اظهارنظرهایی که ارز را بالا و پایین می‌کند

اقتصادآنلاین/گروه ارز:

شاید اگر نرخ ارز مدیریت شده و نوسان ها کاهش یافته بود، مساله ارز هم برای مدتی از صدر اخبار کنار گذاشته می شد. اما قیمت ارز در بازار آزاد نشان دهنده میزان موفقیت بانک مرکزی در مدیریت بازار است و رویه رییس کل در اظهارنظرهای روزانه در مورد قیمت ارز،‌ که اواخر سال گذشته شاهد آن بودیم، این روزها به دیگران هم سرایت کرده است. به گزارش ایسنا،‌ قیمت ارز این روز ها در بازار آزاد تهران،‌ باز هم دچار نوسانات شدید شده است،‌ این در حالی است که این بار نه نشست بغداد و استانبول در جریان است،‌ نه قیمت سکه رو به کاهش. در همین حال و هواست که بازار طرح های ارزی هر روز داغ تر از دیروز می شود. یک بار صحبت از ارز سه نرخی است،‌ یک بار حذف ارز مسافرتی و دانشجویی،‌ یک بار هم بسته ی ارزی و البته این اخبار نه از دولت که از صحن و راهروهای مجلس انتشار می‌یابد،گفت‌وگوهای متعدد ارسلان فتحی‌پور‌رییس کمیسیون اقتصادی مجلس و نماینده مردم کلیبر از شهر های آذربایجان شرقی در این زمینه در کنار سایر اظهارات اقتصادی دیگر نمایندگان مجلس قابل توجه است. اولین بسته پیشنهادی ارزی، اواسط تیرماه گذشته با عنوان " بسته ارز سه نرخی" از کمیسیون اقتصادی خارج شد. فتحی‌پور در مصاحبه ای در مورد این بسته گفت که ضرورتی ندارد کالا های مصرفی،‌ سرمایه ای و لوکس همه با ارز دولتی وارد کشور شوند. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت که ارز مصرفی برای کالا های سرمایه ای و لوکس باید متفاوت از ارز مصرفی برای کالای اساسی باشد. در مورد کالاهای لوکس،‌ استفاده از ارز 1226 تومانی که قیمت مرجع ارز در بودجه است،‌ منطقی نیست و به همین دلیل بود که دولت گروه بندی کالاها را آغاز کرد و مقرر شد که تنها ده گروه کالای اساسی از ارز با نرخ مصوب استفاده کنند. در حالی که تنها مرجع رسمی سیاست گذاری ارزی کشور بانک مرکزی است رییس کل آن این روزها مدام بر لزوم تک نرخی شدن ارز تاکید می کند، سازمان توسعه تجارت در بخشنامه‌ای اعلام کرد که ارز دولتی تنها به این ده گروه تعلق می گرید، هر چند که‌ چند روز بعد معاون این سازمان اعلام کرد تنها پنج گروه از آن ده گروه می توانند از ارز مرجع استفاده کنند. کار البته به همین جا ختم نشد و معاون سازمان توسعه تجارت در مصاحبه‌ای گفت که 24 میلیارد دلاری که دولت پیش‌بینی کرده است،‌ تنها به دو گروه اول یعنی "کالاهای اساسی، مواد غذایی"، "دارو و تجهیزات پزشکی" پرداخت خواهد شد. استفاده از ارز مرجع برای واردات اولویت‌های سوم تا پنجم شامل "نهاده‌های دامی و کشاورزی"، "تولیدات صنعتی" و" مواد اولیه" به دنبال صدور بخشنامه جدیدی از سوی بانک مرکزی مشروط اعلام شد. آخرین اظهارنظرها نشان می دهد که در مرحله اول تامین ارز مرجع، ارجحیت با اولویت‌های اول و دوم است و اگر بانک‌ها بتوانند مشکل نقل و انتقالات