآمدهای این مایع روسیاه، طی دهه‌های اخیر، موجبات بروز بسیاری از مناقشات میان کشورهای صاحب چاه‌های نفت را فراهم کرده است. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از آرمان ، ارزش نفت چنان افسونگر است که پای اغیار را از آن سوی اقیانوس‌ها هم به خاورمیانه باز کرده است. طی بیست سال اخیر، دو جنگ بزرگ خلیج فارس بر سر آن درگرفته و هر دوبار متخاصم غرب و مغلوب میدان عراق بوده است. فتنه گری‌های نفت در نهایت خاک عراق را به توبره کشید و این کشور به اشغال درآمد و وارد دورانی پر التهاب شد؛ دورانی که در نهایت تولد داعش را رقم زد.
تولد یک کابوس
گروه موسوم به «دولت عراق و شام» اول بار در غرب عراق و در مجاورت مرزهای شرقی سوریه اعلام موجودیت کرد. این گروه خشن بنیادگرا و تکفیری، در میان نزاع نوری‌المالکی با سنی‌های غرب عراق، رشد کرد و به زودی در سایه برخی از عشایر همین مناطق و تحت حمایت اعراب حاشیه خلیج فارس و عربستان به غولی تنوره کش و غدار تبدیل شد. نخستین یورش این گروه به استان الانبار برای آنها چاه‌های نفت کرکوک و بیجی را به غنیمت داشت. بعد از آن پیشروی‌های این گروه به سمت شمال و شرق، آنها را تا چاه‌های نفت تکریت هم رساند. شرق سوریه نیز به زودی به دست داعش افتاد. چاه‌های نفت واقع در شرق سوریه، غنیمت دیگری بود که به منبع درآمدهای این گروه تبدیل گردید.
پول‌های نفتی
وقتی «ابوبکر البغدادی» صاحب نفت شد و کردهای عراق خبر فروش نفت توسط داعش را رسانه‌ای کردند، بسیاری این اخبار را باور نداشتند زیرا هرگز تصور هم نمی‌کردند که یک گروه بنیادگرا بتواند برای نفتش مشتری پیدا کند. اما از آنجایی که دزد رفیق دزد است، دلالان نفتی بی‌توجه به مباحث پیرامونی، در میانه کارزار خون و باروت، در حال مبادلات نفتی خود با داعشیان بودند. خلافت «البغدادی» اگر برای همه دنیا آفت بود برای سوداگران نفت سودآور شده بود.
چاه‌های طلای سیاه
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، تحقیقات «موسسه‌ای اچ اس» بیانگر این است که داعش کنترل 350 هزار بشکه نفت خام را در دست دارد اما قادر است تنها حدود 50 تا 60 هزار بشکه تولید کند. بر اساس گمانه‌زنی‌ها، گروه داعش هر بشکه نفت خود را با مبلغی بین 20 تا 30 دلار به فروش می‌رساند که در نهایت مبلغی معادل 2 میلیون دلار در روز برای این گروه ارزآوری به همراه دارد. پیش از این گمانه زنی‌ها نیز معاون «مرکز مبارزه با تروریسم» آمریکا با حضور در کنگره این کشور درباره تولید روزانه یک میلیون دلار بشکه نفت خام توسط داعش به سخن پرداخته بود. حالا که اسناد بیشتری درباره فروش نفت داعش منتشر شده است، بهتر می‌توان با فعالیت‌های نفتی این گروه آشنا شد.
شراکت شیاطین
طبق نوشته نشریه فاینشنال تایمز، گروه تروریستی داعش در میانه سال2014 با همکاری متخصصان نفتی وابسته به حزب بعث عراق، در راه اندازی و بهره برداری از چاه‌های نفتی تحت اشغال خود، به نتیجه رسیده و از آن تاریخ تاکنون از محل صادرات نفت به تامین مالی خود اقدام کرده است. بعد از آن بود که نشریه تایمز با انتشار تصویری از یک آگهی استخدام، مدعی شد که گروه داعش از طریق اینگونه آگهی ها، اقدام به جذب نیروی متخصص در حوزه انرژی برای کار در پالایشگاه‌ها و میدان‌های نفتی تحت اشغال خود کرده است. طبق آن گزارش، گروه داعش در آگهی خود وعده داده است به هر نیروی کار دستمزدی معادل 250 هزار دلار در سال پرداخت می‌کند. در همین رابطه، ماموران اطلاعاتی بریتانیا هم مدعی شدند گروه داعش طی ماه‌های اخیر تعدادی از مهندسان صنایع نفت و نیز کارشناسان انرژی را به استخدام خود درآورده یا موفق به جذب آنها شده‌اند.
