تا دو روز قبل، نیشابور تنها یک معدن فیروزه داشت که قدیمى‌ترین معدن فعال دنیا لقب داشت. کشف جسدى در شهر قدیمى تپه برج نشان می‌داد که سابقه بهره‌برداری از این معدن به بیش از 5000 سال می‌رسد و مرغوب‌ترین فیروزه دنیا از همین معدن 40 کیلومتری به سراسر دنیا صادر میشود. دو روز قبل اما دومین معدن فیروزه خراسان در 7کیلومتری این معدن کشف شد تا حالا فیروزه نیشابور بیشتر از قبل بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی دنیا را تصاحب کند. این معدن جدید از نظر ذخیره و ارزش سنگ استخراج شده مشابه معدن قبلی است که ذخیره‌ای 9هزار تنی دارد و از هر تن سنگ آن 8تا 10 کیلوگرم فیروزه تزئینی به دست می‌آید. آب در دل سنگ فیروزه سنگ ملى ایران به حساب می‌آید و اگرچه در کرمان و دامغان هم نمونه‌های آن استخراج میشود اما رنگ فیروزه نیشابورى به عنوان بهترین رنگ فیروزه در دنیا شناخته میشود؛ فیروزه‌ای خالص و یک‌دست که بعد از تراش خوردن به مالزی، اندونزی، عربستان، ترکیه، امارات و کشورهای اروپایی صادر میشود.
فیروزه نیشابور در واقع از دل سنگی بیرون می‌آید که از گدازه‌های متعلق به دوران سوم ایجاد شده. با عبور آب‌هاى سطحى در شکاف‌هاى این سنگ‌ها تغییراتی در بافت و مواد تشکیل‌دهنده گدازه اتفاق افتاده و باعث تشکیل فیروزه شده است. فیروزه کانی کمیابی در دنیا است و در واقع سنگ زنده‌ای است که می‌تواند بعد از استخراج تغییر رنگ و خاصیت پیدا کند. به همین دلیل نسبت به روغن و مواد شیمیایی حساس است و تغییر رنگ می‌دهد. فیروزه تغییر رنگ داده یا رگه‌دار، کمتر از فیروزه آبی ارزش دارد حتی اگر در زیورآلات زیباتر به نظر برسد. فیروزه مرغوب چند؟ قیمت‌گذاری فیروزه را در ایران، بانک مرکزی انجام می دهد. این سنگ قیمت مشخصی ندارد چون هیچ دو فیروزه‌ای یکسان و یک وزن نیستند. با این حال معیار ارزش‌گذاری برای آن، سنگ معدن فیروزه نیشابور است و فیروزه‌های نقاط دیگر ایران و دنیا با قیمت فیروزه نیشابور سنجیده می‌شوند. فیروزه را بعد از فیروزه‌چینی و کندن سنگ‌ها از معدن کیلویی 150 تومان به فیروزه‌تراش می‌فروشند و بعد از تراش خوردن، قیمت اصلی سنگ مشخص میشود.
معدن فیروزه نیشابور در سال 1907
فیروزه‌هایی که به روش سنتی، با دست و ابزار از دل سنگ بیرون می‌آیند، صاف‌تر و مرغوب تر هستند و قیمت بالاتری دارند. بنابراین بسته به شیوه تراش، اندازه فیروزه و صافی و رنگ آن قیمت فیروزه تغییر می‌کند. فیروزه صادرات کمی دارد و با چمدان‌های مسافری به نقاط دیگر دنیا صادر میشود. اما یک تکه فیروزه مرغوب نیشابور از نوع عجمی که رنگ آبی تیره دارد و حداقل 2هزار دلار در امریکا خرید و فروش میشود.
سنگ فیروزه هر قدر آبی‌تر، تیره‌تر، صاف‌تر و یکدست‌تر باشد قیمت بیشتری دارد
