حمید صافدل در گفتگو با مهر در تشریح روند تجارت خارجی کشور در حال حاضر علیرغم همه محدودیت‌ها، گفت: علیرغم اینکه فضای تجاری خارجی کشور، عنوان تجارت خارجی دارد، ولی مولفه‌های گوناگون اقتصادی، فضای پیرامونی و تحریم بین‌المللی می‌تواند این فرآیند را تحت‌تاثیر خود قرار دهد. در واقع، در مجموعه این فرآیند، فرصتها و تهدیدهای بسیاری وجود دارد که باید هر یک از زاویه خاص خود تحلیل شود.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: برخی اوقات این تهدیدها را باید بتوان با سرعت، به یک فرصت تبدیل کرد، این در شرایطی است که ایران با مجموعه‌ای از نوسانات در حوزه برخی از کشورهایی که با آنها روابط سیاسی خوبی وجود داشت، مواجه شد و بعضا در گروه دیگری که سطح روابط سیاسی در حد مطلوب و عالی نبود، رشد را تجربه کردیم.
بخشی از صادرات 90 متاثر از افزایش نرخ ارز
وی تصریح کرد: در هر دو گروه این کشورها اتفاقاتی رخ داد که می‌توانست به نوبه خود در فضای تجاری ایران، تاثیراتی را داشته باشد؛ به این معنا که در صحنه بین‌المللی، بحران بدهی‌ها در غرب و اثرات آن در اقتصادهای پیرامونی، بحران انرژی در غرب و نوسانات قیمتی، نوسانات نرخ ارز در داخل، اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در داخل و در نهایت، تغییرات اقتصادی که در داخل شکل گرفت، هر یک به نوبه خود می‌توانست تغییراتی را داشته باشد و تاثیراتی را عملا در اجرا بگذارد.
به گفته صافدل، در همه این تغییرات پرنوسان، به نظر می‌رسد رویه و روند باثبات ارزی می‌تواند هم به نفع تولیدکننده و هم به نفع مصرف‌کننده باشد و در عین حال، امکان بررسی و مطالعه افق‌های اقتصادی آینده را در تجارت خارجی به خوبی هدایت کند.
وی اظهار داشت: علیرغم اینکه برخی بر این باورند که نوسان نرخ ارز، کاهش پول ملی را سبب شده و می‌تواند به عنوان عاملی برای جهش صادرات تلقی شود که بنده نیز بخشی از آن را قبول دارم که حتما قسمتی از صادرات ما در سال گذشته از نوسانات نرخ ارز، تاثیرپذیر شد، اما این بخش در یکجا تبدیل به تهدید خواهد شد.
صافدل در توضیح این مطلب افزود: باید به این نکته توجه داشت که بخش قابل توجهی از مواد اولیه را باید با نرخ ارز مرجع و حتی آزاد پیش برد، ضمن اینکه نرخ ارز مرجع نیز نسبت به دوره قبل که 1050 تومان بوده، به لحاظ درصدی رشد قابل توجهی داشته است که این امر می‌تواند بر روی نرخ کالای تمام شده، اثر داشته باشد؛ بنابراین هر گونه بی ثباتی اعم از قوانین و مقررات، رویه‌ها و نرخ ارز می‌تواند تاثیرات غیرمطلوبی را بر صادرات کشور داشته باشد.
حمایت تجار و فعالان اقتصادی از ثبات ارزی
وی با اشاره به نظرخواهی انجام شده از فعالان اقتصادی و صادرکنندگان در رابطه با بالا رفتن یا پایین آمدن نرخ ارز، تصریح کرد: بیشتر فعالان اقتصادی، از ثبات ارز حمایت می‌کنند؛ به این معنا که باور آنها این است که رویه ارزی باثبات می‌تواند گام موثرتری در جهت حمایت از تولید و صادرات کشور باشد تا اینکه همواره بازار بی‌ثبات ارزی را تجربه کنیم.
به گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، خوشبختانه از دوره چند ماههای که در اواخر پاییز و زمستان سال گذشته بر سر نرخ ارز پیش آمد، فضای جدیدی با بسترسازی بانک مرکزی ایجاد شده است و هم اکنون ارز با نرخ توافقی، در بازار معامله می‌شود که اگر این روند ادامه یابد، می‌توان تثبیت نرخ ارز را داشت و این روند برای صادرات مناسب باشد.
وی اظهار داشت: در دو ماهه ابتدای امسال، هنوز آمار رسمی گمرک را بر سر واردات و صادرات منتشر نشده است، اما به نظر می‌رسد با توجه به نوساناتی که در بازارهای مختلف از جمله انرژی وجود دارد و از سوی دیگر، با توجه به نیازی که در مجموعه داخل به بحث پتروشیمی مطرح است، احتمال می‌دهیم که در حوزه پتروشیمی و میعانات گازی کاهشی در صادرات داشته باشیم ولی در سایر گروههای کالایی از جمله محصولات صنعتی، کشاورزی، فرش و صنایع دستی رشد صادرات را تجربه کرده‌ایم.