شکستن اعتبار نفت
بعد از انکه قیمت جهانی نفت به طور غریبی افت پیدا کرد، برخی گمانه زنی‌ها قوت گرفت که صادرات نفت توسط گروه داعش با نرخ نازل، از دو وجه بر قیمت نفت اثر منفی گذاشته و باعث سقوط آن شده است. وجه اول را مرتبط با حجم صادرات نفت توسط این گروه می‌دانستند و معتقد بودند که گروه داعش به میزانی بیش از این تعداد که اعلام می‌شود، روزانه نفت صادر می‌کند. وجه دوم را نیز اینگونه شرح می‌دادند که قیمت نازل نفت داعش باعث شده تا اعتبار نفت از میان برود. حالا با مشخص شدن میزان واقعی صادرات نفت از سوی داعش، (که همان 30 هزار بشکه در روز است) هر دو وجه این نوع گمانه زنی‌ها منتفی به نظر می‌رسد. به گفته کارشناسان، با وجود تولید روزانه 90 میلیون بشکه نفت در سطح جهان، 30 هزار بشکه نفت تولیدی از سوی داعش، حتی قطره‌ای در اقیانوس نفت هم نیست، چه رسد به اینکه بتواند بر قیمت‌ها تاثیرگذار باشد.
متهمان خرید
وقتی که داعشیان چرتکه فروش در دست گرفتند، خیلی‌ها درباره خریداران نفت این گروه دچار تردید بودند. در لیست متهمان احتمالی، از عرب‌های سعودی، قطری و اماراتی تا دلالان وابسته به هفت خواهران نفتی جای داشتند. اردن و حتی خود بشار اسد هم در صندلی متهمان قرار داشتند. روزنامه رای‌الیوم نوشت، جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید در کنفرانس مطبوعاتی مدعی شد، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت داعش دولت سوریه است. در میان این مجادلات پرده از راز بزرگ ترک‌ها فرو افتاد. پوتین مدعی شد: « اردوغان خریدار نفت البغدادی است.»
لکه نفت داعش بر دامن ترکیه
وقتی غول نفتی داعش در کاخ ریاست جمهوری ترکیه تنوره کشید، پوتین پا در کفش اردوغان کرد و کلاه این دو رهبر روس و ترک در هم رفت. کار که بالا گرفت، اردوغان سریر ریاست جمهوری دو کشور را گرو گذاشت. با وجود انکارهای ترکیه، حالا خبرهایی می‌رسد که ارتش آزاد سوریه اسناد معاملات نفتی اردوغان با البغدادی را در دست دارد. طی روزهای گذشته یک مسئول اطلاعاتی ارتش آزاد به خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه خبر داد که این گروه تصاویری از قراردادهای منعقد شده ترکیه با عناصر داعش برای خرید نفت را در اختیار دارند. «ولادیمیر پوتین» نیز درباره روابط تنگاتنگ داعش با ترکیه اعلام کرده بود، شواهدی وجود دارند مبنی بر اینکه دلیل سرنگونی جنگنده روسیه، محافظت از محموله نفتی داعش و تحویل سالم آن بوده است. با وجود اینکه اردوغان همواره این اتهامات را رد کرده است، اما حالا خود ترک‌ها نیز به جبهه افشاگران علیه اردوغان پیوسته‌اند. روزنامه ترکیه‌ای «سوزجو» مخالف دولت عدالت و توسعه به نقل از یاکیس نوشت: «نفت داعش به ترکیه می‌رسد و از آنجا به واسطه دلالان به شهرک «سیلوبی» از توابع استان شرناق منتقل می‌شود و در راس این دلالان مردی ۵۰ ساله به نام دکتر فرید یا عمو فرید یا حاجی فرید است که گذرنامه یونانی و اسرائیلی دارد. این مرد نفت خام را ز طریق بندر جیهان ترکیه و منطقه اسکندرونه به بندر اسدود اسرائیل می‌فرستد.» در عین حال ناظم دباغ، نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در این رابطه می‌گوید: «دولت اقلیم کردستان درباره اقدامات داعش برای صادرات نفت سوریه به ترکیه، اطلاعی ندارد. ما نمی‌توانیم این خبر را تایید یا تکذیب کنیم.»
آغاز پایان
«موسسه‌ای اچ اس» در گزارشی با موضوع «غنائم جنگ» به این مساله اشاره می‌کند که حملات هوایی تحت رهبری آمریکا علیه داعش پالایشگاه‌های نفت در شرق سوریه را منهدم کرده در حالی که آمریکا و شرکایش به دنبال جلوگیری از دسترسی این شبه نظامیان به منابع مهم هستند. این موسسه تحقیقاتی همچنین اعلام کرد، برخی از ظرفیت‌های داعش در تولید نفت خام با این حملات مخدوش شده اما هنوز زود است که میزان خسارات و ناتوانی آنها را برآورد کنیم.