ارزی را حل و فصل کنند، اولویت‌های بعدی نیز می‌توانند ارز 1226 تومانی دریافت کنند. اولویت‌های پنجم تا دهم هم کلا مشمول ارز مرجع نمی‌شوند و صرفا ارز حاصل از صادرات دریافت خواهند کرد،‌ که قیمت آن در بازار ساعت می زند. کار اظهار نظرها اما به همین جا ختم نشد؛ رییس کمیسیون اقتصادی مجلس چهارم مرداد ماه خبر داد که " ارائه ارز مسافرتی،‌ محدود به سفرهای زیارتی شد". برعکس مساله ارز سه نرخی به نظر می رسد این یکی با مخالفت ها و حاشیه های زیادی رو به رو نشد. فتحی پور بعد از جلسه غیر علنی مجلس آن روز اظهار کرد که «اعتقاد داریم به خاطر محدودیت‌ها ارز مسافرتی حتی برای حج عمره نیز باید حذف شود و تنها محدود به حج تمتع باشد» آقای رییس کل البته در همان جلسه غیر علنی که میهمان مجلس بود قبول کرده بود که ارز مسافرتی به قیمت مرجع حذف شود،‌ و تنها زائران بتوانند از 200 دلار ارز 1226 تومانی استفاده کنند. او بعدا در مورد علت حذف ارز مسافرتی گفت هیچ دلیلی وجود ندارد که دولت هزینه سفر های تفریحی مردم را بپردازد. این استقبال بهمنی ظاهرا به مذاق رییس کمیسیون اقتصادی مجلس خوش آمده بود که چهار روز بعد در مصاحبه ای از تهیه طرح 9 ماده ای ارزی خودش خبر داد. اصلی ترین موارد طرح 9 ماده ای فتحی‌پور که 9 تبصره هم دارد شامل فعال سازی کمیته تخصیص ارز،‌ افزایش ظرفیت تولید داخلی،‌ تامین ارز برای کالاهای راهبردی با نرخ مرجع 1226 تومان،‌ ذخیره کالاهای اساسی،‌ ایجاد تعادل ضربتی در بازار در صورت لزوم،‌ خروج ارز مسافرتی و ارز مورد نیاز برای واردات غیر اساسی و دارویی از فهرست اختصاص ارز مرجع، راه‌اندازی سامانه رهگیری ارز،‌ تهیه بسته جامع حمایت از تولید و پیش‌بینی برای مجازات متخلفان بود.‌ در حالی که فتحی‌پور تاکید می کرد که طرح وی با مشارکت کارشناسان اقتصادی و بخش خصوصی تهیه شده است،‌ بعدا رییس کل بانک مرکزی گفت که پیشنهاد های این طرح قبلا اجرایی شده اند و طرح چیز جدیدی برای ارائه ندارد. با این حال فتحی‌پور طرح را به کمیسیون اقتصادی و مرکز پژوهش های مجلس ارائه کرد تا برای مطرح شدن در صحن علنی آماده شود، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس هم در این مورد گفت که نهایتا در 40 روز آینده طرح به صحن علنی ارائه خواهد شد. نهم مرداد ماه، ‌اظهار نظر بعدی رییس کمیسیون اقتصادی پنج روز بعد از اظهار نظر موافق بهمنی در مورد حذف ارز مسافرتی صورت گرفت. رییس کمیسون اقتصادی مجلس یکی از مواد طرح 9 ماده ای را به صورت خبری مطرح کرد و از دولت خواست تا پرداخت ارز دانشجویی را متوقف کند «تا از فرار مغز ها جلوگیری شود». البته هیچ کدام از صاحب نظرانی که تا به حال در مورد مهاجرت نخبگان اظهار نظر کرده اند به تاثیر مثبت ارز مسافرتی بر افزایش مهاجرات نخبگان و فرار مغزها اشاره نکرده بودند، اما فتحی‌پور در توجیه اظهارنظر خود گفت که « ما در کشور دانشگاه های خوبی مثل دانشگاه