افزایش تجارت با برخی کشورهای اروپایی
صافدل گفت: به دلیل فضایی که متاثر از برخی فشارهای بدخواهان است، روابط اقتصادی ایران با اروپا روند ویژه‌ای را در سال گذشته طی کرده است، ضمن اینکه اگرچه تنوع و افزایش حجم تجارت در مجموعه تجارت خارجی کشور به لحاظ ارزشی و وزنی رخ داده است، اما در حوزه اروپا کاهش صادرات و واردات را شاهد بودیم؛ دلیل این امر آن است که تمایل اروپا به همراهی در مقوله‌های تحریم، بیش از گذشته شده است.
وی اظهار داشت: البته در مجموع علیرغم کاهش تجارت با اروپا در سال گذشته، تجارت خارجی ایران افزایش یافته است، چراکه تجارت همانند مسیر رودخانه است که اگر در مسیر آن، سنگی قرار گیرد، روند آب متوقف نمی‌شود؛ بلکه با انحراف مسیر، راه را برای خود پیدا خواهد کرد، تجارت ما نیز از مسیر اروپا، منحرف شده و بخشی از آن به سمت آسیا هدایت شده است.
صافدل گفت: نکته قابل توجه این است که ما اگرچه در کل اروپا کاهش حجم تجارت را شاهد بودیم، ولی با برخی از کشورهای اروپایی، افزایش تجارت را تجربه کردیم که این نشان می‌دهد که برخی از کشورهای اروپایی سختگیرانه تر در موضوع تحریم ایران و قطع روابط تجاری با کشورمان عمل کرده‌اند؛ ضمن اینکه بخشی از تجارت ایران با اروپا در اختیار کشورهای همسایه قرار گرفته است.
وی ادامه داد: نکته حائز اهمیت این است که همه اروپایی‌ها به یک باور و رویکرد یک شکل، به تحریم‌ها نگاه نمی‌کنند و برخی از این کشورها، منافع اقتصاد ملی خود را به همراهی با مقوله‌های موقت ترجیح می‌دهند و در واقع، منافع ملی خود را در توسعه ارتباطات اقتصادی می‌دانند. در کل باید بگویم که در سال گذشته، تجارت ما آسیایی‌تر شده است.
صافدل در مورد اینکه علیرغم تحریم‌ها، اما برخورد آمریکا و اروپایی‌ها با شرکت‌هایی که با ایران به صورت مخفیانه تجارت را ادامه داده‌اند، هر روز شدیدتر می‌شود که نشان از رونق تجارت با کشورهای اروپایی است، گفت: تجارت ایران با اروپا به واسطه کشورهای ثالث، ممکن است صورت گیرد.
تجارت با امارات برای ما ارزشمند است
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در خصوص آخرین وضعیت تجارت ایران و امارات گفت: باور تجار اماراتی که به تجار ایرانی نیز اعلام شده است و مسئولان دولتی امارات نیز به آن ادغان دارند این است که سهم تجارت ایران برای اماراتی‌ها قابل توجه بوده و از جمله مقولاتی است که به راحتی نمی‌توان ازکنار آن گذشت.
وی اظهار گفت: البته نمی‌خواهیم رابطه ایران و امارات را بی‌ارزش جلوه دهیم؛ بلکه تجارت با امارات برای ایران ارزشمند است، بنابراین هم ایران وهم امارات، هرگونه تغییر در روند تجارت را با دقت نظر و نگاه تامین منافع ملی رصد می‌کنند. بر این اساس، تصور می‌رود که طرفین با حساسیته‌ایی که دارند، دقت می‌کنند که به منافع بخش‌خصوصی آنها آسیب نبیند و در عین حال، از یک چارچوب اخلاقی در تجارت برخوردار باشند.
به اعتقاد صافدل، تجار ایران و امارات باید به هم نزدیکت‌ر شوند. این دید و باور مشترکی است که در حاشیه برخی از جلسات برای اماراتی‌ها تشریح شده است، البته اماراتی‌ها هم این دیدگاه را دارند. اگرچه در سال گذشته تجارت ما با امارات به میزان اندکی کاهش یافته است، ولی شاید خود اماراتی‌ها نیز این نگرانی عمیق را داشته باشند.
صافدل گفت: نگرانی تجار اماراتی از این است که اتفاقی که برای اروپایی رخ داد و به محض اینکه سهم تجارت خود با ایران را از دست دادند، این تجارت به سمت کشورهای آسیایی هدایت شد، در امارات نیز این اتفاق رخ دهد.