تهران،‌تبریز و شیراز داریم که در سطح بین‌المللی مطرح هستند» بنا براین از نظر وی نیازی به خروج از کشور برای تحصیل نیست که بعد دولت مجبور باشد برای دانشجویان سهمیه ارز دولتی در نظر بگیرد. فتحی‌پور با ابراز امیدواری نسبت به مطرح شدن طرح حذف ارز دانشجویی در صحن مجلس گفت که وزارت علوم متولی اجرای این طرح خواهد بود تا«‌ در راستای ساماندهی بحث ارز در کشور بعد از حذف ارز مسافرتی و محدودن شدن ارز زیارتی، ارز دانشجویی که اکنون همچون گذشته پرداخت می‌شود، محدود به دانشجویان رشته‌های تخصصی، پژوهشی و پزشکی که در داخل کشور وجود ندارد، شود». یک روز بعد بهمنی در مصاحبه با مطبوعات گفت که «ارز دانشجویی قطع نشده است». رییس کل همچنین تاکید کرد که« به میزان کافی ارز در اختیار داریم و سیاست‌های درستی در زمینه ارزی اتخاذ کرده‌ایم تا لطمه از این بابت به کشور وارد نشود». با این که اعلام رسمی گروه بندی کالاها،‌ و توقف تخصیص ارز 1226 تومانی به همه ی واردکنندگان،‌ عملا به رسمیت شناختن نرخ بازار و دو نرخی کردن ارز برای واردات است،‌ رییس کل بانک مرکزی در اظهار نظری تاکید کرده است که بانک مرکزی قصد دارد سیاست تک نرخی کردن ارز را اجرایی کند. وی همچنین از تغییر قیمت ارز مرجع خبر داده و گفته است که نرخ جدید ارز مرجع به زودی اعلام می شود. رقم هایی مانند 1600 یا 1700 تومان به عنوان قیمت جدید ارز مرجع شنیده شده است، در حالی که طبق قانون بودجه نرخ ارز مرجع 1226 تومان تایین شده است و دولت اگر بخواهد نرخ جدیدی برای ارز مرجع اعلام کند باید از مجلس مصوبه بگیرد. اظهار نظر رییس کل مبنی بر تلاش برای تک نرخی کردن ارز،‌ هرچند به مذاق کارشناسان اقتصادی خوش آمد، واکنش تند فتحی‌پور را به دنبال داشت. فتحی‌پور بعد از این مصاحبه بهمنی با تاکید بر این که به شدت با تک نرخی شدن قیمت ارز مخالف است گفت «آیا این منطقی است که در شرایط فعلی دولت با قیمت‌های 2000 و 3000 تومان بخواهد ارز را تک نرخی کند؟». رییس کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرده است که قیمت ارز برای واردات کالا های اساسی باید همان 1226 تومان باقی بماند چرا که تامین معیشت مردم در اولیت قرار داد. در حالی که همواره گفته شده است که قیمت ارز در بازار تهران از عوامل سیاسی تبعیت می کند و دست مافیا در کار است،‌ تجربه چند ماهه پایانی سال گذشته به خوبی نشان داده است که بازار ملتهب با کوچک ترین پچ‌پچ در مورد قیمت ارز دچار نوسان می شود. در شرایط فعلی اقتصادی بسیاری از واردکنندگانی که گاهی کالاهای خود را حتی یک سال قبل وارد کرده‌اند،‌ با تغییر روزانه قیمت ارز‌،‌ قیمت ها را افزایش می دهند،‌ حتی اگر بسیاری از این اظهار نظرها ریشه ای در تصمیمات اجرایی نداشته باشد. بنا بر این شاید بهتر باشد که مسوولان در دولت و مجلس‌، در اظهار نظرهای خودشان جانب احتیاط را رعایت کنند و وضعیت بازار ملتهب را در نظر بگیرد.