ثبت سفارش از امارات کماکان ادامه دارد
وی اظهار داشت: ایران کشوری با ظرفیتها و دسترسی‌های مختلف در حوزه خلیج فارس، دریای خزر و کشورهای همجوار در شرق و غرب است و با تنوع کشورهایی که همسایه ایران هستند و به لحاظ دسترسی، به بازارهای مختلف دسترسی دارند، هرگونه نوسان، اتفاق سیاسی و تصمیم‌گیری اقتصادی متاثر از تصمیم‌های سیاسی می‌تواند سهم تجارت ما را با کشورها جابجا کند.
صافدل گفت: اگرچه معتقدیم که در برخی از کشورها، ظرفیتهای زیرساختی تعریف شده است که اگر بنا باشد به درستی استفاده نشود، ممکن است بار هزینه‌ای را به آن کشور و تجار بخش‌خصوصی آن تحمیل کند.
وی خاطرنشان کرد: ما به طور عادی به دنبال تغییر پی در پی کشورها نیستیم ولی از آنجایی که بخش‌خصوصی تجارت را هوشمندانه دنبال می‌کند و همواره به دنبال ثبات و امنیت در منافع اقتصادی خود است، مشخص است که بخش خصوصی ایران و امارات با دقت نظر نوسانات را دنبال می‌کنند.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: طی دو ماه گذشته در بخش‌های خصوصی دو کشور پیام‌هایی رد و بدل شده است که روند باثبات‌تر و رابطه برد-برد را با حفظ منافع ملی برای هر دو کشور دنبال می‌کند.
وی اظهار داشت: کماکان ثبت سفارش کالا از سوی ایران و امارات انجام می‌شود و ما محدودیتی را برای ورود کالا برای هیچ کشوری نداریم؛ صرفا این محدودیت تجاری با رژیم اشغالگر قدس است که مراوده‌ای با آن کشور وجود ندارد؛ در غیر این صورت برای مابقی کشورها محدودیتی وجود ندارد.
واردات گندم از امریکا در ماههای اخیر
صافدل ادامه داد: کما اینکه در آمارها مشاهده شد ما در طی ماههای اخیر، واردات گندم را از بخش‌هایی از آمریکا صورت دادیم.
وی اظهار داشت: آمار مقایسه‌ای تجارت کشور ایران با دوره قبل در حوزه آمریکای مرکزی، افزایش تجارت را علیرغم تحریم نشان می‌دهد؛ این امر نشانگر آن است که حتی برای آمریکا هم، گذر از منافع اقتصادی آسان نیست. بنابراین با همه کشوها بر اساس رابطه و درک عمیق حفظ منافع ملی و رابطه برد- برد می توان کار کرد.
تجارت 230 میلیون دلاری ایران با امریکا
صافدل میزان ارتباطات تجاری ایران با امریکا را حدود 230 میلیون دلار عنوان و خاطرنشان کرد: معمولا سطح تجارت ما با امریکای مرکزی، هم به واسطه دور بودن و هم به واسطه فاصله سیاسی که در طی سالهای گذشته وجود داشته است، حجم قابل توجهی نیست و رقم قابل توجهی از آن را صادرات فرش، صنایع دستی و خشکبار تشکیل می‌دهد.
وی اظهار داشت: از آنجایی که خود امریکایی‌ها، محدودیتی را برای برخی کالاهای ما از جمله فرش ایجاد کرده‌اند، احتمال می‌دهیم که این کالاها از طریق کشورهای ثالث به امریکا وارد شوند؛ بنابراین امریکا با تحریم کالاهای ایرانی، عملا بازار خود را در خصوص این کالاها گران‌تر کرده است.
صافدل گفت: در خصوص کالاهایی که ما از آمریکا دریافت می‌کنیم؛ باید به این نکته اشاره کرد که طی سنوات گذشته و نزدیک به بیش از سه دهه قبل، ما غلات را از امریکای مرکزی در رقم قابل توجهی وارد می‌کردیم، ضمن اینکه بخشی از نیاز ما به دانه‌های روغنی نیز از طریق این کشور تامین می‌شده و حتی سهم قابل توجهی از کالاهای مصرفی ایرانی را در سالهای قبل از انقلاب، آمریکا تامین می‌کرده است.
وی اظهار داشت: در طول سه دهه گذشته، به مرور رابطه تجاری ما با امریکا به یک رابطه آب باریکه حداقلی رسیده است؛ اما ظرفیتی که ایرانی‌های مقیم در امریکای مرکزی دارند که هم به لحاظ دانش تخصصی و هم به لحاظ اعتبار اجتماعی و جایگاه و پایگاهی که در ایران بعنوان زادگاه وطنی خود و همچنین محل مهاجرت دارند، قابلیت‌های خوبی برای تجار وجود دارد که البته متاثر از شرایط آینده، روابط دو کشور است.
